Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μαρία Ρουμπελάκη, Επίκουρος Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαρία Γαζούλη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ευστάθιος Ευσταθόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Τα εξωσώματα, ένας υπότυπος εξωκυτταρικών μικροσωματιδίων με διάμετρο 30-150 nm, είναι νανοσωματίδια που εκκρίνονται από όλους τους τύπους κυττάρων, τόσο ευκαρυωτικά όσο και προκαρυωτικά. Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν ότι τα εξωσώματα ήταν ένας μηχανισμός απομάκρυνσης των ανεπιθύμητων ουσιών του κυττάρου, ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες, τα εξωσώματα έλαβαν πρωτοφανή επιστημονική προσοχή όταν ανακαλύφθηκε ότι φέρουν γενετικό υλικό και ενεργούν ως μεσολαβητές της διακυτταρικής επικοινωνίας. Το εξωσωμικό φορτίο περιλαμβάνει πρωτεΐνες, ριβονουκλεϊκά οξέα, όπως mRNAs και microRNAs, και λιπίδια. Μεταφέροντας βιοδραστικά μόρια, τα εξωσώματα μπορούν να ρυθμίσουν τη φλεγμονή, την ανοσοαπόκριση, τη μετάσταση των όγκων, την αναγέννηση των ιστών και πολλές άλλες βιολογικές διεργασίες. Η έρευνα σχετικά με τον πιθανό ρόλο τους στη διάγνωση, την εξέλιξη και τη θεραπεία πολλών ασθενειών αυξάνεται εκθετικά τα τελευταία χρόνια. Τα εξωσώματα που εκκρίνονται από βλαστικά κύτταρα είναι πολλά υποσχόμενα στη θεραπεία διαφόρων ασθενειών λόγω των μοναδικών ιδιοτήτων που προέρχονται από τα γονικά τους κύτταρα. Παρέχουν νέες προοπτικές για την ανάπτυξη μιας θεραπευτικής προσέγγισης χωρίς κύτταρα, η οποία αποτελεί σημαντική επιδίωξη λόγω των αναφερθεισών παρενεργειών της θεραπείας με βλαστικά κύτταρα, όπως η απόρριψη από το ανοσοποιητικό σύστημα, η λανθασμένη διαφοροποίηση, ο σχηματισμός όγκων και η παγίδευση στους πνεύμονες. Τα εξωσώματα που προέρχονται από βλαστοκύτταρα έχουν την ικανότητα να επιδιορθώνουν κατεστραμμένους ιστούς, να προάγουν την αγγειογένεση, να ρυθμίζουν τις ανοσολογικές αποκρίσεις και άλλες φυσιολογικές ή παθολογικές διεργασίες και, έτσι, είναι ιδανικοί υποψήφιοι για τη θεραπεία χρόνιων φλεγμονωδών και αυτοάνοσων καταστάσεων. Η φλεγμονή εμφανίζεται ως ένας σημαντικός προδιαθετικός παράγοντας στην παθογένεση μιας πληθώρας ασθενειών. Συμπερασματικά, η θεραπευτική δυναμική των εξωσωμάτων που προέρχονται από βλαστικά κύτταρα, καθώς και ο μηχανισμός που τη διέπει, διερευνάται διεξοδικά μέσω in vitro και in vivo μελετών σε ζώα. Τα εξωσώματα που προέρχονται από βλαστοκύτταρα εμφανίζουν πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα στη θεραπεία χρόνιων φλεγμονωδών παθήσεων της γαστρεντερικής οδού, όπως της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου και της περιοδοντίτιδας, σε νευροεκφυλιστικές διαταραχές, όπως η νόσος του Alzheimer και η σκλήρυνση κατά πλάκας και σε διάφορες αυτοάνοσες ασθένειες, όπως η αρθρίτιδα και ο διαβήτης. Αυτή η εργασία περιγράφει την πρόοδο σχετικά με τις επιδράσεις των εξωσωμάτων των βλαστικών κυττάρων στη θεραπεία πολλών φλεγμονωδών ασθενειών και τον μηχανισμό δράσης τους.
