Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Νικόλαος Δρακούλης, Αναπληρωτής Καθηγητής Φαρμακολογίας, Τμήμα Φαρμακευτικής, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η επούλωση τραυμάτων είναι μια περίπλοκη διαδικασία που μπορεί να χωριστεί σε 4 συνεχείς και επικαλυπτόμενες φάσεις, οι οποίες ρυθμίζονται αυστηρά και περιλαμβάνουν την ενορχηστρωμένη αλληλεπίδραση πολλαπλών αυξητικών παραγόντων, κυτοκινών, χημειοκινών και κυτταρικών τύπων που απελευθερώνονται στο σημείο της πληγής. Η βέλτιστη επούλωση ενός δερματικού τραύματος απαιτεί μια καλά συντονισμένα πολύπλοκα βιολογικά και μοριακά συμβάντα κυτταρικής μετανάστευσης και πολλαπλασιασμού και ακριβείς κυτταρικές αποκρίσεις. Ωστόσο, αυτή η οργανωμένη εξέλιξη της διαδικασίας επούλωσης είναι εξασθενημένη σε χρόνιες πληγές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που οφείλονται στον διαβήτη. Η πλειονότητα των χρόνιων πληγών χαρακτηρίζεται από παρατεταμένη ή υπερβολική φλεγμονώδη φάση, επίμονες λοιμώξεις και αδυναμία δερματικών ή επιδερμικών κυττάρων να ανταποκριθούν σε επανορθωτικά ερεθίσματα.
Η διαχείριση των ελκών αποτελεί τεράστια πρόκληση για την υγειονομική περίθαλψη λόγω της κακής ανταπόκρισης τους στη θεραπεία. Το διαβητικό πόδι είναι μια σοβαρή χρόνια διαβητική επιπλοκή που αποτελείται από βλάβες στους βαθύς ιστούς που σχετίζονται με νευρολογικές διαταραχές και περιφερική αγγειακή νόσο στα κάτω άκρα. Η επίπτωση του διαβητικού ποδιού έχει αυξηθεί λόγω του παγκόσμιου επιπολασμού του σακχαρώδους διαβήτη και του παρατεταμένου προσδόκιμου ζωής των διαβητικών ασθενών. Οι επιπλοκές του διαβητικού ποδιού οδηγούν σε τεράστιο κόστος τόσο για την κοινωνία όσο και για τους ίδιους ασθενείς. Οι θεραπείες για χρόνιες / μη θεραπευτικές πληγές είναι δαπανηρές καθώς χρειάζονται επαναλαμβανόμενες θεραπείες. Η θεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια-PRP, για την επούλωση του χρόνιου τραύματος έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονης έρευνας με ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Το αυτόλογο PRP παρασκευάζεται από το αίμα ασθενούς με τη διαδικασία φυγοκέντρησης και ενεργοποίησης αιμοπεταλίων. Κατά την εφαρμογή στο τραύμα, εισάγονται άμεσα αυξητικοί παράγοντες και κυτοκίνες, ομαλοποιώντας έτσι τη μεταβολική διαδικασία, προάγοντας τη νεοαγγειογένεση, βελτιώνοντας τον κυτταρικό μεταβολισμό και ενεργοποιώντας την τοπική ανοσία. Η παρούσα διπλωματική εργασία πρόκειται για μια ανοιχτή μελέτη διάρκειας 12 εβδομάδων, όπου παρακολουθήσαμε την επίδραση τριών εφαρμογών PRP σε ασθενείς με χρόνια και μη επουλώσιμα τραύματα ή έλκη. Ο τελικός στόχος μας είναι να αναπτύξουμε μια μεθοδολογία για την ανάπτυξη ενός αυτόλογου παρασκευάσματος PRP για θεραπευτικούς σκοπούς. Αρχικά αποστειρώθηκαν τόσο ο χώρος όσο και ο εξοπλισμός, που χρησιμοποιήθηκε. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν (πιπέτες, φιαλίδια τύπου eppendorf) υποβλήθηκαν σε υγρή και έπειτα σε ξηρή αποστείρωση (Siemens) και τέλος αποστειρώθηκαν σε UV φούρνο. (UV Stratalinker 1800, Stratagene, USA). O χώρος κατεργασίας των δειγμάτων αποστειρώθηκε επίσης με λάμπα UV (Philips UV254nm). Η φυγόκεντρος που χρησιμοποιήθηκε ήταν η ψυχόμενη φυγόκεντρος Megafuge 1.0R. Κατά την πρώτη ημέρα, και τα 10 φιαλίδια με πλήρες αίμα και sodium citrate του κάθε εθελοντή/ασθενή φυγοκεντρήθηκε για 20’ στις 600 rcf στους 4oC. Κατόπιν, συλλέχθηκε προσεκτικά με πιπέτα παστέρ μίας χρήσης το υπερκείμενο πλάσμα από κάθε φιαλίδιο, και προσέχοντας να μην διαταραχθεί το ίζημα/buffy, μεταφέρθηκε σε 3 σωληνάρια των 15mL [TPPR Centrifuge Tube, Gamma Sterilized-polypropylene]. Απορρίφθηκαν τα υποκείμενα ερυθρά αιμοσφαίρια. Η συνολική ποσότητα πλάσματος ανά ασθενή ήταν περίπου 20 – 25 mL. Στη συνέχεια, τα φιαλίδια με το πλάσμα τοποθετήθηκαν στους -80oC [SANYO ULTRA-LOW TEMPERATURE FREEZER, MDF-U5186S] και μετά από πάροδο 2 ωρών μεταφέρθηκαν στους +4oC για 24 ώρες. Την δεύτερη ημέρα, φυγοκεντρήθηκαν τα falcons με το πλάσμα για 15’ στα 1600g. Απορρίφθηκαν τα 2/3 του υπερκείμενου πλάσματος και συλλέχθηκε το ίζημα, ομογενοποιημένο στο υπόλοιπο 1/3. Μεταφέρθηκαν στη σύριγγα [BD EmeraldTM 5ml STERILE] 3ml PRP, έτοιμα προς χρήση. Φυλάχθηκαν στο ψυγείο για μία ημέρα, ή στους -20oC για μεγαλύτερο διάστημα, ως 1 μήνα.Για μεγαλύτερο διάστημα, θα έπρεπε να φυλαχθούν στους -80oC. Πριν την εφαρμογή του, διατηρήθηκε για περίπου 45 λεπτά σε RT.
Το δείγμα ήταν μικρό και όχι αρκετό ώστε να μπορέσει να γίνει η στατιστική επεξεργασία του. Υπολογίζοντας όμως το ποσοστό μείωσης του εμβαδού των έλκων, διαπιστώθηκε στις 4 περιπτώσεις σημαντική μείωση ή και πλήρης επούλωση τους, καθώς και βελτιωμένη κλινική εικόνα. Η 5η περίπτωση, μέχρι και την εβδομάδα 12 δεν είχε παρουσιάσει βελτίωση, αντιθέτως είδαμε μια μικρή αύξηση στο μέγεθος του, πιθανότατα λόγω κακής συμμόρφωσης του ασθενούς. Όταν ολοκληρώθηκε η εργασία, εκκρεμούσε η παρακολούθηση του τουλάχιστον έως την εβδομάδα 16, όπως επίσης και το follow-up των περιστατικών 6 και 7 που είχαν baseline 30/9/20. Συμπερασματαικά, οι πρώτες ενδείξεις ήταν ικανοποιητικές και ελπιδοφόρες, όμως θα πρέπει μελλοντικά, να εφαρμοστεί το παρών πρωτόκολλο σε μεγαλύτερο δείγμα ασθενών, ώστε να μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τα ευεργετικά αποτελέσματα της εφαρμογής PRP.
Λέξεις-κλειδιά:
PRP, αιμοπετάλια, χρόνιο τραύμα, επούλωση, έλκη
