Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Χάιδω Σπηλιοπούλου, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Σωτήριος Αθανασέλης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Σταυρούλα Παπαδόδημα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κωνσταντίνος Μωραΐτης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αρτεμησία Ντονά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Δημήτριος Βλαχοδημητρόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Νικόλαος Γούτας, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Οι πτώσεις έχουν αναδυθεί ως σοβαρό πρόβλημα σε παγκόσμια κλίμακα με μεγάλο κοινωνικο-οικονομικό κόστος. Η διαρκώς αυξανόμενη συχνότητά τους και η βαρύτητα των κακώσεων που προκαλούν καθιστούν επιτακτική την διεξοδική μελέτη των αιτίων τους, των μηχανισμών που εμπλέκονται και των συνθηκών που ευνοούν την πρόκλησή τους.
Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση του προφίλ των θυμάτων, των ιδιαίτερων συνθηκών της πτώσης και των χαρακτηριστικών των κακώσεων που διαπιστώνονται.
Το αντικείμενο αυτής της μελέτης αποτελούν τα 225 νεκροτομικά περιστατικά πτώσεων, οι οποίες έλαβαν χώρα σε περιοχές της Αττικής (Βορειανατολικά, Ανατολικά και Νότια προάστια) και της Εύβοιας και διεκπεραιώθηκαν από το Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κατά τα έτη 2011-2015. Για τα περιστατικά αυτά, έγινε καταγραφή και στατιστική επεξεργασία των επιδημιολογικών δεδομένων των θυμάτων, των παραμέτρων που αφορούσαν στις συνθήκες κάτω από τις οποίες έλαβε χώρα η πτώση, καθώς και του είδους και της εντόπισης των κακώσεων.
Ανάμεσα στα 225 περιστατικά αυτά καταγράφηκαν 148 θανατηφόρες πτώσεις από ένα επίπεδο σε άλλο, 43 περιστατικά θανατηφόρων πτώσεων εξ ιδίου ύψους και 34 περιστατικά θανατηφόρων πτώσεων από/σε κλίμακα. Οι πτώσεις εξ ύψους περιελάμβαναν 57 περιστατικά πτώσεων-ατυχήματα (38,5%), 86 πτώσεις-αυτοκτονίες (58,1%) και 5 περιστατικά (3,4%) με άγνωστη πρόθεση. Όλες οι πτώσεις εξ ιδίου ύψους ήταν ατυχήματα, ενώ τα 33 περιστατικά πτώσεων από/σε κλίμακα (97,1%) ήταν ατυχήματα και σε 1 μόνο περιστατικό (2,9%) η πρόθεση ήταν άγνωστη.
Τα θύματα αποτελούνταν από 153 άνδρες και 72 γυναίκες, ενώ σε όλα τα είδη των πτώσεων οι άνδρες υπερείχαν αριθμητικά των γυναικών. Οι ηλικίες των θυμάτων εμφάνιζαν ένα εύρος από 21 έως 97 έτη και πάνω από τα μισά θύματα (121/225) ήταν ηλικιωμένα άτομα (>65 ετών).
Ως προς το ιατρικό ιστορικό των θυμάτων μόνο to 25,3% δεν παρουσίαζαν κάποιο γνωστό πρόβλημα υγείας, ενώ για 8,4% το ιατρικό ιστορικό ήταν άγνωστο. Το 52,4% των θυμάτων είχαν θετικό ψυχιατρικό ιστορικό, η ύπαρξη του οποίου συσχετίστηκε με τις πτώσεις από ύψος-αυτοκτονίες.
Η πλειοψηφία των περιστατικών (59,6%) έλαβε χώρα στην οικία του θύματος ή στον περιβάλλοντα χώρο αυτής. Στοιχεία για το ύψος της πτώσης ήταν γνωστά για 127 περιστατικά πτώσης εξ ύψους και το εύρος του ύψους πτώσης κυμαινόταν από 1,5 μέτρο έως 50 μέτρα. Οι πτώσεις από χαμηλό σχετικά ύψος, έως και 3 μέτρα, ήταν 32 (25,2%), ενώ οι υπόλοιπες έγιναν από ύψος >3 μέτρων. Τα χαμηλά ύψη πτώσης έως και 3 μέτρων συνδέθηκαν με τις πτώσεις-ατυχήματα, ενώ οι πτώσεις-αυτοκτονίες ήταν περισσότερες στα μεγαλύτερα ύψη, με τη συσχέτιση αυτή να είναι στατιστικά σημαντική.
Τοξικολογική εξέταση αίματος είχε διενεργηθεί σε 163 από τα περιστατικά που καταγράφηκαν, καθώς στα υπόλοιπα 62 περιστατικά δεν διενεργήθηκε τοξικολογική εξέταση λόγω μακράς νοσηλείας των θυμάτων μετά την πτώση. Ογδόντα θύματα (49,1%) ήταν αρνητικά για τις ουσίες που εξετάστηκαν, ενώ σε 30 (18,4%) ανευρέθηκε κάποια συγκέντρωση οινοπνεύματος στο αίμα.
Οι ανατομικές περιοχές που εμφάνιζαν συχνότερα σοβαρές κακώσεις ήταν η κεφαλή και ο θώρακας, ενώ με τη μικρότερη συχνότητα καταγράφηκαν οι σοβαρές κακώσεις σε αυχένα και σε κάτω άκρα.
Οι βαρείες κακώσεις κεφαλής διαπιστώθηκαν αρκετά συχνότερα στις τυχαίες (76,7%) σε σχέση με τις εκούσιες (65,1%) πτώσεις, χωρίς η διαφορά να είναι στατιστικά σημαντική. Από την άλλη πλευρά, οι κακώσεις θώρακος καταγράφονται σε στατιστικά περισσότερες πτώσεις-αυτοκτονίες (80 περιστατικά- 93%) σε σχέση με τις πτώσεις-ατυχήματα (49 περιστατικά-36,8%). Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι καταγράφηκε μικρότερη συχνότητα κακώσεων των άνω άκρων στις πτώσεις-ατυχήματα (21,8%) σε σχέση με τις πτώσεις-αυτοκτονίες (72,7%) (στατιστικά σημαντική σχέση). Αντιστοίχως, και οι κακώσεις των κάτω άκρων εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά στις εκούσιες πτώσεις-αυτοκτονίες (73,5%) σε σχέση με τις τυχαίες πτώσεις-ατυχήματα (14,3%).
Σε γενικές γραμμές, τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έρχονται σε συμφωνία με κάποια ευρήματα αντίστοιχων διεθνών μελετών, ενώ με κάποια άλλα όχι. Επομένως, θα πρέπει να επισημανθεί η ανάγκη για τη συνέχιση της μελέτης των περιστατικών πτώσεων στον Ελλαδικό χώρο με σκοπό την καλύτερη κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των θυμάτων και των συνθηκών που μπορεί να επηρεάζουν τόσο την πρόκληση όσο και τη θανατηφόρο έκβασή τους.
Λέξεις-κλειδιά:
Πτώσεις από ύψος, Πτώσεις εξ ιδίου ύψους, Πτώσεις σε κλίμακα, Θανατηφόρες πτώσεις, Κακώσεις, Ατυχήματα, Αυτοκτονίες
