Μονάδα:
Κατεύθυνση Βυζαντινή ΙστορίαΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2021-04-13
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Σοφία Μεργιαλή–Σαχά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Αντωνία Κιουσοπούλου, Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Κατερίνα Νικολάου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Προσωπογραφία και δίκτυα μέσα από το corpus των επιστολών του Μιχαήλ Χωνιάτη (ca. 1176-a. 1204).
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Προσωπογραφία και δίκτυα μέσα από το corpus των επιστολών του Μιχαήλ Χωνιάτη (ca. 1176-a. 1204).
Περίληψη:
Η ανάλυση ιστορικών κοινωνικών δικτύων υπόσχεται την ανάδειξη νέων προβληματικών και συμπερασμάτων μέσω της μελέτης μεμονωμένων προσώπων και μικρών ομάδων, τα οποία όταν αναχθούν σε γενικότερο πλαίσιο μπορούν να οδηγήσουν σε νέες εξηγήσεις για τα ιστορικά γεγονότα.
Έχει παρατηρηθεί ότι ο 12ος αιώνας προσφέρει πολλές προοπτικές ανάλυσης δικτύων λόγω της παγίωσης και διάδοσης ορισμένων κοινωνικών πρακτικών. Επιπλέον, τα επιστολογραφικά corpora έχουν χαρακτηριστεί ως καταλληλότερη πηγή για την εφαρμογή αυτής της μεθοδολογίας. Έτσι, το επιστολογραφικό έργο του Μιχαήλ Χωνιάτη αποτελεί μία σχετικά ασφαλή αφετηρία για τη μελέτη των δικτύων της εποχής του, όχι μόνο λόγω της πρακτικής και χρονολογικής του έκτασης, αλλά και λόγω των πολυάριθμων επώνυμων παραληπτών του. Η προσωπογραφική μελέτη των παραληπτών και των αναφερόμενων προσώπων των επιστολών του Μιχαήλ είναι το πρώτο βήμα για την ανάλυση του δικτύου του. Με βάση τα δεδομένα που προκύπτουν από αυτή τη διαδικασία, αναδεικνύονται και επανεξετάζονται δύο νέες θεματικές.
Η πρώτη από αυτές είναι η εξερεύνηση του πολιτικού και κοινωνικού παρασκηνίου που οδήγησε μία συγκεκριμένη ομάδα λογίων στην ανάληψη επαρχιακών μητροπόλεων από τη βασιλεία του Μανουήλ Α’ Κομνηνού. Τα κοινά χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν οι περισσότεροι γνωστοί μητροπολίτες του δεύτερου μισού του 12ου αιώνα δεν ήταν αποτέλεσμα συμπτώσεων ή συγκυριών, αλλά εκούσιο παράγωγο της ιδεολογίας των λογίων επί Μανουήλ Α’ Κομνηνού. Η αντίληψη που είχαν για το ρόλο τους και το έργο που επέδειξαν ταυτίζεται με τις απόψεις του Μανουήλ Α’ και τις πρακτικές του για την αναβάθμιση των επαρχιών. Συνεπώς, φαίνεται ότι από τα μέσα του 12ου αιώνα οι μητροπολίτες ήταν για το κράτος μια εύκολη και ανέξοδη λύση για την αναβάθμιση των επαρχιακών πόλεων και την διατήρηση της αυτοκρατορικής εξουσίας σε αυτές.
Η δεύτερη θεματική είναι η παιδεία, η οποία προκύπτει ως βασικό κοινό χαρακτηριστικό των μελών του δικτύου. Οι επιστολές του Μιχαήλ Χωνιάτη προσφέρουν το θεμέλιο για τη μελέτη κοινωνικών προτύπων που συνυπήρχαν κάτω από το πέπλο της λεγόμενης πατριαρχικής σχολής. Μέσα από την ανάλυση του δικτύου, αναδεικνύεται ο καταλυτικός ρόλος της παιδείας στη διοίκηση και την Εκκλησία κατά το β’ μισό του 12ου αιώνα. Οι λόγιοι ήταν κοντά στους αυτοκράτορες, ως ρήτορες, ως υπάλληλοι αλλά και ως σύμβουλοι, είχαν ισχυρές συνδέσεις με την αριστοκρατία, είτε ανήκαν σε αυτή είτε όχι, απέκτησαν την ισχύ να προωθούν κοντινά τους πρόσωπα σε υψηλά αξιώματα και γνώρισαν επαγγελματική επιτυχία τόσο στην πρωτεύουσα όσο και στις επαρχίες. Οι σχέσεις που αναπτύσσονταν κατά τη διάρκεια της μαθητείας φαίνεται ότι αποτέλεσαν το αντίπαλο δέος του αυτοκρατορικού νεποτισμού της εποχής.
Τέλος, μέσω της ανάλυσης του δικτύου του Μιχαήλ Χωνιάτη, επιτυγχάνεται μια μικρή συμβολή στην κάλυψη του προσωπογραφικού κενού των τελευταίων δεκαετιών του 12ου αιώνα.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ιστορία
Λέξεις-κλειδιά:
Κοινωνικά δίκτυα, επιστολογραφία, προσωπογραφία, Μιχαήλ Χωνιάτης, Ευστάθιος, Ευθύμιος Μαλάκης, Νικήτας Χωνιάτης, Μανουήλ Α’ Κομνηνός, Ισαάκιος Β’ Άγγελος, Αλέξιος Γ’ Άγγελος, προσωπογραφικό λεξικό, μητροπόλεις, παιδεία, λόγιοι, 12ος αιώνας
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
158
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.
Όλγα Βλάχου, Προσωπογραφία και δίκτυα μέσα από το corpus των επιστολών του Μιχαήλ Χωνιάτη (ca. 1176-a. 1204).pdf
1 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.
