Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Λυκερίδου Αικατερίνη, Καθηγήτρια Μαιευτικής, ΠΑΔΑ
Ρίζος Δημήτριος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαστοράκος Γεώργιος, Καθηγητής Ενδοκρινολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Ένα από τα συνήθη δυσμενή περιγεννητικά αποτελέσματα ενός πρόωρου τοκετού είναι η νεογνική εγκεφαλική βλάβη (ΝΕΒ). Η πρώιμη ανίχνευση των νεογνών τα οποία θεωρούνται υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη ΝΕΒ, δεν έχει ακόμα επιτευχθεί. Επί του παρόντος, πολλοί είναι οι ερευνητές οι οποίοι έχουν διερευνήσει την προγνωστική αξία διάφορων βιοχημικών δεικτών σχετικά με τη ΝΕΒ, όμως ακόμα και σήμερα κανένας δεν εφαρμόζεται στην κλινική πράξη. Ο συνδυασμός εξειδικευμένης υποστηρικτικής φροντίδας, όπως είναι η «νευροπροστατευτική φροντίδα», με την κλινική χρήση βιοδεικτών, πιθανώς να συμβάλλει στις βέλτιστες νευροαναπτυξιακές εκβάσεις των νεογνών αυτών.
Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση των επιπέδων του βιοχημικού δείκτη ‘’ακτιβίνη-Α’’ στον ορό πρόωρων νεογνών με ηλικία κύησης (ΗΚ) <34 εβδομάδων, τα οποία ανέπτυξαν διαφόρων βαθμών ΝΕΒ, υπό τη μορφή της περικοιλιακής λευκομαλακίας (ΠΛ) ή εγκεφαλικής αιμορραγίας (ΕΑ) και συσχετίστηκαν με φυσιολογικά νεογνά (ΦΝ) της ίδιας HK, κατά τις πρώτες τρεις ημέρες ζωής (ΗΖ). Παράλληλα, διερευνήθηκε η συσχέτιση των επιπέδων της ακτιβίνης-Α με κλινικά, εργαστηριακά και ακτινολογικά ευρήματα αλλά και με την βαρύτητα της ΝEB. Τέλος, πολλαπλοί περιγεννητικοί παράγοντες κινδύνου συνδυάστηκαν με την ακτιβίνη-Α για τη δημιουργία ενός πιθανού προγνωστικού μοντέλου πρώιμης ανίχνευσης νεογνών υψηλού κινδύνου να εμφανίσουν ΝEB ή κάποιο δυσμενές περιγεννητικό αποτέλεσμα, όπως ο νεογνικός θάνατος.
Υλικό – Μέθοδος: Η παρούσα έρευνα είναι προοπτική διαχρονική μελέτη ασθενών-μαρτύρων (prospective case-control study), στην οποία συνολικά συμπεριλήφθησαν 96 πρόωρα νεογνά που είχαν εισαχθεί σε Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ) Ιδιωτικής Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής των Αθηνών. Τα 29 εξ’ αυτών ανέπτυξαν ΝEB, σύμφωνα με τα συνολικά υπερηχογραφικά ευρήματα ως την έξοδό τους από τη ΜΕΝΝ (ομάδα ασθενών). Ακολούθως, τα νεογνά αυτά αντιστοιχήθηκαν ένα προς ένα (1:1 fashion) με νεογνά που είχαν φυσιολογικά απεικονιστικά ευρήματα εγκεφάλου (ομάδα μαρτύρων). Για τις ανάγκες της παρούσας μελέτης χρησιμοποιήθηκε ο εναπομείναντας ορός των νεογνών ύστερα από τις εργαστηριακές εξετάσεις ρουτίνας. Ο ορός αφορούσε περιφερικό αρτηριακό ή φλεβικό αίμα, ενώ το πρώτο δείγμα αίματος λαμβάνονταν αμέσως μετά την εισαγωγή του νεογνού στη ΜΕΝΝ. Εκτεταμένα στοιχεία συλλέχθηκαν από το μαιευτικό και νεογνικό ιστορικό για την ανεύρεση περιγεννητικών παραγόντων κινδύνου που πιθανώς σχετίζονται με ΝΕΒ. Τέλος, οι μετρήσεις της ακτιβίνης-Α στον ορό έγιναν με τη μέθοδο ELISA και η στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων έγινε με το πρόγραμμα IBM SPSS statistics version 23.
Αποτελέσματα: Όσον αφορά τα μητρικά χαρακτηριστικά, τις θεραπευτικές παρεμβάσεις που έγιναν στις έγκυες ή τα νεογνά τους, αλλά και τη συνολική διάρκεια παραμονής των νεογνών στη ΜΕΝΝ, δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων (ασθενών-μαρτύρων). Σχετικά με τα νεογνικά χαρακτηριστικά, τα νεογνά που ανέπτυξαν ΝΕΒ φαίνεται να είχαν σημαντικά χαμηλότερο pH και αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων κατά την εισαγωγή τους στη ΜΕΝΝ σε σχέση με τα ΦΝ. Επίσης, οι τιμές του ελλείμματος βάσης και του γαλακτικού οξέος εισαγωγής, καθώς και η επίπτωση των σπασμών και του θανάτου ήταν σημαντικά υψηλότερες στα νεογνά με ΝΕΒ. Η νεκρωτική εντεροκολίτιδα, αντιθέτως, ήταν σημαντικά συχνότερη στα ΦΝ. Η ακτιβίνη-Α ήταν σημαντικά υψηλότερη στα νεογνά με ΝΕΒ κατά το πρώτο και δεύτερο 24ωρο ζωής, ενώ η συγκέντρωσή της παρουσίαζε μια πτωτική πορεία με την πάροδο των ημερών. Η ακτιβίνη-Α ορού την 1η και 2η ΗΖ ήταν παράγοντας πρόβλεψης για ανεπιθύμητη νεογνική έκβαση, όπως θάνατος ή εγκεφαλική αιμορραγία ΙΙ-IV βαθμού. Με μια τιμή cut-off στα 0.61ng/ml η ακτιβίνη-Α ορού έδωσε ευαισθησία 100% και ειδικότητα 33.1% για την πρόβλεψη ανεπιθύμητης νεογνικής έκβασης, ενώ με τιμή cut-off στα 1.725ng/ml η ακτιβίνη-Α ορού έδωσε ευαισθησία 29% και ειδικότητα 100%.
Συμπεράσματα: Η ακτιβίνη-Α είναι σημαντικά υψηλότερη στα νεογνά με ΝΕΒ από το πρώτο κιόλας 24ωρο ζωής, όταν ακόμα απεικονιστικά ευρήματα απουσιάζουν. Με βάση την καμπύλη ROC προκύπτει ότι η προγνωστική αξία της ακτιβίνης-Α την 2η ΗΖ κρίνεται οριακά ικανοποιητική ως προς την πρόγνωση των νεογνών που θα αναπτύξουν ΝΕΒ. Πιθανώς, εκτενέστερη έρευνα σε σχέση με τον συγκεκριμένο ΒΔ, μελλοντικά να αναδείξει τον πιθανό προγνωστικό του ρόλο και να καθιερωθεί ως ένας αξιόπιστος ΒΔ πρώιμης ανίχνευσης της ΝΕΒ. Τέλος, μεγαλύτερες προοπτικές μελέτες, που θα εξετάζουν ταυτόχρονα την επίδραση της νευροπροστατευτικής φροντίδας και την κλινική αξία των βιοδεικτών, πιθανώς να αναδείξουν σημαντικές πρακτικές για την πρόληψη ή την ελαχιστοποίηση εμφάνισης νευροαναπτυξιακών διαταραχών στα νεογνά με ΝΕΒ.
Λέξεις-κλειδιά:
Πρόωρο Νεογνό, Εγκεφαλική Αιμορραγια, Περικοιλιακή Λευκομαλακία, Υποξική-Ισχαιμική Εγκεφαλοπάθεια, Εγκεφαλική Βλάβη Του Πρόωρου Νεογνού
