ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ, ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ. E-BOOK ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Επιστημονική δημοσίευση - Άρθρο Περιοδικού uoadl:2956099 477 Αναγνώσεις

Μονάδα:
Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού
Τίτλος:
ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ, ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ. E-BOOK ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Γλώσσες Τεκμηρίου:
Ελληνικά
Περίληψη:
Μετά τις αποκαλύψεις αθλητριών περί κατάχρησης εξουσίας, αλλά και αντίστοιχες καταγγελίες ανθρώπων από το ευρύτερο κοινωνικό πεδίο, το Σπουδαστήριο της Κοινωνιολογίας του Τομέα Θεωρητικών Επιστημών, της Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΣΕΦΑΑ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών (ΕΚΠΑ) διοργάνωσε τρία webinars με θέμα «Παρενόχληση, Φύλο και Αθλητισμός», υπό την Αιγίδα και υποστήριξη του Συλλόγου Ελλήνων Ολυμπιονικών (ΣΕΟ), της Πανελλήνιας Ένωσης Προώθησης των Γυναικών στον Αθλητισμό και τα Σπορ (ΠΕΠΓΑΣ), του Πανελλήνιου Αθλητικού Σωματείο Γυναικών «Καλλιπάτειρα» Θεσσαλονίκης, του ομίλου UNESCO Θεσσαλονίκης, και της Move for Life - ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Συμβούλων Εκπαιδευτικών Φυσικής Αγωγής της ΣΕΦΑΑ του ΕΚΠΑ.
Εκτός από τη στήριξη του Κοσμήτορα της ΣΕΦΑΑ του ΕΚΠΑ— με τον οποίο σκεφτόμαστε το θέμα της ίδρυσης Επιτροπής Ισότητας των Φύλων— όλα τα μέλη (ΔΕΠ, ΕΕΠ, ΕΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ, διοικητικό προσωπικό, και το ιατρείο μας) συνεργάστηκαν στενά, μετά από πρόσκληση-email της Καθηγήτριας Μαρίας Ψυχουντάκη, με στόχο την ενημέρωση και την εξάλειψη οποιασδήποτε παρενόχλησης στο ακαδημαϊκό περιβάλλον.
Ενδεικτικά αναφέρω ότι ετοιμάσαμε ενημερωτικό υλικό για τους φοιτητές και τις φοιτήτριές μας, όπως ηλεκτρονικές αφίσες για τη «Μηδενική ανοχή» και «Πες όχι στην σεξουαλική παρενόχληση», με τις οποίες κοινοποιήσαμε το τηλέφωνο του ιατρείου της ΣΕΦΑΑ στη Δάφνη (210-727 6148), την 24ωρη γραμμή SOS (15900) της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, και την 24ωρη γραμμή του Εθνικού Κέντρου Αλληλεγγύης (197). Όλες αυτές οι δυνατότητες εκλαμβάνονται ως αφετηρία για την υποστήριξη και την καθοδήγηση των φοιτητριών και των φοιτητών, δεδομένου ότι αυτές οι τηλεφωνικές γραμμές προσφέρουν μια αρχική υποστήριξη και συμβουλευτική στο θύμα.
Όταν λειτουργήσει ξανά η διά ζώσης εκπαιδευτική διαδικασία, θα τυπωθούν οι αφίσες με το υλικό αυτό για τα γραφεία και τους κοινόχρηστους χώρους (βιβλιοθήκη, αίθουσες διδασκαλίας, κολυμβητήριο, φοιτητικό εστιατόριο). Επίσης, ο σύλλογός μας (Σύλλογος Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού της ΣΕΦΑΑ) δημοσιοποίησε αμέσως «Ψήφισμα για τα φαινόμενα βίας και σεξουαλικής κακοποίησης στον αθλητισμό», το οποίο αναρτήθηκε στην κεντρική ιστοσελίδα της ΣΕΦΑΑ—και γνωστοποιήθηκε σε όλα τα μέλη, και όλα τα τμήματα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ).
Σε αυτό το σημείο οφείλω να αναφέρων ότι δύο συμμετέχοντες στο πρώτο διαδικτυακό σεμινάριο/webinar (5 Μαρτίου 2021), στη συζήτηση που ακολούθησε, διαμαρτυρήθηκαν ή παρατήρησαν ότι στη θεματολογία δεν υπάρχουν οι άνδρες, ενώ και οι άνδρες έρχονται αντιμέτωποι με τη σεξουαλική παρενόχληση. Οφείλω να αναφέρω εδώ ότι δεν ήταν δυνατόν να εξετάσουμε όλες τις μορφές βίας και όλες τις κοινωνικές ομάδες που έχουν υποστεί βία σε ένα δίωρο διαδικτυακό σεμινάριο.
Στα πρώτα δύο επικεντρωθήκαμε στη γυναίκα, δεδομένου ότι ερευνητικά στοιχεία τεκμηριώνουν πως η πλειονότητα που υφίστανται σεξουαλική παρενόχληση ή σωματική βία είναι γυναίκες. Λάβαμε υπόψη στατιστικά δεδομένα και έρευνες που τεκμηριώνουν ότι η πλειονότητα των γυναικών στην Ευρώπη (το 85%) έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασία. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μία (1) στις 3 γυναίκες, συγκεκριμένα (735 εκατομμύρια γυναίκες) μεταξύ 15 έως 25 ετών έχουν βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία, και ειδικά από τους συντρόφους τους. Αυτά τα τρομακτικά στατιστικά δεδομένα αφορούν 160 χώρες και συγκεντρώθηκαν από το έτος 2000 έως το 2018.
Όπως τονίζεται στην αναφορά, εδώ δεν συμπεριλαμβάνονται στατιστικές βίας για την περιόδου της πανδημίας και των lockdown, που παρατηρείτε μεγάλη αύξηση της βίας. Δεν συμπεριλαμβάνονται:
 η σεξουαλική βία που χρησιμοποιείτε ως όπλο πολέμου, δηλαδή οι βιασμοί των γυναικών σε εμπόλεμες περιοχές,
 η παιδεραστία και η εκμετάλλευση μικρών παιδιών,
 η βία (βιασμοί) κατά των γυναικών και των παιδιών στις δομές των προσφύγων,
 οι φόνοι-δολοφονίες «τιμής» των γυναικών, όπως εκείνοι στην Ινδία,
 οι γυναικοκτονίες στο Μεξικό,
 οι αναφορές για τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων των γυναικών (κοριτσιών και εφήβων) στη Μέση Ανατολή, την Αυστραλία και άλλες δυτικές κοινωνίες,
 το ανθρώπινο εμπόριο ψυχών (human trafficking), που έχει αυξηθεί και στη χώρα μας,
 οι διάφορες μορφές βίας και διακρίσεων λόγω ταυτοτήτων φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού,
 οι ενδοοικογενειακή βία, η συζυγοκτονία ή γυναικοκτονία (όπως η πρόσφατη δολοφονία της «Καρολαίν» στα Γλυκά Νερά)

Εν ολίγοις, δεν μπορούμε να εξετάσουμε όλες τις μορφές βίας και όλες τις κοινωνικές ομάδες και κατηγορίες, γιατί η κάθε μία αξίζει ξεχωριστό-αποκλειστικό για το θέμα σεμινάριο, συνέδριο, συζητήσεις, πολιτική, και όχι μόνο!

Η βία (η κατάχρηση εξουσίας, η κακοποίηση, η παρενόχληση, ο βιασμός, η γυναικοκτονία, η συζυγοκτονία) αναμφισβήτητα τεκμηριώνεται σε όλες τις χώρες, και οπωσδήποτε συνδέεται και με τις συζητήσεις που αφορούν την ηθική της επιτρεπτικότητας, το μηδενισμό και την απαξίωση των ηθικών αξιών, ένα πνεύμα ανεκτικότητας που διαπερνά την κοινωνία μας, και ειδικά την κοινωνία του καταναλωτικού καπιταλισμού, που όλα είναι προς πώληση και βλέπει τον άνθρωπο και το ανθρώπινο σώμα—ανεξαρτήτου φύλου και ηλικίας—ως αντικείμενο προς εκμετάλλευση.
ΤΑ ΤΡΙΑ WEBINARS
Ωστόσο, εμείς, ως Σπουδαστήριο της Κοινωνιολογίας της ΣΕΦΑΑ, και ειδικά μετά τις αποκαλύψεις της Σοφίας Μπεκατώρου και άλλων αθλητριών περί κατάχρησης εξουσίας— και λαμβάνοντας υπόψη τα στατιστικά δεδομένα και τις έρευνες που αναφέρθηκαν—αποφασίσαμε να διοργανώσουμε τα τρία webinars με θέμα «Παρενόχληση, Φύλο και Αθλητισμός», ευελπιστώντας ότι θα εμπνεύσουν και θα συνεχιστούν από νέους ερευνητές και νέες ερευνήτριες—να δημιουργηθεί ένα ερευνητικό φυτώριο θεματολογίας—, για να πάρουν τη σκυτάλη οι νέοι επιστήμονες και φορείς, και να συμβάλλουν στην κοινωνική ευαισθητοποίηση, και ειδικά την πρόληψη.
H επιστημονική έρευνα για τη σεξουαλική παρενόχληση ξεκινάει από τη δεκαετία του 1970’. Ωστόσο, στην κοινωνική περιοχή του αθλητισμού η έρευνα ξεκίνησε πολύ αργότερα και η πλειονότητά της επικεντρώνεται στις σχέσεις προπονητών και αθλητριών. Όσον αφορά στη χώρα μας, η επιστημονική έρευνα για την σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση στον αθλητισμό και τη φυσική αγωγή «δεν υπάρχει», (όπως δεν υπάρχει και στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις). Ερώτημα: Αυτό σημαίνει ότι δεν υφίσταται; Εξαίρεση αποτελεί η έρευνα της καθηγήτριας Στυλιανής (Ανή) Χρόνη, η οποία έκανε τη συλλογή των δεδομένων που αφορούν στη χώρα μας το 2005 και μέχρι σήμερα (το 2021), δεν έχουν δημοσιοποιηθεί άλλα στοιχεία (μελέτη/επιστημονική έρευνα) για τη σεξουαλική παρενόχληση στον Αθλητισμό!
Αρχικά, στα διαδικτυακά σεμινάρια που ακολουθούν εξετάζουμε το ζήτημα της βίας, της έμφυλης βίας και της σεξουαλικής παρενόχλησης ως γενικότερο κοινωνικό πρόβλημα, ως κοινωνικό φαινόμενο, και μετά μεμονωμένα ως αθλητικό ζήτημα. Τα θέματα των τριών webinar προσεγγίστηκαν μέσα από παιδαγωγικές, κοινωνιολογικές, ψυχολογικές, και νομικές οπτικές/αναλύσεις, δηλαδή μέσα από το διεπιστημονικό διάλογο και συνεργασία:
 Οι εισηγήσεις των καθηγητριών Μαρίας Στρατηγάκη, Δήμητρας Κογκίδου και Ιωάννας Κονδύλη καλύπτουν τη συζήτηση για τη βία ως κοινωνικό φαινόμενο, συμπεριλαμβανομένων την έμφυλη βία και τη σεξουαλικής παρενόχληση και εκμετάλλευση.
 Οι εισηγήσεις των καθηγητριών Ανής Χρόνη, Μαρίας Ψυχουντάκη, Δήμητρας Κουτσούκη, Ασπασίας Δανιά, Στέλλα Δούκα, καθώς και εκείνες των επιστημονικών συνεργατών και εκπροσώπων αθλητικών φορέων και θεσμών (Γιάννης Γεωργίου, Μαρία Μήτσιου, Εύη Μοραιτιδου και Βούλα Ζυγούρη) επικεντρώνονται στην κοινωνική περιοχή του αθλητισμού και της φυσικής αγωγής.
Σε αυτό το σημείο οφείλω να αναφέρω ότι, μετά από ερευνητικές διαδρομές, αλλά και συζητήσεις με το συνάδελφο και μέλος του Σπουδαστηρίου Κοινωνιολογίας Καθηγητή Νίκο Πατσαντάρα, θεωρούμε ότι ένας εκδημοκρατισμός των αθλητικών θεσμών θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτρεπτικά αναφορικά με ζητήματα σεξουαλικής παρενόχλησης και όχι μόνο!
Όταν αναφερόμαστε σε εκδημοκρατισμό δεν εννοούμε απλά μια ενθάρρυνση (στα λόγια) για γυναικεία συμμετοχή σε θέσεις θεσμικής εξουσίας (αθλητικής ηγεσίας). Εννοούμε ότι θα πρέπει το ίδιο το κανονιστικό και σήμερα νομικό σύστημα που υποστηρίζει τον αθλητισμό, να προβλέπει ισότιμη συμμετοχή των φύλων στη θεσμική ιεραρχία!
Οι έμφυλες ανισότητες και διακρίσεις/στερεότυπα στον αθλητισμό αναπαράγονται, δεδομένο που καθιστά αναγκαίο την κατοχύρωση της ισότιμης συμμετοχής από το κανονιστικό και νομικό σύστημα. Όλα αυτά, που εισπράττουμε την τελευταία περίοδο στην κοινωνική περιοχή του αθλητισμού, προκύπτουν και από τις ασύμμετρες σχέσεις εξουσίας που συναντάμε στους αθλητικούς θεσμούς, που αναπόφευκτα οδηγούν στην κατάχρηση εξουσίας:
 είτε αυτό σημαίνει σεξουαλική παρενόχληση, όπως και οι πρόσφατες καταγγελίες περί κακοποίησης και σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο της ενόργανης γυμναστικής,
 είτε σημαίνει αναπαραγωγή του έμφυλου χάσματος στην αθλητική εξουσία/θεσμούς (gender leadership gap),
 είτε σημαίνει υποεκπροσώπηση του γυναικείου αθλητισμού και της αθλήτριας στα ΜΜΕ,
 είτε σημαίνει εμπορευματοποίηση-μοντελοποίηση της αθλητικής ταυτότητας στα ΜΜΕ, όπως είναι η σεξιστική προβολή της αθλήτριας,
Το ζήτημα της παρενόχλησης, της κακοποίησης και της βίας στον αθλητισμό έχει πολλές διαστάσεις και ιδιαιτερότητες. Πρώτον, στον αθλητισμό αναφερόμαστε σε μια έντονα ανδροκεντρική κοινωνική συγκρότηση, όπως δείχνει η ιστορικότητα του φαινομένου, και η ιστορικότητα, όπως γνωρίζετε, ασκεί τεράστια επιρροή. Αναμφίβολα, για να αλλάξουν τα πράγματα χρειάζονται ιστορικό χρόνο, και αυτό αποτυπώνεται έντονα στους αθλητικούς θεσμούς. Παράδειγμα αποτελεί η σημερινή γυναικεία υποεκπροσώπηση στη ΔΟΕ, στην ΕΟΕ, στις αθλητικές ομοσπονδίες, καθώς και οι καταγγελίες για παρενοχλήσεις και βιασμούς κ.τ.λ.
Δεύτερον, θα πρέπει να προσεγγίσουμε και να εξετάσουμε αυτό το ζήτημα αρχικά ως κοινωνικό πρόβλημα/φαινόμενο, στο γενικότερο κοινωνικό πλαίσιο, και μετά μεμονωμένα σαν αθλητικό ζήτημα. Με αυτό εννοώ ότι ο αθλητικός κοινωνικός χώρος έχει κάποιες ιδιαιτερότητες. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον ίδιο τρόπο ανάλυσης ή σκέψης σε όλα τα θέματα/ζητήματα. Για παράδειγμα, σχετικά με τη σεξουαλική παρενόχληση, σε αντιστοιχία με τον κάθε αθλητικό θεσμό, έχουμε και μια διαφορετική παρουσία και χρήση το ανθρώπινου σώματος. Στον αθλητισμό υπάρχει το ενδεχόμενο της σωματικής επαφής: πχ. ο προπονητής ή η προπονήτρια θα πιάσει την αθλήτρια ή τον αθλητή στη μέση, στο πόδι, στο μπράτσο, και αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί ή να προσδιορισθεί ως σεξουαλική παρενόχληση!
Επίσης, το φύλο στον αθλητισμό αποτελεί συστατικό δομικής συγκρότησης για λόγους ισότητας. Η έμφυλη κατηγοριοποίηση, δηλαδή ο διαχωρισμός/η διχοτόμηση των φύλων (gender segregation)¸ ειδικά στον πρωταθλητισμό υποστηρίζεται από τις επίσημες δομές, τους αθλητικούς θεσμούς και κανονισμούς, σε αντίθεση με άλλες κοινωνικές περιοχές (πχ. πολιτική, οικονομία, ιατρική, τεχνολογία). Εδώ έχουμε γυναικείο αθλητισμό και ανδρικό αθλητισμό, και ο διαχωρισμός αυτός πραγματοποιείται για λόγους ισότητας. Όμως, αυτό δεν ισχύει στο μαζικό αθλητισμό και τη φυσική αγωγή. Επομένως το ζήτημα του φύλου στον αθλητισμό έχει πολλές διαστάσεις και ιδιαιτερότητες.
ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΜΠΕΡΙΔΟΥ, ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ
Έτος δημοσίευσης:
2021
Συγγραφείς:
ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΜΠΕΡΙΔΟΥ
Περιοδικό:
ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ, ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ. E-BOOK, Επιστημονική Σειρά Σεμιναρίων (Webinars), Προτάσεις και Συμπεράσματα
Εκδότης:
Σπουδαστήριο Κοινωνιολογίας, Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Τόμος:
1
Αριθμός / τεύχος:
1
Σελίδες:
1-63
Λέξεις-κλειδιά:
Φύλο, κατάχρηση εξουσίας, γυναίκα, σεξουαλική παρενόχληση, κακοποίηση, σεξουαλική βία, γυναικοκτονία, βιασμός, πρόληψη: εξετάζουμε, ακούμε, κατονομάζουμε, αντιμετωπίζουμε, απαγορεύουμε, εξηγούμε, παρατηρούμε
Κύρια θεματική κατηγορία:
Εκπαίδευση – Αθλητισμός
Επίσημο URL (Εκδότης):
DOI:
10.13140/RG.2.2.27431.27046
Στοιχεία έργου:
© Καμπερίδου, Ε. (2021). Παρενόχληση, φύλο και αθλητισμός: Η σημαντικότητα της πρόληψης. E-book επιστημονική σειρά σεμιναρίων, προτάσεις και συμπεράσματα. Σπουδαστήριο Κοινωνιολογίας, Τομέας Θεωρητικών Επιστημών, Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμούς του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Πέργαμος: https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2949237, UoA Scholar: http://www.tinyurl.com/ygoz2ojl DOI: 10.13140/RG.2.2.27431.27046
© Βλ. επίσης Flipbook: c470625207
© theFile (uoa.gr)
Sexual harassment, gender and sport.Aug.3.2021_.pdf (2 MB) Άνοιγμα σε νέο παράθυρο