Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Εμμανουήλ Δασενάκης, Ομότιμος καθηγητής, τμήμα Χημείας, ΕΚΠΑ
Σεραφείμ Πούλος, Καθηγητής, τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Ευάγγελος Μπακέας, Καθηγητής, τμήμα Χημείας, ΕΚΠΑ
Σωτήρης Καραβόλτσος, Επίκουρος καθηγητής, τμήμα Χημείας, ΕΚΠΑ
Αικατερίνη Καρδιτσά, Επίκουρη καθηγήτρια, τμήμα Διαχείρισης Λιμένων και Ναυτιλίας, ΕΚΠΑ
Χριστίνα Ζέρη, Ερευνήτρια Α ΕΛΚΕΘΕ
Ελένη Καμπέρη, Ερευνήτρια Α ΕΛΚΕΘΕ
Περίληψη:
Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν η μελέτη της επιβάρυνσης του δυτικού Σαρωνικού κόλπου από μέταλλα, μέσω της επεξεργασίας και ανάλυσης πυρήνων ιζημάτων. Συμπληρωματικά, προσδιορίστηκαν και οι συγκεντρώσεις μετάλλων στο θαλάσσιο νερό. Συνολικά υπήρχαν δέκα σημεία μελέτης, οχτώ από τα οποία βρίσκονταν στο δυτικό Σαρωνικό, το ένατο στον ανατολικό και το τελευταίο στο όριο ανατολικού-δυτικού Σαρωνικού. Από τα σημεία του δυτικού Σαρωνικού, τα επτά βρίσκονταν βορειοδυτικά, κοντά στις βιομηχανίες και τους οικισμούς και το όγδοο, που ήταν και το πιο βαθύ του κόλπου, στο κέντρο της λεκάνης της Επιδαύρου. Το πειραματικό μέρος εκπονήθηκε στο Εργαστήριο Χημείας Περιβάλλοντος του τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι συγκεντρώσεις διαλυμένου οξυγόνου στα σημεία μελέτης, υποδηλώνουν καλά οξυγονωμένα ύδατα, με εξαιρέσεις υποξικά σημεία σε βάθη μεγαλύτερα των 200m. Τα επίπεδα των μετάλλων (Ni, Fe, Mn, Co, Cu, Pb, Zn, Cd, V, Cr, As), ήταν αρκετά χαμηλότερα από τα κριτήρια ποιότητας θαλασσινού νερού. Η διατριβή εστιάζει στην περιγραφή των αποτελεσμάτων της ανάλυσης των ιζημάτων, ως προς την κοκκομετρία και τη γεωχημεία. Οι ολικές συγκεντρώσεις εννέα μετάλλων (Al, Cr, Ni, Fe, Mn, Cu, Pb, Zn, Cd) και τα ποσοστά οργανικού άνθρακα και ανθρακικών, προσδιορίστηκαν στα ιζήματα των πυρήνων. Οι τεχνικές προσδιορισμού συγκεντρώσεων των μετάλλων, ήταν εκείνη της Φασματομετρίας Ατομικής Απορρόφησης με Φλόγα και με Φούρνο Γραφίτη, καθώς και της Φασματομετρίας Μαζών Επαγωγικά Συζευγμένου Πλάσματος. Όπως αποδείχτηκε, οι περιεκτικότητες των λεπτόκοκκων (<63μm) ιζημάτων σε Al, Mn, Cu, Cd και TOC, ήταν υψηλότερες από τις αντίστοιχες των χονδρόκοκκων (>63μm). Τα ποσοστά οργανικού άνθρακα στα ιζήματα ήταν χαμηλότερα από 3%. Στις κάθετες κατανομές, τα πιο υψηλά, διακρίνονταν στα επιφανειακά ιζήματα και μειώνονταν με το βάθος του ιζήματος. Τα ποσοστά ανθρακικών ήταν υψηλότερα (18-79%) και παρουσίασαν ομοιομορφία με το βάθος του ιζήματος. Στις επιφανειακές κατανομές, βάσει των συγκεντρώσεων στα επιφανειακά ιζήματα, τα επίπεδα Al, Mn, Cu, Pb και Zn, αυξάνονταν από το βορειοανατολικό προς το νοτιοδυτικό τμήμα της περιοχής μελέτης, από τα πιο ρηχά προς τα βαθύτερα σημεία, σε αντίθεση με τα Cr και Ni, που παρουσίασαν μέγιστα στους βορειοδυτικούς σταθμούς. Στα κάθετα προφίλ, η μείωση των συγκεντρώσεων Cu, Pb και Zn με το βάθος του ιζήματος, πιθανόν σχετίζεται με την ανθρωπογενή επίδραση στα επιφανειακά ιζήματα. Οι συντελεστές εμπλουτισμού (EF), υποδηλώνουν ελάχιστη (EF<2) ή μέτρια (21,5) ως προς Cr και Ni. Οι συγκεντρώσεις των μετάλλων στα επιφανειακά ιζήματα του βορειοδυτικού Σαρωνικού, ήταν παραπλήσιες με εκείνες που είχαν προσδιοριστεί μία δεκαετία νωρίτερα. Τα επίπεδα Cu, Pb και Zn στα επιφανειακά ιζήματα του δυτικού Σαρωνικού, ήταν αρκετά χαμηλότερα από εκείνα του κόλπου της Ελευσίνας και άλλων επιβαρυμένων σημείων της Μεσογείου. Η διαχείριση της θαλάσσιας περιοχής του δυτικού Σαρωνικού κόλπου, χρειάζεται, για την επίτευξη και τη διατήρηση της καλής περιβαλλοντικής της κατάστασης.