Supervisors info:
Σταύρου Νεκτάριος, Επίκουρος Καθηγητής Σ.Ε.Φ.Α.Α./Ε.Κ.Π.Α.
Φασούλης Κωνσταντίνος, Ομότιμος Καθηγητής Π.Τ.Δ.Ε./Ε.Κ.Π.Α.
Μπαμπάλης Θωμάς, Καθηγητής Π.Τ.Δ.Ε./Ε.Κ.Π.Α.
Summary:
Η επίδραση της ηγετικής συμπεριφοράς του διευθυντή της σχολικής μονάδας
είναι καθοριστικό στοιχείο στην υλοποίηση και επίτευξη των εκπαιδευτικών και
μαθησιακών στόχων του σχολείου, επηρεάζοντας παράλληλα τις σχέσεις, τη
συμπεριφορά και την αποδοτικότητα των εκπαιδευτικών της σχολικής μονάδας.
Ειδικότερα, ερευνητικά αποτελέσματα σημειώνουν ότι η επαγγελματική ικανοποίηση
και η επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών συνιστούν καθοριστικούς
παράγοντες που επηρεάζουν την αποδοτικότητά τους και γενικότερα την ψυχική και
την κοινωνική ευημερία του εκπαιδευτικού. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η
εξέταση της σχέσης μεταξύ της επαγγελματικής ικανοποίησης και της επαγγελματικής
εξουθένωσης των εκπαιδευτικών με την ηγετική συμπεριφορά των διευθυντών σε
σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά εκατόν
πενήντα πέντε εκπαιδευτικοί (121 γυναίκες, 34 άνδρες). Η ηλικία τους κυμάνθηκε από
είκοσι επτά (27) έως εξήντα ενός (61) έτη, με τη μέση ηλικία τους να κυμαίνεται
περίπου στα σαράντα έξι (46) έτη (Μ = 45.61, SD = 8.49), ενώ η διδακτική –
εκπαιδευτική εμπειρία των εκπαιδευτικών κυμάνθηκε από ένα (1) έως τριάντα επτά
(37) έτη με τη μέση εμπειρία τους να είναι περίπου δέκα οκτώ (18) (Μ = 17.97, SD =
9.07). Οι εκπαιδευτικοί συμπλήρωσαν τρία όργανα μέτρησης: (1) την Κλίμακα
Επαγγελματικής Εξουθένωσης (Maslach Burnout Inventory; Maslach & Jackson,
1986), (2) την Κλίμακα Επαγγελματικής Ικανοποίησης (Job Satisfaction Scale;
MacDonald & McIntyre, 1997) και (3) το Ερωτηματολόγιο Ανταγωνιστικών Αξιών
Ηγετικής Συμπεριφοράς (Competitive Values Leadership Instrument; Lawrence, Lenk,
& Quinn, 2009). Τα όργανα μέτρησης εμφάνισαν ικανοποιητικούς δείκτες εγκυρότητας
και αξιοπιστίας. Τα αποτελέσματα της μελέτης υποστήριξαν την ύπαρξη στατιστικά
σημαντικών διαφορών μεταξύ των εκπαιδευτικών διαφορετικής ηλικίας στους
παράγοντες της επαγγελματικής ικανοποίησης, της επαγγελματικής εξουθένωσης και
της ηγετικής συμπεριφοράς των διευθυντών των σχολικών μονάδων, ενώ δεν
εμφανίσθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των εκπαιδευτικών
διαφορετικού φύλου και διδακτικής – εκπαιδευτικής εμπειρίας. Επίσης, στατιστικά
σημαντικές διαφορές εμφανίσθηκαν μεταξύ των εκπαιδευτικών με βάση το βαθμό της
επαγγελματικής ικανοποίησής (Ε.Ι.) τους, όπου οι εκπαιδευτικοί με υψηλό βαθμό,
έναντι των εκπαιδευτικών με χαμηλό βαθμό Ε.Ι., εμφάνισαν χαμηλότερη
επαγγελματική εξουθένωση, ενώ παράλληλα αξιολογούσαν ως περισσότερο
αποτελεσματική την ηγετική συμπεριφορά του διευθυντή της σχολικής μονάδας. Τα
συγκεκριμένα ευρήματα επιβεβαίωσαν και τα αποτελέσματα των συσχετίσεων μεταξύ
των εξεταζομένων παραγόντων. Συγκεκριμένα, το αίσθημα της προσωπικής επίτευξης
των εκπαιδευτικών σχετίζονταν με την αποτελεσματικότερη συμπεριφορά από
πλευράς των διευθυντών των σχολικών μονάδων, ενώ η αισθανόμενη συναισθηματική
εξάντληση εμφάνισε αρνητικές συσχετίσεις με τις διαστάσεις της ηγετικής
συμπεριφοράς των διευθυντών των σχολικών μονάδων. Τα προαναφερθέντα
αποτελέσματα σημειώνουν με σαφήνεια ότι η ηγετική συμπεριφορά του διευθυντή της
σχολικής μονάδας σχετίζεται και μπορεί να επηρεάσει το βαθμό επαγγελματικής
ικανοποίησης των εκπαιδευτικών, καθώς και το βαθμό της επαγγελματικής
εξουθένωσης. Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης καταδεικνύουν τη σημασία
περαιτέρω διερεύνησης καθώς και την ανάγκη εκπαίδευσης των διευθυντών καθώς και
των εκπαιδευτικών των σχολικών μονάδων σε θέματα συνεργασίας και διοίκησης,
καθώς και ηγετικής συμπεριφοράς από πλευράς των διευθυντών.
Keywords:
εκπαιδευτική ηγεσία, επαγγελματική εξουθένωση, επαγγελματική ικανοποίηση, ηγετική συμπεριφορά διευθυντή σχολείου