Abstract:
Το άρθρο αποτελεί μια σύντομη ανάλυση της ιδεολογικής λειτουργίας του λόγου της μαρτυρίας στη μεταπολεμική περίοδο έως τα μέσα της δεκαετίας του 90. Η μακρά αυτή περίοδος αυτή χωρίζεται σε δύο ενότητες: από τη δεκαετία του 50 ως τη δικτατορία και από τη μεταπολίτευση ως τη δεκαετία του 90 .
Στην πρώτη περίοδο, λόγω των ιστορικών συνθηκών και του αποκλεισμού της Αριστεράς από το δημόσιο λόγο, η λογοτεχνία και η μαρτυρία γίνονται φορείς την αφήγησης της Αριστεράς για τα γεγονότα της Κατοχής και του Εμφυλίου. Στα πλαίσια αυτά οι κειμενικές τεχνικές που επιλέγονται από τους συγγραφείς φορτίζονται ιδεολογικά. Η μαρτυρία, με τις παραμέτρους της αυθεντικότητας, του λαϊκού λόγου, της ρήξης με το κατεστημένο και τις ρεαλιστικές της προϋποθέσεις υιοθετείται από την αριστερά.
Η σταδιακή κυριαρχία της «μεγάλης αφήγησης»της Αριστεράς μετά το 1974 οδηγεί στην ενίσχυση της θέσης της μαρτυρίας στο δημόσιο λόγο και στη λογοτεχνία, ειδικά στη δεκαετία του 1980, που συνοδεύεται από τη συνύπαρξη κειμένων που υιοθετούν το λόγο της μαρτυρίας με ρεαλιστικές, μοντερνιστικές ή μεταμοντέρνες κειμενικές τεχνικές.
Keywords:
Λόγος της μαρτυρίας, πολεμική λογοτεχνία, αυθεντικότητα, πολιτική και λογοτεχνία, μεταπολεμική περίοδος, Ρένος Αποστολίδης, Στρατής Τσίρκας, Κοσμάς Πολίτης, Άρης Αλεξάνδρου, Αλέξανδρος Κοτζιάς
References:
i. Δημήτρης Παΐβανάς, Βία και Αφήγηση: Ιστορία Ιδεολογία και εθνικός πολιτισμός στην πεζογραφία του Θανάση Βαλτινού, Εστία 2012, σ. 63 σημ. 32
ii. Χρήστος Ι. Σκούπρας, Η Δραστική Παρουσία του Ελληνικού Εμφυλίου πολέμου στο πεζογραφικό έργο του Θανάση Βαλτινού. Θεματικά μοτίβα του Εμφυλίου στο Θανάση Βαλτινό, ομοιότητες και διαφορές με τη μεταπολεμική πεζογραφική παραγωγή, ( Ρ. Αποστολίδης, Α. Κοτζιάς, Α. Φραγκιάς, Σ. Πατατζής, Γ. Πάνου, Σ. Δημητρίου , N. Δαββέτας), Μεταπτυχιακή Διπλωματική εργασία, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, 2010, σ. 30, 171, 365
iii. Πολυξένη Ελευθερίου, Η Δημόσια Ιστορία ως συγκρουσιακό θέμα: Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων στο Διαδίκτυο, Μεταπτυχιακή Διπλωματική εργασία, Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, ΑΠΘ 2012, 23, 216.
iv. Στέλιος Φώκος, Για τον Θανάση Βαλτινό: Μια κριτική, Οδυσσέας, Αθήνα 2018, 55, 56.
v. Μεχίλη Αλεξάνδρα, Η Ιστορία στην Παιδική και Νεανική Λογοτεχνία: η περίπτωση της Μικρασιατικής Καταστροφής, Μεταπτυχιακή Διπλωματική εργασία, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Π. Ιωαννίνων, 2018, σ. 34, 35, 36, 55, 131.
vi. Κωνσταντίνα-Αϊσέ Γιλμάζ-Μπουκουβάλα «Ο λόγος της μαρτυρίας στην Κάθοδο των εννιά του Θανάση Βαλτινού: αυθεντικότητα και επεξεργασία», Ερωφίλη, τχ. 1 (2020), 217-229, σ. 217, 220, 229
vii. Γιάννης Μητροφάνης, «‘Ανοιχτοί λογαριασμοί με την Ιστορία’: Η λογοτεχνία για παιδιά και νέους» στο Γιάννης Δημητρακάκης - Αναστασία Νάτσινα (επιμ.), Μεταπολίτευση 1974-1981: Λογοτεχνία και πολιτισμική ιστορία, Εκδόσεις της Φιλοσοφικής Σχολής, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο 2021, σ. 153
viii. Κωνσταντίνα-Αϊσέ Γιλμάζ-Μπουκουβάλα, «Το μυθιστόρημα τεκμηρίων, η χρήση του αρχείου και η ανασύνθεση της Ιστορίας: Μια παραδειγματική εφαρμογή στο Τυχερό του Κ. Καβανόζη», Λογοτεχνία, Κοινωνία και Δημόσια Σφαίρα: 1η Επιστημονική συνάντηση της Ειδίκευσης Νεοελληνικής Φιλολογίας, 5 & 6 Νοεμβρίου 2021, Τμ. Φιλολογίας, Π. Πατρών
