Η ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΕΜΙΟΥ: Η ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΥ ΧΑΡΕΜΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΣ

Scientific publication - Conference Paper uoadl:2961377 359 Read counter

Unit:
Department of Physical Education & Sport Science
Title:
Η ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΕΜΙΟΥ: Η ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΥ ΧΑΡΕΜΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΣ
Languages of Item:
Greek
Abstract:
Τα έργα, τα ταξιδιωτικά χρονικά, τα προσωπικά ημερολόγια, οι δημοσιεύσεις, και οι επιστολές των δυτικών περιηγητριών του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα— που δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας, σε σύγκριση μ' εκείνα των περιηγητών—μας προσφέρουν ένα ανεξερεύνητο, πρωτότυπο και αδημοσίευτο υλικό, καθώς και μια γυναικεία οπτική και προσέγγιση της οσμανικής πραγματικότητας. Χιλιάδες γυναίκες, Αγγλίδες, Γαλλίδες, Γερμανίδες, Σουηδέζες, Ελβετές, Αυστριακές και Αμερικανίδες επισκέφτηκαν, φιλοξενήθηκαν, έζησαν, και εργάστηκαν σε χαρέμια της οθωμανικής κοινωνίας, και περιγράφουν, με περίσσια λεπτομέρεια, την πραγματική καθημερινή ζωή της γυναίκας στο επίκεντρο της ίντριγκας (Καμπερίδου 2002, 2014; Kamberidou 2015, 2017, 2019). Το Χαρέμι δεν ήταν ο εξωτικός, αισθησιακός χώρος που παρουσίαζαν οι ζωγράφοι και οι περιηγητές του 18ου και 19ου αιώνα. Η δουλική φύση της οσμανικής κοινωνίας διατρέχει όλη την ιεραρχία των διαπροσωπικών σχέσεων και στον ιδιωτικό βίο. Μαθαίνουμε, χάρη στις μαρτυρίες των δυτικών περιηγητριών καθώς και των έγκλειστων στα χαρέμια εξισλαμισμένων γυναικών, ότι τον 19ο αιώνα το σουλτανικό χαρέμι (πρότυπο για τα χαρέμια των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων) απαρτιζόταν από Ελληνίδες, Κιρκάσιες, Γεωργιανές, και γυναίκες της Αφρικής και της Αραβίας. Αναφέρονται και Ευρωπαίες (Αγγλίδες, Ιταλίδες, και Γαλλίδες). Το πολυεθνικό οθωμανικό χαρέμι ήταν ο κόσμος της απόλυτης απομόνωσης και του απόλυτου περιορισμού και εγκλεισμού του γυναικείου φύλου ως μία συλλογική οντότητα/ταυτότητα μέσα σ’ έναν χώρο, όπου όλες οι γυναίκες ανήκαν σ’ έναν άνδρα, με την ιδιότητα της συζύγου, της κόρης, της σκλάβας, της δούλης, της οδαλίσκης, της μητέρας, ή της προστατευόμενης. Αυτός ο συλλογικός εγκλεισμός των γυναικών ως μία οντότητα και ο αποκλεισμός τους από το δημόσιο-κοινωνικό βίο, ήταν προϊόν και καρπός του θεσμού της δουλείας, των επεκτατικών βλέψεων του Ισλάμ. Όμηροι αυτού του συστήματος απομόνωσης υπήρξαν, όχι μόνο τα κορίτσια και οι γυναίκες, αλλά και τα αγόρια, οι γιοι αυτών των έγκλειστων γυναικών, οι μαύροι εξισλαμισμένοι ευνούχοι, καθώς και οι μικροί αρσενικοί δούλοι και οι μικροί ευνούχοι (παιδικό χαρέμι). Η δουλεία, αλλά και το δουλεμπόριο, υπήρξαν θεσμοί που το Ισλάμ είχε αναγνωρίσει και προάγει. Η εξονυχιστική έρευνα, καταγραφή, μελέτη και διασταύρωση πληροφοριών-μαρτυριών που βασίζονται αποκλειστικά στην επιτόπια παρατήρηση, αναδεικνύει το χαρέμι ως σημαντικό θεσμό για να ερμηνεύσουμε και να κατανοήσουμε τη δομή και λειτουργία της οθωμανικής κοινωνίας. Με πλοηγό την πρωτογενή γυναικεία πληροφόρηση εξετάζουμε το θεσμό του οθωμανικού χαρεμιού και αντλούμε πληροφορίες για τον πολυεθνικό θεσμό της δουλείας: τον δεσποτισμό και την επεκτατική πολιτική του θεοκρατικού και αυταρχικού συστήματος της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η γυναικεία περιήγηση-μεθοδολογία: Εντοπίσαμε και συγκεντρώσαμε τα έργα 252 δυτικών περιηγητριών του 17ου, 18ου, 19ου, και αρχών του 20ου αιώνα (650 έργα, ταξιδιωτικά χρονικά, άρθρα, επιστολές), τα οποία μας οδήγησαν στην εύρεση τουλάχιστον 7.000 δυτικών περιηγητριών. Δυτικές γυναίκες εργάστηκαν στα χαρέμια ως ζωγράφοι, ως γκουβερνάντες, ως δασκάλες, ως καμαριέρες, ως υπηρέτριες, και ως συνοδοί των γυναικών της οθωμανικής ελίτ. Έζησαν ως μόνιμες κάτοικοι ή υπηρέτησαν ως εθελόντριες, ιεραπόστολοι, εκπαιδευτικοί, νοσοκόμες, και στις αρχές του 20ου αιώνα ως γιατροί, σε κατεχόμενες από τουρκικό ζυγό περιοχές που θεωρούνταν, σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, επικίνδυνες για το γυναικείο φύλο, όπως η Μικρά Ασία, ο Πόντος, η Κύπρος, και η Ελλάδα. Η γυναικεία θεματολογία του 18ου και 19ου αιώνα συμπεριλαμβάνει τα χαρέμια όλων των κοινωνικών στρωμάτων· τα σκλαβοπάζαρα· τον εξισλαμισμό· τον "προνομιακό βιασμό"· τις Ελληνίδες σουλτάνες· τις πελατειακές σχέσεις· το παιδικό χαρέμι· τα γυναικεία χαρέμια· τις αποδράσεις από τα χαρέμια· την αποστασία από το Ισλάμ· τη νομική θέση και τα δικαιώματα της ελεύθερης μουσουλμάνας και της εξισλαμισμένης σκλάβας· ήθη και έθιμα· γάμος· διαζύγιο· μοιχεία· αντιλήψεις για το σώμα· την εκπαίδευση των σκλάβων· το χορό και τη μουσική στα χαρέμια· τα γυναικεία λουτρά· τους ευνούχους· τους νεομάρτυρες· τους κρυπτοχριστιανούς· τους διωγμούς των μη-μουσουλμάνων· την καθημερινή ζωή των υποτελών λαών: Ελλήνων, Αρμενίων, Εβραίων, Τσιγγάνων· της μαζικές σφαγές των Αρμενίων στην Κωνσταντινούπολη το 1896, και στις αρχές του 20ου αιώνα τη γενοκτονία των Αρμενίων· τη γενοκτονία των Ποντίων, τη Μικρασιατική Καταστροφή, κ.α.
Publication year:
2021
Authors:
Ειρήνη Καμπερίδου
Publisher:
Σύνδεσμος Ελληνίδων Επιστημόνων
Conference title:
Ο ρόλος της Ελληνίδας στην Επανάσταση του 1821
Pages:
.
Keywords:
Ελληνίδες, επανάσταση του 1821, δουλεία, γυναικείες μαρτυρίες, περιηγήτριες, εξισλαμισμός, Οθωμανική κοινωνία, Ελληνισμός
Main subject category:
History
Official URL (Publisher):
DOI:
.
Project information:
Καμπερίδου, Ειρήνη (2021). Η Απομυθοποίηση του Χαρεμιού: Η Πολυεθνική Δουλεία του Οθωμανικού Χαρεμιού και το Γυναικείο Παρακράτος. Εισήγηση στο Συνέδριο: «Ο ρόλος της Ελληνίδας στην Επανάσταση του 1821», 2η Συνεδρία: “Η θέση της Ελληνίδας κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας”, 25-26/9/2021. Διοργάνωση: Σύνδεσμος Ελληνίδων Επιστημόνων (ΣΕΕ). Υπό δημοσίευση στα Πρακτικά του συνεδρίου.
File: