Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μαρία Οικονόμου (Καθηγήτρια) Επιβλέπουσα, Στυλιανός Λόζιος (Επίκουρος Καθηγητής), Ιωάννης Μήτσης (Λέκτορας)
Περίληψη:
Η λεκάνη του Βαρνάβα βρίσκεται στη ΒΑ Αττική. Οριοθετείται προς Βορρά από τις
κορυφές Πόθες και Σαμάρι και καταλήγει στο ΒΑ τμήμα της λίμνης του Μαραθώνα.
Καλύπτεται κυρίως από ποταμοχειμάρριες αποθέσεις (σχηματισμός Καπανδριτίου) και
στη ΝΑ περιοχή εμφανίζονται οι τραβερτινώδεις ασβεστόλιθοι (σχηματισμός
Καλάμου). Λόγω έντονου τεκτονισμού κυρίως Α-Δ διεύθυνσης στο Λάκκα ρέμα
εμφανίζεται το μεταμορφωμένο υπόβαθρο. Ο τραβερτινώδης ασβεστόλιθος
σχηματίστηκε σε λιμναίο περιβάλλον κατά το Αν. Μειόκαινο από κλαστικά υλικά.
Αντικείμενο της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας είναι η διερεύνηση της
γεωχημικής ρύπανσης στους τραβερτινώδεις ασβεστόλιθους της λεκάνης του Βαρνάβα
Αττικής, ο προσδιορισμός ξενιστών As και μετάλλων και ο υπολογισμός του
συντελεστή βιο-συσσώρευσης των ιχνοστοιχείων. Στόχος αυτής της έρευνας είναι η
εκτίμηση της έκτασης και του βαθμού ρύπανσης στην ανθρακική λεκάνη με
διερεύνηση της πιθανής προέλευσής της, ώστε να συμβάλει στη λήψη κατάλληλων
μέτρων από τους αρμόδιους φορείς για την προστασία της υγείας των πολιτών και
του περιβάλλοντος.
Για τη διερεύνηση της ρύπανσης της λεκάνης πραγματοποιήθηκε γεωχημική έρευνα,
που εστιάστηκε στον προσδιορισμό της περιεκτικότητας των βαρέων στοιχείων As,
Mo, Cu, Pb, Zn, Mn, Fe, Sb, Hg στα εδάφη και στα φυτά. Η δειγματοληψία
διενεργήθηκε κυρίως στο λατομείο του Βαρνάβα και εν μέρει στις θέσεις Ντράζαιζα
και Πουρίθι. Τα αποτελέσματα των χημικών αναλύσεων της λεκάνης του Βαρνάβα
συγκρίθηκαν με δείγματα μεταλλεύματος από τα μεταλλεία Γραμματικού (σίδηρο-
μαγγανιούχα) και Λαυρίου (θειούχα). Τα εδάφη του λατομείου εμφανίζουν ενδιάμεση
περιεκτικότητα στα στοιχεία Fe, As, Zn, Sb, Hg, Pb, Cu μεταξύ αυτής του
μεταλλεύματος του Γραμματικού και αυτής του τραβερτινώδη ασβεστόλιθου.
Στη λεκάνη του Βαρνάβα παρατηρήθηκε ότι η περιεκτικότητα του As είναι αυξημένη
με εύρος τιμών να κυμαίνεται μεταξύ 33 και 430 ppm. Η περιεκτικότητα του
αρσενικού εμφανίζεται ιδιαίτερα αυξημένη στο λατομείο του Βαρνάβα, όπου από τα
εννέα στοιχεία που μελετήθηκαν προέκυψε ότι η περιεκτικότητα του εδάφους σε As
είναι 1%, σε Zn 1%, σε Mn 2% και σε Fe 96%. Η μέση περιεκτικότητα του
εδάφους σε οργανική ύλη για τη θέση του Λατομείου προσδιορίστηκε στα 1.2%. Η
ανάπτυξη του νεοτεκτονικού ρηγματογόνου τεκτονισμού (διεύθυνσης Α–Δ) πιθανώς
συνέβαλλε στη μεταφορά του As στη λεκάνη σχηματισμού του τραβερτινώδη
ασβεστόλιθου, όπου έχει αποτεθεί μέσω της προσρόφησής του κυρίως από τα
υδροξείδια του σιδήρου. Το αλκαλικό pH του εδάφους (pH=8.1) υποδηλώνει ότι το
As βρίσκεται στη μορφή As5+.
Με βάση τα όρια φυτοτοξικότητας (Kabata-Pendias and Pendias, 2001) η
περιεκτικότητα του As στο βλαστό βρίσκεται σε τοξικά επίπεδα. Ο δείκτης βιο-
συσσώρευσης παρουσιάζει μεσαίο βαθμό συσσώρευσης σε Mn, Cu, Zn, Pb, Sb και
μικρό σε As, Fe.
Λέξεις-κλειδιά:
Αρσενικό, Λεκάνη Βαρνάβα, Τραβερτινώδης ασβεστόλιθος, Υδροξείδια Fe, Σίδηρο-μαγγανιούχα
