Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Φρόσω Μόττη-Στεφανίδη, Καθηγήτρια Σχολικής Ψυχοδιαγνωστικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη:
Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η συγχρονική εξέταση της σχέσης ανάμεσα στην οικονομική ένδεια και τη ψυχική υγεία των εφήβων, καθώς και του ρόλου των διαστάσεων της οικογενειακής λειτουργίας και της γονεϊκότητας σε αυτή, υπό το πρίσμα της αναπτυξιακής ψυχοπαθολογίας (Cicchetti, 2016) και της ψυχικής ανθεκτικότητας (Masten & Cicchetti, 2016). Πιο αναλυτικά, η εργασία αυτή στοχεύει στη διερεύνηση των ερωτημάτων: (α) αν η οικονομική ένδεια συνιστά παράγοντα επικινδυνότητας για την ψυχική υγεία, και (β) αν οι υπό μελέτη διαστάσεις της οικογενειακής λειτουργίας και της γονεϊκότητας αποτελούν προωθητικό ή προστατευτικό παράγοντα απέναντι στην οικονομική ένδεια, σε σχέση με την ψυχική υγεία των εφήβων. Το δείγμα αποτέλεσαν 412 έφηβοι (54,6% αγόρια) από την Ελλάδα, οι οποίοι φοιτούσαν στην Β' τάξη 14 Γυμνασίων της Αττικής. Η οικονομική ένδεια της οικογένειας των εφήβων μετρήθηκε με το Ερωτηματολόγιο Οικονομικής Δυσπραγίας των Lempers, Clark-Lempers και Simons (1989). Για την εξέταση των διαστάσεων της οικογενειακής λειτουργίας χρησιμοποιήθηκε η δεύτερη έκδοση των Κλιμάκων Εκτίμησης της Οικογενειακής Προσαρμοστικότητας και Συνοχής των Olson, Portner και Bell (1982), ενώ για εκείνες της γονεϊκότητας χρησιμοποιήθηκε η εκδοχή Αυτο-αναφοράς για Νέους του Ερωτηματολογίου Ψυχολογικού Ελέγχου (Barber, 1996). Τέλος, για την αξιολόγηση των δεικτών ψυχικής υγείας χρησιμοποιήθηκαν οι Κλίμακες Συμπτωμάτων Συναισθήματος και Προβλημάτων Διαγωγής από την εκδοχή αυτο-αναφοράς για εφήβους του Ερωτηματολογίου Δυνατοτήτων και Δυσκολιών των Goodman, Meltzer και Bailey (1998). Τα αποτελέσματα της εργασίας αυτής έδειξαν, στο σύνολό τους, ότι η οικονομική ένδεια αποτελεί δυνάμει παράγοντα επικινδυνότητας, ενώ κάθε μία από τις διαστάσεις της οικογενειακής λειτουργίας και της γονεϊκότητας λειτουργεί ως δυνάμει προωθητικός, αλλά όχι ως προστατευτικός, παράγοντας, για την ψυχική υγεία των εφήβων. Επιπλέον, παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφυλικές διαφορές, υπέρ των κοριτσιών, ως προς την αναφορά συμπτωμάτων συναισθήματος. Τα ευρήματα αυτά δηλώνουν τη σημασία των διαμεσολαβητικών διεργασιών της οικογενειακής λειτουργίας και της γονεϊκότητας για την ψυχική υγεία των εφήβων υπό αντίξοες οικονομικές συνθήκες, αλλά μία διαχρονική μελέτη θα μπορούσε να δείξει καθοριστικά την αιτιότητα και τις επιδράσεις αυτών των μεταβλητών.
Λέξεις-κλειδιά:
οικονομική ένδεια, οικογενειακή λειτουργία, γονεϊκότητα, ψυχική υγεία, εφηβεία, ψυχική ανθεκτικότητα, αναπτυξιακή ψυχοπαθολογία
