Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κουλουλίας Βασίλειος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Κυριακή Μυστακίδου, Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Άννα Ζυγογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη:
Ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου, αλλά και οι θεραπείες του μπορεί να έχουν σημαντικές λειτουργικές συνέπειες με επακόλουθη βλάβη της ποιότητας ζωής των ασθενών. Οι κύριες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου είναι η χειρουργική επέμβαση, η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί εξωτερικά ή/και εσωτερικά (βραχυθεραπεία), ενώ υπάρχει η πιθανότητα να δοθεί συνδυαστικά και χημειοθεραπεία. Η συχνότητα εμφάνισης επιπλοκών μετά από ακτινοθεραπεία αυξάνονται σημαντικά ακόμη και με μικρή αύξηση στη δοσολογία της θεραπείας του εκάστοτε όγκου. Η συχνότητα εμφάνισης δυσφαγίας μετά την θεραπεία σε ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και λαιμού κυμαίνεται μεταξύ 50 και 60%. Επιπλέον, έχει υπολογιστεί ότι το 30 έως 50% των ασθενών με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου επιδεικνύουν κάποιο βαθμό υποσιτισμού. Η δυσφαγία, καθώς και οι επιπλοκές της μπορεί να οδηγήσουν σε αξιοσημείωτη μείωση της συνολικής ποιότητας ζωής και της ποιότητας της ζωής, η οποία σχετίζεται με την υγεία.
Σκοπός αυτής της προοπτικής μελέτης ήταν η εκτίμηση ποιότητας ζωής σε ασθενείς με δυσφαγία, οι οποίοι υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία λόγω καρκίνου κεφαλής και τραχήλου. Συγκεκριμένα διερευνήθηκε ο βαθμός επιρροής της ακτινοθεραπείας διαχρονικά στην ποιότητα ζωής των ασθενών.
Μελετήθηκαν 25 ασθενείς με διάγνωση καρκίνου κεφαλής και τραχήλου πριν και μετά την ολοκλήρωση της ακτινοθεραπείας. Oλες οι στατιστικές αναλύσεις πραγματοποιήθηκαν με το στατιστικό πακέτο SPSS, version 17.00. Όλα τα τεστ ήταν διπλής κατεύθυνσης και η τιμή του p-value καθορίσθηκε <0.05 σαν επίπεδο στατιστικά σημαντικής διαφοράς.
Παρατηρήθηκε στην διαχρονική ανάλυση των υποκατηγοριών του ερωτηματολογίου EORTC – QLQ C30 στατιστικά σημαντική διαχρονική μείωση των υποκατηγοριών, φυσική κατάσταση (p=0,022), ρόλος στην ζωή (p=0,005), κοινωνική κατάσταση (p=0,003), συνολική κατάσταση υγείας (p=0,011), ενώ σημειώθηκε στατιστικά σημαντική διαχρονική αύξηση των υποκατηγοριών, κόπωση (p<0,001), κόνος (p<0,001) και ανορεξία (p=0,025). Στην διαχρονική ανάλυση των υποκατηγοριών του ερωτηματολογίου EORTC Η&Ν 35 παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαχρονική αύξηση των υποκατηγοριών, πόνος (p=0,001), κατάποση (p<0,001), αισθητηριακές διαταραχές (p=0,001), ομιλία (p=0,030), φαγητό σαν κοινωνική εκδήλωση (p<0,001), κοινωνικές επαφές (p=0,007), δυσκολία στο άνοιγμα του στόματος (p=0,024), ξηροστομία (p=0,001), κολλώδες σάλιο (p<0,001), βήχας (p=0,011), αδιαθεσία (p<0,001) και λήψη συμπληρωμάτων διατροφής (p=0,043). Διενεργήθηκε και εξέταση της μεταβολής των υποκατηγοριών των ερωτηματολογίων σε σχέση με τις παραμέτρους του είδους της χορηγούμενης ακτινοθεραπείας, της πιθανής χορήγησης χημειοθεραπείας και την εντόπιση της νόσου. Εκεί φάνηκε σε σχέση με την παράμετρο του είδους της ακτινοθεραπείας μεταβολή της συναισθηματικής κατάστασης (p=0,028) και στατιστικά σημαντική διαφορά της μεταβολής υποκατηγορίας συναισθηματική κατάσταση (p=0,006), κοινωνική κατάσταση (p=0,047) και ανορεξία (p=0,026), του ερωτηματολογίου EORTC – QLQ C30 από την κατάσταση πριν σε αυτή μετά την ακτινοθεραπεία σε σχέση με τον παράγοντά εντόπιση.
Συμπερασματικά η ακτινοθεραπεία φαίνεται να επηρέασε αρνητικά την ποιότητα ζωής δυσφαγικών ασθενών με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου. Αναδείχθηκε διαχρονικά η επίπτωση της ακτινοθεραπείας στην κατάποση, αλλά και στην συναισθηματική και κοινωνική κατάσταση, αλλά και το φαγητό σαν κοινωνική εκδήλωση.
