Χορός και Λαϊκός πολιτισμός: Η περίπτωση της Χώρας Γορτυνίας

Πτυχιακή Εργασία uoadl:1908495 448 Αναγνώσεις

Μονάδα:
Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού
Βιβλιοθήκη Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού
Ημερομηνία κατάθεσης:
2017-09-07
Έτος εκπόνησης:
2017
Συγγραφέας:
ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΝΑ
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ, ΣΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Χορός και Λαϊκός πολιτισμός: Η περίπτωση της Χώρας Γορτυνίας
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Χορός και Λαϊκός πολιτισμός: Η περίπτωση της Χώρας Γορτυνίας
Περίληψη:
Η διατήρηση της παράδοσης ενός τόπου και η μετάδοσή της οφείλεται κατα κύριο λόγο στις προφορικές αφηγήσεις, στα προσωπικά βιώματα ή αναμνήσεις των γηραιότερων.
Σε μια τόσο μικρή κοινωνία, όπως η Χώρα, ο ρόλος του λαϊκού πολιτισμού και του χορού είναι πολύ σημαντικός.
Ο παραδοσιακός χορός είναι ένα μέσο έκφρασης και επικοινωνίας, μη λεκτικό, ο οποίος πρωταγωνιστεί σχεδόν σε όλα τα σημαντικά γεγονότα που συμβαίνουν κατα τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου ή μιας κοινότητας.
Παρά το γεγονός οτι εθιμικές και χορευτικές πρακτικές μετασχηματίστηκαν εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικές πτυχές της κοινωνικής ζωής της τοπικής κοινότητας.
Μερικά απο τα έθιμα που διατηρούνται μέχρι σήμερα, με διαφορετικές ασφαλώς λειτουργίες και κοινωνικές σκοπιμότητες, οφείλουν την επιβίωσή τους, στην επιθυμία αναβίωσής τους απο κάποιους ανθρώπους ή σωματεία ( π.χ πολιτιστικοί σύλλογοι) σύμφωνα με τις πλέον επικρατέστερες ανάγκες της κοινότητας.
Ο παραδοσιακός χορός ακόμα και σήμερα, σε μια πιο μοντέρνα και σύγχρονη εποχή είναι συνδυασμένος με το γλέντι, την διασκέδαση και το ξεφάντωμα. Μπορούμε να πούμε οτι ανάμεσα στο χορό και στο πανηγύρι, γάμο, γλέντι, γιορτή έχει δημιουργηθεί μια σχέση εξάρτησης και συνύπαρξης.
Σκοπός της εργασίας είναι η εκμάθηση και η γνωστοποίηση των ηθών και των εθίμων της Χώρας Γορτυνίας.
Η προσέγγιση των θεμάτων έγινε με σφαιρική μελέτη, περιγράφοντας το κοινωνικο – πολιτισμικό πλαίσιο της τοπικής κοινότητας Χώρας σε σχέση με τον κύκλο του χρόνου και το κύκλο της ζωής.
Στόχος της εργασίας είναι η προβολή των ιδιαιτεροτήτων του χωριού, σύμφωνα με την παράδοσή του, σε σχέση με τα υπόλοιπα χωριά της ορεινής Γορτυνίας.
Μεθοδολογικά, η έρευνα στηρίχτηκε στην επιτόπια έρευνα, με βάση την εθνογραφική μέθοδο, την ειδική παρατήρηση και την κριτική ανάγνωση των βιβλιογραφικών αναφορών.
Η Χώρα είναι ένα ορεινό χωριό της Αρκαδίας με χαμηλό πληθυσμό. Η οικονομία της στηρίζεται στην γεωργία, στην κτηνοτραφία και στο εμπόριο ξυλείας. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής στις 23 Αυγούστου τους έτους 1943 οι Γερμανοί έβαλαν φωτιά σε δυο σπίτια εντός του οικισμού και μάζεψαν τους κατοίκους στην κεντρική εκκλησία όπου έστησαν πολυβολά στις πόρτες του Ι. Ναού Αγίου Αθανασίου και άρχισαν να πυροβολούν με αποτέλεσμα να εκτελέσουν 11 άτομα.
Στην επιτόπια έρευνα τα στοιχεία που συλλέχθηκαν αφορούν ήθη και έθιμα που έχουν αναβιωθεί απο κάποια σωματεία, όπως πολιτιστικούς συλλόγους, και ήθη και έθιμα που με το πέρασμα του χρόνου δεν τελούνται πλέον.
Τα ήθη και τα έθιμα που μελετήθηκαν σε σχέση με τον κύκλο του χρόνου ήταν «οι Απόκριες», «τα Θελπούσια» και το πανηγύρι στις «31 Αυγούστου: Η Τιμία Ζώνη Της Θεοτόκου». Εκείνα που μελετήθηκαν σε σχέση με τον κύκλο της ζωής ήταν «ο γάμος».
Οι απόκριες μια λέξη που ετυμολογικά σημαίνει «αποχή από κρέας» (απο+κρεω) είναι γνωστές και με την ονομασία καρναβάλι. Η κάθε περιοχή εκείνη την περίοδο έχει τα δικά της ήθη και έθιμα. Κάνοντας μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν όπου η φτώχεια επικρατούσα την περίοδο των αποκριών υπήρχε ένα έθιμο που λεγόταν χοιροσφαγία. Αυτό το έθιμο έπαιρνε μέρος την πρώτη εβδομάδα των αποκριών μέχρι το τέλος της δεύτερης. Οι άντρες έσφαζαν το χοίρο με μεγάλη προσοχή και δεξιοτεχνία και οι γυναίκες έφτιαχναν την Τσιγαρίδα. Την Τρίτη εβδομάδα εμφανίζονταν οι Μπούλες, άνθρωποι μασκαρεμένοι με το προσωπό τους τελείως καλυμμένο για να μην είναι αναγνωρίσιμοι, οι οποίες επισκέπτονταν όλα τα σπίτια της περιοχής και πείραζαν τους νοικοκύρηδες. Στο τέλος οι απόκριες έκλειναν την Κυριακή με το κάψιμο του καρνάβαλου στην πλατεία του χωριού και με γλέντι. Το 2004 έγινε μια προσπάθεια αναβίωσης του παραπάνω εθίμου με αποτέλεσμα την δημιουργία της εκδήλωσης «η γιορτή της Τσιγαρίδας». Η εκδήλωση αυτή είναι ένα γλέντι που διοργανώνει ο «Εξωραϊστικός και επιμορφωτικός πολιτιστικός σύλλογος Χώρας», στην οποία σερβίρεται «τσιγαρίδα» και στη συνέχεια ο κόσμος διασκεδάζει και χορεύει στου ρυθμούς του τσάμικου, του καλαματιανού, του ζεϊμπέκικου και του τσιφτετελιού.
Τα θελπούσια ήταν αθλητικοπολιτιστικές εκδηλώσεις τις οποίες διοργάνωνε απο το 1970 ο πολιτιστικός σύλλογος Χώρας «Άγιος Αθανάσιος» και πλέον δεν τελούνται. Τα θελπούσια γινόντουσαν για τον εορτασμό της «Αναλήψεως Του Κυρίου». Είχαν διάρκεια 3 με 4 μέρες. Κάθε μέρα γινόντουσαν αγώνες σε διάφορα αθλήματα και διαγωνισμοί χορού, κεντημάτων και άλλων. Συμμετέχοντες ήταν όλα τα σχολεία του δήμου καθώς και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών. Οι 3 πρώτοι που κέρδιζαν σε κάθε αγώνισμα και διαγωνισμό έπαιρναν ένα χρηματικό ποσό ως έπαθλο. Κάθε μέρα, μετά το τέλος των αθλητικών εκδηλώσεων, γινόταν γλέντι.
Η 31η αυγούστου είναι ημέρα εορτής της Παναγίας. Στη Χώρα εκείνη την μέρα γιορτάζει η μονή Της Τιμίας Ζώνης Της Θεοτόκου, η οποία είναι χτισμένη πάνω σε ένα βράχο. Εκείνες τις μέρες στη Χώρα παλιά γινόταν το μεγαλύτερο πανηγύρι όλης της περιοχής. Το πανηγύρι είχε διάρκεια 2 με 3 μέρες. Σε κάθε καφενείο γινόταν απο ένα πανηγύρι, διοργανωτές ήταν οι ιδιοκτήτες των καφενείων με αποτέλεσμα να υπάρχουν 3 με 4 πανηγύρια την ίδια μέρα, την ίδια ώρα και στο ίδιο χωριό. Από το 1970 ένας διοργανωτης ήταν ο πολιτιστικός σύλλογος Χώρας «Άγιος Αθανάσιος», ο οποίος πριν την έναρξη του πανηγυριού τελούσε κάποιες αθλητικές εκδηλώσεις. Από το 2004 μέχρι και σήμερα το πανηγύρι είναι ένα και το διοργανώνει ο «Εξωραϊστικός και επιμορφωτικός πολιτιστικός σύλλογος Χώρας».
Το τελευταίο έθιμο που μελέτησα είναι του γάμου, όπως γινόταν παλιά. Ένα έθιμο με πολλά στάδια. Αρχικά ξεκινούσαν απο το προξενειό που αναλάμβανε να κάνει κάποιος προξενητής. Στη συνέχεια γινόντουσαν οι αρραβώνες, όπου εκεί κρινόταν αν το προξενειό ήταν καλό. Στους αρραβώνες οριζόταν και οι προίκα που έδινε ο πατέρας της νύφης στο γαμπρό, η οποία γραφόταν αναλυτικά σε ένα χαρτί, όπου ονομαζόταν προικοσύμφωνο. Έπειτα άρχιζαν οι προετοιμασίες για τον γάμο, ο οποίος γινόταν πάντα Κυριακή. Τις περισσότερες τις είχε η νύφη. Είχε να πλύνει και να ετοιμάσει τα προικιά για να πάνε οι συγγενείς του γαμπρού και να τα παραλάβουν. Το Σαββάτο γινόταν γλέντι και στο σπίτι του γαμπρού και στο σπίτι της νύφης. Στο σπίτι της νύφης με διάφορα τραγούδια την αποχαιρετούσαν. Την Κυριακή, όπου ήταν η μέρα του γάμου η νύφη πήγαινε στην εκκλησία ή με τα πόδια ή με άλογο και με συνοδεία τους οργανοπαίχτες και όλο το χωριό. Μετά το μυστήριο γινόταν ένα μικρό γλέντι έξω απο την εκκλησία και στη συνέχεια η νύφη, χωρίς την οικογένειά της, πήγαινε στο γλέντι που είχε διοργανώσει η οικογένεια του γαμπρού.
Αυτή η έρευνα με έφερε προ εκπλήξεως διότι πίστευα οτι γνώριζα σχεδόν τα πάντα για τον τόπο καταγωγής μου αλλά τελικά διαψεύστηκα. Αυτή η ευκαιρία που μου δόθηκε με την επιτόπια έρευνα με έκανε να αγαπήσω, να γνωρίσω και να θαυμάσω ακόμα περισσότερο τον τόπο μου.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Εκπαίδευση – Αθλητισμός
Λέξεις-κλειδιά:
χορός, απόκριες ,γάμος, πανηγύρι
Ευρετήριο:
Όχι
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Εικονογραφημένη:
Ναι
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
23
Αριθμός σελίδων:
49
πτυχιακηδημητρακοπουλου.pdf (2 MB) Άνοιγμα σε νέο παράθυρο