Η άρση του τραπεζικού απορρήτου

Διπλωματική Εργασία uoadl:2325065 1310 Αναγνώσεις

Μονάδα:
Κατεύθυνση Ουσιαστικό και Δικονομικό Δίκαιο
Βιβλιοθήκη Νομικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2017-12-04
Έτος εκπόνησης:
2017
Συγγραφέας:
Μπερτίδη Δέσποινα
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Νικόλαος Δημητράτος, Επίκουρος Καθηγητής, Τομέας Ποινικών Επιστημών, Νομική Σχολή
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η άρση του τραπεζικού απορρήτου
Γλώσσες εργασίας:
Αγγλικά
Γαλλικά
Γερμανικά
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η άρση του τραπεζικού απορρήτου
Περίληψη:
Αντικείμενο του παρόντος πονήματος αποτελεί η παρουσίαση και εξέταση των νομικών ζητημάτων που άπτονται της ανακριτικής πράξης της άρσης του τραπεζικού απορρήτου, ιδωμένων τόσο σε θεωρητικό επίπεδο όσο και υπό το φως της εθνικής και υπερεθνικής νομολογίας. Αρχικά, επιχειρείται η παρουσίαση της ιστορικής εξέλιξης της διαμόρφωσης του τραπεζικού απορρήτου στο χώρο της διεθνούς και ελληνικής έννομης τάξης, η οποία κρίνεται απαραίτητη για την πληρέστερη κατανόηση των σύγχρονων ρυθμίσεων περί τραπεζικού απορρήτου. Έπειτα, επιδιώκεται η εννοιολογική προσέγγιση του τραπεζικού απορρήτου, η ανάδειξη της κοινωνικής σημασίας αυτού, καθώς και της θεμελίωσής του σε υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις. Στη συνέχεια, καθίσταται σαφές ότι σε επίπεδο εθνικής έννομης τάξης, κατά τις νομοθετικές αξιολογήσεις, προέβαλε επιτακτική η ανάγκη απλούστευσης της διαδικασίας διεξαγωγής της ανακριτικής πράξης της άρσης του τραπεζικού απορρήτου και, ως εκ τούτου, ελαστικοποίησης της προστασίας του τραπεζικού απορρήτου στο πλαίσιο του Ν. 3691/2008, έναντι της απόλυτης και αυστηρής προστασίας αυτού υπό το φως των διατάξεων του Ν.Δ. 1059/1971, ενόψει της ραγδαίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες αύξησης της οικονομικής εγκληματικότητας στην Ελλάδα, καθώς και εν γένει στον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο.
Εξάλλου, πέραν της άρσης του τραπεζικού απορρήτου από τις δικαστικές αρχές, διευρύνθηκε και η δυνατότητα πρόσβασης άλλων αρχών και φορέων σε τραπεζικές πληροφορίες ύποπτων προσώπων για τέλεση των προβλεπομένων στα άρθρα 2 και 3 Ν. 3691/2008 εγκλημάτων και, ιδίως, ελαστικοποιήθηκαν οι προϋποθέσεις πρόσβασης στα τραπεζικά δεδομένα της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και Ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης, καθώς και του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος, υπό τις αρμοδιότητές του ως διωκτικού οργάνου, στο πλαίσιο πρόληψης και καταστολής των φορολογικών αδικημάτων. Ωστόσο, το Ν.Δ. 1059/1971, κατά την ορθότερη άποψη, εξακολουθεί να ισχύει και να εφαρμόζεται στο πλαίσιο της διερεύνησης εγκλημάτων που δεν καταλαμβάνονται από τα άρθρα 2 και 3 του Ν. 3691/2008, γι’ αυτό και εξακολουθεί να εφαρμόζεται από την ελληνική δικαιοσύνη.
Ακόμα, καθίσταται σαφές στην παρούσα εργασία ότι, κατά την έννοια του εθνικού και ενωσιακού δικαίου περί προστασίας προσωπικών δεδομένων, τα τραπεζικά δεδομένα αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Υπό το φως δε των διατάξεων του Ν. 2472/1997, με τον οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η καταργηθείσα πλέον Οδηγία 95/46/ΕΚ, η νομοθεσία περί προστασίας προσωπικών δεδομένων υποχωρούσε στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών, καθόσον υπήρχε ρητή διάταξη στο Ν. 2472/1997 που απέκλειε την εφαρμογή του στην περίπτωση αυτή. Η ρύθμιση αυτή περιλαμβάνεται και στο πλαίσιο του προσφάτως εκδοθέντος Γενικού Κανονισμού για την Προστασία των Δεδομένων, ήτοι του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, ο οποίος κατήργησε μεν την Οδηγία 95/46/ΕΚ, αλλά επίσης δεν εφαρμόζεται στην επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς της πρόληψης, της διερεύνησης, της ανίχνευσης ή της δίωξης ποινικών αδικημάτων ή της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων. Το τοπίο, ωστόσο, αλλάζει με τη νέα ευρωπαϊκή Οδηγία (ΕΕ) 2016/680 η οποία αφορά συγκεκριμένα στην προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης ποινικών αδικημάτων ή της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, γι’ αυτό και οι ρυθμίσεις της θα έχουν ιδιαίτερη σημασία ως προς την άρση του τραπεζικού απορρήτου, αφ’ ης στιγμής η Οδηγία αυτή ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη.
Επιπλέον, στο παρόν πόνημα θίγεται το ζήτημα της δυνατότητας αξιοποίησης αποδεικτικών μέσων που προέκυψαν από παρανόμως διενεργηθείσα άρση του τραπεζικού απορρήτου και, ιδίως, το αμφισβητούμενο ζήτημα της συνταγματικότητας του άρθρου 65 του Ν. 4356/2015 περί μη εφαρμογής της παρ. 2 του άρθρου 177 Κ.Π.Δ. σε ορισμένη κατηγορία εγκλημάτων - αρμοδιότητας του Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος και του Εισαγγελέα Διαφθοράς - και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Υποστηρίζεται δε επ’ αυτού η άποψη περί αντισυνταγματικότητας της εν λόγω διάταξης, δοθέντος ότι το άρθρο 177 παρ. 2 Κ.Π.Δ. συνιστά επέκταση του άρθρου 19 παρ. 3 Σ, του οποίου η πρόβλεψη είναι απόλυτη και, συνεπώς, παραμερίζει κάθε αντίθετη διάταξη νόμου.
Επιπροσθέτως, αναφορικά με το δογματικό ζήτημα της φύσης της άρσης του τραπεζικού απορρήτου ως γενικής ή ειδικής ανακριτικής πράξης, υποστηρίζεται στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας η άποψη ότι πρόκειται για γενική ανακριτική πράξη, δεδομένου, καταρχάς, ότι δε συμπεριλαμβάνεται στις περιοριστικώς αναφερόμενες στο άρθρο 253Α Κ.Π.Δ. ειδικές ανακριτικές πράξεις, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται αντιθέτως η άρση του απορρήτου των τηλεφωνικών επικοινωνιών. Εξάλλου, χαρακτηριστικό γνώρισμα των ειδικών ανακριτικών πράξεων αποτελεί η διενέργειά τους μόνον επί διερευνήσεως συγκεκριμένων, περιοριστικώς αναφερομένων στο νόμο, εγκλημάτων, κάτι το οποίο δε χαρακτηρίζει την άρση του τραπεζικού απορρήτου ούτε στο πλαίσιο του Ν.Δ. 1059/1971, αλλά ούτε και υπό το φως των διατάξεων του Ν. 3691/2008, καθώς ο κατάλογος των εγκλημάτων των άρθρων 2 και 3 του τελευταίου αυτού νόμου είναι ιδιαίτερα ευρύς, καλύπτοντας ένα μεγάλο φάσμα της βαριάς εγκληματικότητας.
Ακόμα, παρατίθενται οι διατάξεις του εσωτερικού δικαίου, όπως επίσης οι κυριότερες διατάξεις του ευρωπαϊκού και διεθνούς συμβατικού δικαίου περί διεθνούς δικαστικής συνδρομής, καθόσον αφορούν άμεσα στην άρση του τραπεζικού απορρήτου, ως ανακριτική πράξη η οποία διεξάγεται στο πλαίσιο της διασυνοριακής απόδειξης, γίνεται δε ιδιαίτερη ανάλυση του νέου διεθνούς πλαισίου αυτόματης ανταλλαγής τραπεζικών πληροφοριών για την καταπολέμηση φορολογικών αδικημάτων, με ενδελεχή παρουσίαση της εξέλιξης της διεθνούς συνεργασίας στο πεδίο αυτό. Τέλος, γίνεται μια προσπάθεια de lege ferenda προσέγγισης των νομικών ζητημάτων που συναρτώνται με την άρση του τραπεζικού απορρήτου, με την παράθεση ορισμένων προτάσεων που αποσκοπούν στη βελτίωση του ισχύοντος εθνικού νομοθετικού πλαισίου, έχοντας ως κύριο άξονα τις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου και της δίκαιης δίκης.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ποινικό δίκαιο
Λοιπές θεματικές κατηγορίες:
Ποινικό Δικονομικό Δίκαιο (Ποινική δικονομία)
Λέξεις-κλειδιά:
τραπεζικό απόρρητο, ανακριτική πράξη, αναλογικότητα, προσωπικά δεδομένα, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος
Ευρετήριο:
Όχι
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Εικονογραφημένη:
Όχι
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
130
Αριθμός σελίδων:
250
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

ΑΡΣΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ-ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ.pdf
1 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.