Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δημήτρης Παυλόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ευθυμία Μαυρομιχάλη, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Δήμητρα Λαμπροπούλου, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη:
Ο Γιώργης Βαρλάμος (1922-2013) υπήρξε ένας σημαντικός Έλληνας ζωγράφος-χαράκτης, ο οποίος ασχολήθηκε συστηματικά με την εικονογράφηση βιβλίων. Μαθητής ενός μεγάλου δασκάλου, του Γιάννη Κεφαλληνού (1894-1957), εκπαιδεύτηκε τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό πάνω στις γραφικές τέχνες, με αποτέλεσμα να εξελιχθεί σε έναν από τους παραγωγικότερους Έλληνες εικονογράφους του 20ού αιώνα.
Η πλούσια καλλιτεχνική του παραγωγή περιέλαβε πάμπολλες σειρές ανεξάρτητων ζωγραφικών και χαρακτικών έργων, εμπνευσμένων κατά βάση από τον κόσμο της φύσης, καθώς και έργα που προέκυψαν μέσα από την ενασχόλησή του με τις εφαρμογές της χαρακτικής (βιβλία, αφίσες, γραμματόσημα, ημερολόγια, λογοτύπους). Στη ζωγραφική έκανε κυρίως χρήση υλικών όπως τα ακρυλικά και οι ακουαρέλες, ενώ στη χαρακτική πειραματίστηκε εξίσου και με τις τρείς παραδοσιακές τεχνικές (ξυλογραφία – χαλκογραφία – λιθογραφία). Αντιμετώπισε ισότιμα και τις δύο τέχνες, υπογραμμίζοντας πως «ζωγράφιζε σαν χαράκτης και χάραζε σαν ζωγράφος».
Τα βιβλία που εικονογράφησε και επιμελήθηκε αισθητικά ξεπερνούν τα 200 σε αριθμό, ενώ ποικίλουν τόσο σε περιεχόμενο (λογοτεχνικά, επιστημονικά, παιδικά, λευκώματα) όσο και μορφολογικά (ως προς το σχήμα, τα τυπογραφικά στοιχεία, τον εικονογραφικό τους διάκοσμο). Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται δύο κορυφαίες καλλιτεχνικές εκδόσεις, οι Δέκα Λευκές Λήκυθοι του Μουσείου Αθηνών (1957), οι οποίες προέκυψαν από τη συνεργασία του Γιάννη Κεφαλληνού με τη Λουΐζα Μοντεσάντου (1917-2007), τον Νίκο Δαμιανάκη (1920-2005) και τον Γιώργη Βαρλάμο και λειτούργησαν για τον τελευταίο σα σημείο αναφοράς στη διάρκεια των κατοπινών χρόνων, καθώς και οι Τραγωδίες του Σοφοκλή (1973) σε τρεις τόμους, οι οποίοι εκδόθηκαν από τον γαλλικό εκδοτικό οίκο «Union Latine d’ Éditions» σε μετάφραση του Ζακ Λακαριέρ (1925-2005), χαρίζοντας στον Βαρλάμο την ευτυχέστερη στιγμή της εικαστικής του πορείας.
Ειδικότερα, στα λογοτεχνικά του βιβλία, που αποτέλεσαν και τον κύριο κορμό του εικονογραφικού του έργου, περιλαμβάνονται σημαντικά πεζά και ποιητικά κείμενα της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας. Όπως η σειρά των Απάντων του Νίκου Καζαντζάκη (δεκαετία 1950), της οποίας η κυκλοφορία αποτέλεσε ένα σημαντικό εκδοτικό εγχείρημα της εποχής. Ο Βαρλάμος συνεργάστηκε κατά καιρούς με πολλούς εκδοτικούς οίκους της Αθήνας («Αστήρ», «Μαυρίδης», Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», «Δίφρος», «Κέδρος», «Σύγχρονη Εποχή»), ενώ επιμελήθηκε και προσωπικές εκδόσεις διάφορων συγγραφέων. Τα βιβλία του, στο σύνολό τους, διακρίθηκαν για την εφαρμογή αυστηρών τυπογραφικών κανόνων, οι οποίοι υπόσχονταν ένα άρτιο αποτέλεσμα τόσο σε αισθητικό όσο και αναγνωστικό επίπεδο.
Λέξεις-κλειδιά:
Βαρλάμος, εικονογράφος, εικονογράφηση, ζωγράφος-χαράκτης, χαρακτική
