Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Καφετζής Δημήτριος, Καθηγητής, Ιατρική, Ε.Κ.Π.Α
Γουργιώτης Δημήτριος, Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Γαρούφη Αναστασία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Τσολιά Μαρία, Καθηγήτρια, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Ατιλλάκος Αχιλλέας, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Κόσσυβα Λυδία, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Σολδάτου Αλεξάνδρα, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Εισαγωγή: Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν μια από τις κυριότερες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας στις δυτικές κοινωνίες. Στους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για την εγκατάσταση πρώιμης αθηρωματικής και καρδιαγγειακής νόσου περιλαμβάνονται οι: διαταραχές των λιπιδίων, υπέρταση, κάπνισμα, μειωμένη φυσική δραστηριότητα, κατάχρηση αλκοόλ, χρόνια φλεγμονή. Η παχυσαρκία, η οποία κατά την παιδική/εφηβική ηλικία έχει λάβει επιδημικές διαστάσεις, είναι από τις κυριότερες αιτίες εγκατάστασης πολλών από τους παράγοντες κινδύνου. Ιδιαίτερα ανησυχυτικό είναι το γεγονός ότι τόσο η παχυσαρκία όπως και άλλοι παράγοντες κινδύνου μεταφέρονται από την παιδική/εφηβική στην ενήλικη ζωή.
Σκοπός: Πρώιμη ανίχνευση των παιδιών και εφήβων, ηλικίας 8-18 ετών, της δυτικής Σάμου που βρίσκονται σε κίνδυνο να έχουν μια γρηγορότερη εξέλιξη της αθηρωματικής διεργασίας και μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν πρώιμα κάποια από τις επιπλοκές της και κυρίως αρτηριακή στεφανιαία νόσο.
Υλικό και Μεθοδολογία: Η μελέτη είναι επιδημιολογική, παρατηρητική και συγχρονική. Το υλικό της απετέλεσαν 1003 παιδιά και έφηβοι (514 αγόρια, 489 κορίτσια), ηλικίας 8-18 ετών, της δυτικής Σάμου (περιοχή Καρλοβάσου), μίας ημιαστικής και αγροτικής περιοχής, που αποτελούσαν σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού αυτής της ηλικιακής ομάδας της περιοχής. Οι 740 ήταν έφηβοι (366 αγόρια) και οι 263 (148 αγόρια) παιδιά προ-εφηβικής ηλικίας. Σε όλα τα παιδιά ελήφθη αναλυτικό οικογενειακό ιστορικό και έγινε λεπτομερής κλινική εξέταση με καταγραφή των σωματομετρικών στοιχείων και της αρτηριακής πίεσης. Εργαστηριακός έλεγχος έγινε σε 812 από τους 1003 συμμετέχοντες (ποσοστό 81%). Σε πρωινό αίμα νηστείας, προσδιορίστηκαν τα επίπεδα λιπιδίων, λιποπρωτεϊνών, απολιποπρωτεϊνών, υψηλής ευαισθησιας CRP και ομοκυστεΐνης και υπολογίστηκαν η non-HDL-C και αθηρωματικοί δείκτες. Η στατιστική ανάλυση πραγματοποηίθηκε με το Stata v.13. Ρ<0,05 θεωρήθηκε στατιστικά σημαντικό.
Αποτελέσματα: 40,2% του συνόλου είχαν αυξημένο ΒΜΙ (26,5%: υπέρβαρα, 13,7%: παχύσαρκα). Δεν διαπιστώθηκε σημαντική διαφορά μεταξύ παιδιών προ-εφηβικής ηλικίας και εφήβων. Μεταξύ των εφήβων, η παχυσαρκία ήταν συχνότερη στα αγόρια. Τα διάμεσα επίπεδα της LDL-C και της non HDL-C, ήταν 93mg/dl και 110mg/dl αντιστοίχως. Τα μέσα επίπεδα της ομοκυστεΐνης ήταν 4,25 (+/-2,55) και τα διάμεσα 3,7μmol/l. Τα επίπεδα ήταν σημαντικά υψηλότερα στα αγόρια και στους εφήβους, ενώ δεν διέφεραν ανάλογα με τον ΒΜΙ. Τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά είχαν σημαντικά υψηλότερα τριγλυκερίδια, Lp(a) και apo-B, σημαντικά χαμηλότερη HDL-C και δυσμενέστερους αθηρωματικούς δείκτες, από τα νορμοβαρή. Τα κορίτσια είχαν σημαντικά υψηλότερη ολική- και HDL-χοληστερόλη. Το 11,3% των εφήβων ήταν καπνιστές και το 33,2% κατανάλωναν αλκοολούχα ποτά (9,9%: σημαντικές ποσότητες). Ο μέσος χρόνος οθόνης ήταν 7,8 (SD:4,3) ώρες/εβδομάδα και είχε θετική συσχέτιση με τα τριγλυκερίδια. Μικρή, μέτρια και έντονη άσκηση ανέφεραν το 34%, 52% και 13,9% αντιστοίχως. Οι καπνιστές ασκούνταν λιγότερο, είχαν χαμηλότερη HDL-C και κατανάλωναν πιο συχνά αλκοόλ. Τα κορίτσια ασκούνταν πιο συχνά και πιο έντονα, σπαταλούσαν λιγότερο χρόνο στην οθόνη και κατανάλωναν λιγότερο συχνά και μικρότερη ποσότητα αλκοόλ. Οι έφηβοι που διέμεναν σε αγροτική περιοχή κατανάλωναν συχνότερα αλκοόλ από αυτούς που διέμεναν σε ημιαστική περιοχή. Οι έφηβοι που κατανάλωναν αλκοόλ είχαν υψηλότερη αρτηριακή πίεση, υψηλότερα τριγλυκερίδια και χαμηλότερη HDL-C, ενώ η υπερβολική κατανάλωση ήταν σημαντικός παράγοντας κινδύνου για υψηλότερα τριγλυκερίδια, TC, LDL-C και non-HDL-C. Η έντονη άσκηση συσχετιζόταν με χαμηλότερη συστολική πίεση.
Συμπέρασμα: Ένα απρόσμενα υψηλό ποσοστό παιδιών και εφήβων που κατοικούν σε μη αστικές περιοχές ενός ακριτικού νησιού της Ελλάδας ήταν παχύσαρκα ή υπέρβαρα και είχαν υιοθετήσει «ανθυγιεινές» συνήθειες και συμπεριφορές όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ, που συνδέονταν με γνωστούς παράγοντες κινδύνου πρώιμης αθηρωματικής νόσου όπως είναι η υψηλότερη αρτηριακή πίεση και το δυσμενές λιπιδαιμικό προφίλ.
Λέξεις-κλειδιά:
Σάμος, Ελλάδα, Έφηβοι, Παιδιά, Παχυσαρκία, Δυσλιπιδαιμία, Αρτηριακή πίεση
