Κατεύθυνση Πολιτισμικές και Κινηματογραφικές Σπουδές
Βιβλιοθήκη Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης - Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης - Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών - Κοινωνιολογίας

2018-06-11

2018

Μαρτσάκης Βασίλειος

Ευαγγελία Διαμαντοπούλου, Λέκτορας, Τμήμα Επικοινωνία και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Μυρτώ Ρήγου, Καθηγήτρια, Τμήμα Επικοινωνία και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Έλλη Φιλοκύπρου, Καθηγήτρια, Τμήμα Επικοινωνία και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Η δολοφονία του Μαρά: Από το πλαίσιο της ιστορίας, στο κάδρο της ζωγραφικής και του κινηματογράφου

Ελληνικά

Η δολοφονία του Μαρά: Από το πλαίσιο της ιστορίας, στο κάδρο της ζωγραφικής και του κινηματογράφου

Στην παρούσα εργασία εξετάζουμε πώς το ιστορικό γεγονός της δολοφονίας του Μαρά, απεικονίστηκε και αναπαραστάθηκε στη ζωγραφική και τον κινηματογράφο, προκειμένου να διερευνήσουμε πώς λειτουργεί ένα ιστορικό γεγονός, ανοιχτό σε αντικρουόμενες ερμηνείες, όταν βγαίνει από το ιστορικό πλαίσιο και εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο της τέχνης. Εξετάζονται επτά πίνακες ζωγραφικής και σκηνές από πέντε ταινίες, με έμφαση στον πίνακα του Νταβίντ Η δολοφονία του Μαρά και στην αντίστοιχη σκηνή από το Ναπολέοντα του Γκανς. Τα έργα εξετάζονται μέσα στο ιστορικό τους πλαίσιο (γαλλική επανάσταση, ιστορία της Γαλλίας και σποραδικά ευρωπαϊκή ιστορία). Ως βασικά θεωρητικά εργαλεία χρησιμοποιούνται οι απόψεις: α) του Burke για το πώς οι εικόνες χρησιμοποιούνται στην επιστήμη της ιστορίας β) του Ντεριντά για το «πάρεργον», γ) του Arnheim για την οπτική σκέψη, δ) της Friedberg για το εικονικό παράθυρο, ε) του Μπένγιαμιν για το καλλιτεχνικό έργο ως αποτέλεσμα μηχανικής αναπαραγωγής, και στ) οι μελέτες της Dalle Vacche για τη σχέση ζωγραφικής και κινηματογράφου.

Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι, το ιστορικό γεγονός της δολοφονία του Μαρά, καθώς βγαίνει από το ιστορικό πλαίσιο και εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο της τέχνης παραμείνει ανοιχτό σε αντικρουόμενες ερμηνευτικά καλλιτεχνικές πραγματώσεις. Έτσι υπάρχουν έργα που δικαιώνουν ανεπιφύλακτα το Μαρά, άλλα που τον καταδικάζουν και άλλα που κρατούν περισσότερο ισορροπημένη και μετριοπαθή στάση.
Η συνηθέστερη λειτουργία που εντοπίζουμε χρησιμοποιώντας το κατά Ντεριντά «πάρεργον», συνίσταται στη λειτουργία του κάδρου σαν όριο και σαν σύνορο τόσο εντός του καλλιτεχνικού πεδίου, όσο και ανάμεσα στο καλλιτεχνικό πεδίο και την πραγματικότητα.
Διαπιστώνουμε ότι η επιρροή του πίνακα του Νταβίντ είναι εξαιρετικά σημαντική, τόσο στους περισσότερους από τους εξεταζόμενους πίνακες ζωγραφικής, όσο και στις κινηματογραφικές ταινίες που παρουσιάζουν τη δολοφονία. Μάλιστα, ορισμένα μορφικά καλλιτεχνικά στοιχεία του συγκεκριμένου πίνακα αυτονομούνται της ερμηνείας πάνω στο αναπαριστώμενο ιστορικό γεγονός και χρησιμοποιούνται στις ταινίες, τόσο σε περιπτώσεις αντίστοιχης ερμηνείας, όσο και αντίθετης.
Καταλήγουμε ότι η εξαιρετική δημοφιλία του θέματος της δολοφονίας του Μαρά στις τέχνες φαίνεται να οφείλεται σε ένα συνδυασμό τριών κυρίως λόγων: α) στην έντονη θεατρικότητα της δολοφονίας ενός δημόσιου προσώπου σε έναν κατεξοχήν ιδιωτικό χώρο όπως το μπάνιο, β) στην ασυνήθιστη αντιστροφή του στερεοτυπικού σχήματος άνδρας θύτης και γυναίκα θύμα, γ) στον πίνακα του Νταβίντ, ο οποίος συνετέλεσε αυτοτελώς στη διάδοση του γεγονότος στην τέχνη αλλά και στην ιστορική μνήμη.
Τέλος καταλήγουμε στο συμπέρασμα, ότι ενώ τα εξεταζόμενα έργα τέχνης λειτουργούν ως ιστορική μαρτυρία για την εποχή τους, όλα τους μπορούν να συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ιστορικής μνήμης αναφορικά με το αναπαριστώμενο γεγονός (ανάλογα με τη διάδοσή τους βεβαίως).

Κοινωνικές, Πολιτικές και Οικονομικές επιστήμες

ζωγραφική, κινηματογράφος, κάδρο, ιστορία, Γαλλική Επανάσταση, Μαρά, Νταβίντ, Γκανς

Όχι

0

Ναι

41

82

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2768156