Περίληψη:
Στη σημερινή μετανεωτερική ολυμπιακή πραγματικότητα, η χρήση αναχρονιστικών βιολογικών ‘δεδομένων’ ή βιολογίστικων θεωρήσεων (Sandow 1898, Möbius 1908, Coubertin 1912, Weininger 1917, Webster 1930, Pfister 1990), βάσει των οποίων θεσμοθετήθηκαν και δομήθηκαν οι έμφυλες ιεραρχίες στον αθλητισμό αμφισβητούνται και επαναπροσδιορίζονται. Σ’ ένα υπό εξέλιξη θεωρητικό διάλογο στην κοινωνική περιοχή του αθλητισμού και της φυσικής αγωγής, είναι ερευνητικά τεκμηριωμένο ότι το «ανήκειν σε ένα φύλο» είναι αποτέλεσμα πολλών και πολύπλοκων κοινωνικών διεργασιών—πέραν της βιολογικής διαφοράς (Hargreaves 2000, McNay 2000, Evans and Penney 2002, Kirk 2002, Heywood and Dworkin 2003, Χαραχούσου 2003, Creedon 2006, Messner & Raewyn 2007, McDonagh & Pappano 2007, Kamberidou 2007). Tο έμφυλο υποκείμενο—είτε αθλήτρια, είτε αθλητής—διαφοροποιείται και προσδιορίζεται αποκλειστικά στη βάση βιολογικών δεδομένων. Εκτιμάται ως μια φυσιο-οργανική οντότητα, ως μέσο ή ως εργαλείο για μέγιστη επίδοση, για ‘Νίκη’ με κάθε κόστος, συμπεριλαμβανομένων και των μεταμορφώσεων του σώματος του αθλητή/τριας που εμφανίζονται ως αποτέλεσμα των διαδικασιών της εντατικής προπόνησης και της χρήσης απαγορευμένων ουσιών/ντόπινγκ (doping/genetic doping). Ο αθλητισμός, ανάλογα με τη χρήση-εκμετάλλευση που υφίσταται από τα πρωτεύοντα κοινωνικά συστήματα— όπως οικονομία και πολιτική— και τους σκοπούς που επιδιώκονται αποτελεί άλλοτε μέσον δια του οποίου αναδεικνύονται κοινωνικές ανισότητες και άλλοτε μέσον κοινωνικής χειραφέτησης. Ο ολυμπιακός αθλητισμός λειτούργησε ως ένα μέσον κοινωνικής χειραφέτησης, όχι μόνο για τη γυναίκα, αλλά και για άλλες αποκλεισμένες κοινωνικές ομάδες (π.χ. εθνικές-θρησκευτικές και ευρύτερα κοινωνικές μειονότητες). Χρησιμοποιείται ακόμα και στη μετανεωτερικότητα για τη χειραφέτηση των γυναικών από καταπιεστικές εθνικο-θρησκευτικές ή κρατικές δομές. Αυτό φαίνεται με σαφήνεια στις χώρες του ισλαμικού κόσμου όπου οι γυναίκες συναντούν ακόμα και σήμερα πάρα πολλά και πολλές φορές ανυπέρβλητα εμπόδια κατά την ενασχόλησή τους με τον αθλητισμό.
Λέξεις-κλειδιά:
Φύλο, γυναίκα, αθλητισμός, πεδίο κοινωνικής χειραφέτησης, έμφυλο υποκειμενο (gender subject), η έμφυλη κατηγοριοποίηση-διχοτομία του αθλητισμού, οι πρώτοι «ολυμπιακοί αγώνες γυναικών»
Στοιχεία έργου:
ΛΗΜΜΑ ΤΗΣ ΚΑΜΠΕΡΙΔΟΥ, ΕΙΡΗΝΗΣ (2009). Φύλο και Αθλητισμός. ΦυλοΠαιδεία e-λεξικό: Ηλεκτρονικό Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό του Προγράμματος ΘΕ.ΦΥΛ.ΙΣ., Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), www.thefylis.uoa.gr/fylopedia [τροποποιήθηκε τελευταία φορά στις 22 Ιουλίου 2009]. Αθήνα: ΕΚΠΑ. Publisher's VersionAbstract
*Kamberidou, Irene (2009). "Gender and Sports". Fylopaedia e-encyclopedia, Centre for Gender and Social Equality Issues (ΘΕ.ΦΥΛ.ΙΣ) , National and Kapodistiran University of Athens (revised July 2009). Publisher's VersionAbstract http://www.fylopedia.uoa.gr
