Οι φιλοσοφικές αντιλήψεις του Albert Camus και του Κορνήλιου Καστοριάδη για την τέχνη και τον πολιτισμό

Διπλωματική Εργασία uoadl:2776296 722 Αναγνώσεις

Μονάδα:
Κατεύθυνση Ιστορίας της Φιλοσοφίας
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2018-12-26
Έτος εκπόνησης:
2018
Συγγραφέας:
Κεραμίδα Ειρήνη
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Άννα Λάζου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Γεώργιος Αραμπατζής, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Οι φιλοσοφικές αντιλήψεις του Albert Camus και του Κορνήλιου Καστοριάδη για την τέχνη και τον πολιτισμό
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Οι φιλοσοφικές αντιλήψεις του Albert Camus και του Κορνήλιου Καστοριάδη για την τέχνη και τον πολιτισμό
Περίληψη:
Στην παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρώ να παρουσιάσω και να διερευνήσω τις έννοιες της τέχνης και του πολιτισμού μέσα από τη φιλοσοφική σκέψη και τα έργα δύο μεγάλων στοχαστών του 20ου αιώνα, του Albert Camus και του Κορνήλιου Καστοριάδη. Ειδικότερα, επιχειρείται να καταδειχθεί η γόνιμη επιρροή των αντιλήψεων του υστεροαναγεννησιακού φιλοσόφου Giordano Bruno, του οποίου το πρότυπο ενέπνευσε τον Camus στο έργο του: Επαναστατημένος Άνθρωπος, του Karl Marx, του Ρώσου συγγραφέα Leo Tolstoy, των φιλοσοφικών αντιλήψεων του Friedrich Nietzsche, του υπαρξισμού και κυρίως του Jean-Paul Sartre αλλά και των έργων τριών διαφορετικών δημιουργών, του συγγραφέα Franz Kafka, του λογοτέχνη, ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Samuel Beckett και του θεατρικού συγγραφέα Eugène Ionesco, εκ των οποίων οι δύο τελευταίοι ήταν από τους επιφανέστερους εκπροσώπους της σχολής του θεάτρου του παραλόγου και άλλων συγγραφέων του 20ου αιώνα, όπως του William Faulkner και του Ernest Miller Hemingway. Τα έργα και οι αντιλήψεις όλων των παραπάνω συνέβαλαν στη διαμόρφωση ιδιαίτερων, ρηξικέλευθων και καινοτόμων φιλοσοφικών αντιλήψεων του Camus για την τέχνη και τον πολιτισμό. Στα τέσσερα πρώτα κεφάλαια του πρώτου μέρους παρουσιάζονται οι απόψεις του Albert Camus τόσο για την τέχνη όσο και για τον πολιτισμό. Αναφορικά με την τέχνη διερευνάται ιδιαίτερα ο ρόλος του καλλιτέχνη μέσα στις σύγχρονες κοινωνίες των πολιτικών κρίσεων, των πολεμικών συγκρούσεων και του υλικού ευδαιμονισμού, καθώς και το χρέος του καλλιτέχνη να παράγει έργο που θα ενισχύει τη συλλογικότητα και ταυτόχρονα που θα καταγγέλλει. Ο Camus απορρίπτει το δόγμα «η τέχνη για την τέχνη» και παράλληλα μέσω της έννοιας του παραλόγου την θέτει ως μέσο εξέγερσης έναντι στην καταπίεση που υπαγορεύει ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Στη συνέχεια, μελετώνται οι απόψεις του Camus για τον σύγχρονό του ευρωπαϊκό πολιτισμό και τον βαθμό που αυτός μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν και όχι υπερβολικά αισιόδοξος, o αλγερινής καταγωγής Γάλλος φιλόσοφος, εν αντιθέσει με τους συνομιλητές του, εκφράζει την πεποίθηση πως, παρόλο που η Ευρώπη διέρχεται βαθιά πληγωμένη από τους δύο παγκόσμιους πολέμους που την στιγμάτισαν, υπάρχει ελπίδα εκ νέου πολιτισμικής δημιουργίας που θα προκύπτει κυρίως από την ουσιαστική προσέγγιση της εξέγερσης. Παρουσιάζεται η κύρια θέση του περί πλουραλισμού ως βασικού χαρακτηριστικού της ελευθερίας του ευρωπαϊκού πολιτισμού, που έχει ως αποτέλεσμα τις αντιθέσεις και τις αντιτιθέμενες αξίες, οι οποίες για να συνυπάρχουν ομαλά απαιτείται μια ατέρμονη διαλεκτική, απαλλαγμένη από τον όποιο απολυταρχισμό. Εξάλλου, τονίζεται η άποψη του Camus για την ανάγκη συνεργασίας των μεγάλων ιστορικών ευρωπαϊκών πόλεων, ώστε να δημιουργηθεί ένα πιο ευοίωνο μέλλον. Επιπλέον, γίνεται αναφορά στις επιπτώσεις του μηδενισμού του Nietzsche, στην απόρριψη εκ μέρους του Camus της υπερβολικής μηδενιστικής τάσης του Γερμανού Φιλοσόφου, αλλά και στην επίδραση του Karl Marx στη φιλοσοφική σκέψη του Camus. Στο δεύτερο μέρος και, πιο συγκεκριμένα, στα επόμενα πέντε κεφάλαια αναλύονται οι απόψεις του Κορνήλιου Καστοριάδη για την τέχνη και τον πολιτισμό. Και εδώ επιχειρείται να καταδειχθεί η γόνιμη επιρροή των αντιλήψεων του Αριστοτέλη, του Immanuel Kant, του Karl Marx και του Jacques Lacan, τόσο για την τέχνη όσο και για τον πολιτισμό στη σκέψη του Καστοριάδη. Ειδικότερα, αν και ο Καστοριάδης πιστεύει πως η σύγχρονη ευρωπαϊκή καλλιτεχνική παραγωγή υποπίπτει στην παγίδα της επανάληψης, είναι δυνατόν μέσα από το φαντασιακό να προκύψει πρωτότυπη καλλιτεχνική παραγωγή, εφόσον η υψηλή τέχνη αντιμετωπιστεί ως παράθυρο στο χάος. Όσον αφορά τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, παρά τον κοινωνικό κομφορμισμό που τον διακρίνει, είναι δυνατόν, μέσα από τον επαναπροσδιορισμό των αληθινών αξιών που πρέπει να συνιστούν μια κοινωνία, να δημιουργηθεί μια νέα πραγματικότητα. Ακολουθεί ένα ακόμα κεφάλαιο σύγκρισης των απόψεων του Camus και του Καστοριάδη με κοινό σημείο τη θέση που έχουν η εξέγερση και η επανάσταση αντιστοίχως στο έργο τους και την επακόλουθη αυτών κατάκτηση της επιδιωκόμενης αυτονομίας αλλά και το γεγονός ότι απομακρύνθηκαν αμφότεροι από τις αντιλήψεις του Marx, αν και αρχικά επηρεάστηκαν. Βασική διαφορά αποτελεί το γεγονός ότι η επανάσταση του Καστοριάδη χαρακτηρίζεται από ολότητα και καταργεί το παράλογο της ατομικής συνείδησης που αποτελεί την κινητήρια δύναμη της εξέγερσης του Camus. Γενικότερα, oι δύο φιλόσοφοι προσπάθησαν να επαναπροσδιορίσουν αξίες, οι οποίες έχουν τις ρίζες τους στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, όπως η αλήθεια, η ελευθερία, η δημοκρατία, η εξέγερση, η αυτονομία και το μέτρο και να τις προτείνουν ως οδούς διεξόδου από τη σύγχρονή τους πολιτισμική και ηθική κρίση. Ακολουθούν τα συμπεράσματα, καταλήγοντας στην κεντρική ιδέα πως η τέχνη για να είναι υψηλή ο καλλιτέχνης οφείλει να μην μιμείται την πραγματικότητα αλλά αυτή να αποτελεί πηγή έμπνευσης. Τέλος, ο σύγχρονος πολιτισμός, αν και εκφυλισμένος, διαθέτει ακόμα τα όπλα που θα μπορούσαν να τον οδηγήσουν σε αναγέννηση.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Φιλοσοφία- Ψυχολογία
Λέξεις-κλειδιά:
Camus, Κορνήλιος Καστοριάδης, τέχνη, πολιτισμός, παράλογο, εξέγερση, επανάσταση, ηθική πράξη, υπαρξισμός, ενότητα, συλλογικότητα, απουσία θεού, μηδενισμός, στάση ζωής, avant garde, επαναστατημένος άνθρωπος, o μύθος του Σίσυφου, Nietzsche, πλουραλισμός, διαλεκτική, Jacques Lacan, Αριστοτέλης, Immanuel Kant, Πλάτωνας, Karl Marx, φαντασιακό, απόλαυση, χάος, άβυσσος, μίμηση, δημοκρατία, φαντασιακό, κοινωνικός κομφορμισμός, πόλη, πολίτης, δημοκρατικό πολίτευμα, πολιτική, παράδοση, αυτονομία, ελευθερία
Ευρετήριο:
Όχι
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Εικονογραφημένη:
Όχι
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
69
Αριθμός σελίδων:
130
Αρχείο:
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

ΤΕΛΙΚΟ CAMUS-ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ-ΤΕΧΝΗ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 1-converted (3).pdf
1 MB
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.