Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Καβαντζάς Νικόλαος, Καθηγητής Ιατρικής, ΕΚΠΑ
Λάζαρης Χ. Ανδρέας, Καθηγητής Ιατρικής, ΕΚΠΑ
Θεοδωράτος Παναγιώτης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Δημόσιας Υγιεινής, ΤΕΙ Αθήνας
Περίληψη:
Τα νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος που οφείλονται σε έκθεση σε επιβλαβείς παράγοντες στο εργασιακό περιβάλλον είναι γνωστά από την αρχαιότητα αλλά εισέβαλλαν για τα καλά στην καθημερινότητα με τη Βιομηχανική Επανάσταση το 18ο αιώνα. Ο πρώτος που συστηματοποίησε το ενδιαφέρον για τα προβλήματα υγείας των εργατών ήταν ο Bernardino Ramazzini το 1700 με το σύγγραμά του “ De Morbis Artificum Diatriba”.
Στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα πραγματοποιήθηκε το συνέδριο του Γιοχάνεσμπουργκ που καθιέρωσε τη σιλίκωση ως ξεχωριστή κλινική οντότητα, και άρχισαν οι πρώτες σκέψεις για τη σύνδεση της εξόρυξης αμίαντου και των πολλών περιστατικών θανάτου εργατών που απασχολούνταν σε ορυχεία και ανθρακωρυχεία. Έπρεπε όμως να φτάσουμε στη δεκαετία του ΄60 για να αποδειχθεί με επιδημιολογική μελέτη η αδιαμφισβήτητη αιτιολογική σχέση μεταξύ αμίαντου και μεσοθηλιώματος, ενός νεοπλάσματος του υπεζωκότα.
Οι παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος εμφανίζουν συμπτώματα κοινά, μη παθογνωμικά για κάποια νόσο, και γι αυτό η διάγνωση των επαγγελματικών παθήσεων στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη λήψη ενός καλού ιστορικού από την πλευρά του κλινικού ιατρού. Το ιστορικό έκθεσης, μαζί με τον ακτινολογικό και λειτουργικό έλεγχο, θα οδηγήσουν στη σωστή διάγνωση και στη λήψη μέτρων που θα επιβραδύνουν την εξέλιξη των παθήσεων, όπου αυτό είναι εφικτό. Και αυτό γιατί ένα από τα χαρακτηριστικά των παθήσεων αυτών είναι η επιδείνωσή τους, ακόμα και μετά τη λήψη προληπτικών μέτρων, με το πιο ριζικό την απομάκρυνση του εργαζόμενου από το πόστο του.
Στις μέρες μας, η επαγγελματική βρογχίτις, το άσθμα που οφείλεται στην εργασία, αλλά και επαγγελματικά νοσήματα που οφείλονται στην εισπνοή κόνεων, όπως η σιλίκωση, η αμιάντωση, το μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα, η ανθράκωση, η βηρυλλίωση και η βυσσίνωση, εξακολουθούν και απασχολούν τη διεθνή κοινότητα, και αυτό συνεπάγεται μεγάλο αριθμό εργαζομένων που δεν καταφέρνουν να φτάσουν ούτε ως τη σύνταξη. Η παραγωγή αμίαντου, παρά τις εθνικές απαγορεύσεις, το 2015 παραμένει σχεδόν ίδια με αυτή των αρχών του αιώνα, ενώ δεν έχει ακόμα αντικατασταθεί με εναλλακτικά υλικά. Έτσι, και με δεδομένη τη χρονική απόσταση μεταξύ της έκθεσης και της νόσησης, αναμένεται αυτό που έχει χαρακτηριστεί και ως «τρίτο κύμα των νόσων αμίαντου».
Παρομοίως, και στην περίπτωση του κρυσταλλικού πυριτίου, η διεθνής επιστημονική κοινότητα «πιάστηκε στον ύπνο», και αναγκάστηκε να μειώσει εκ νέου το όριο έκθεσης από 0,1 mg/m3 σε 0,05 mg/m3. Και αυτό γιατί υπολογίστηκε ότι η παγκόσμια παραγωγή πυριτίου το 2008 κυμάνθηκε γύρω στους 2,2 εκατομμύρια μετρικούς τόνους, με 3,2 εκατομμύρια εργάτες στην Ε.Ε. των 15 να θεωρούνται εκτεθειμένοι και πάνω από το όριο επιφυλακής.
Στην Ελλάδα της κρίσης και των περικοπών των κοινωνικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, το ποσοστό αναπηρίας για τα επαγγελματικά αναπνευστικά νοσήματα καθορίζεται από το ΦΕΚ 4591/Β/27.12.2017, προβλέποντας μεγάλα ποσοστά αναπηρίας και σε κάποιες περιπτώσεις μη αναστρέψιμα επίπεδα βαρύτητας για τους πάσχοντες.
Λέξεις-κλειδιά:
Αμίαντος, Πυρίτιο, Βηρύλλιο, Μεσοθηλίωμα, Βυσσίνωση
