Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μ. Δανδουλάκη, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π., ΜΔΕ στην Περιφερειακή Ανάπτυξη, Δρ. Πολεοδομίας Και Χωροταξίας Ε.Μ.Π.
Τριμελής Επιτροπή:
Δρ. Σ. Μπλαβούκος, Αναπλ. Καθηγ. ΟΠΑ
Δρ. Ε. Λέκκας, Καθηγ. ΕΚΠΑ
Δρ. Χ. Ντρίνια, Καθηγ. ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Οι συνεργατικοί σχηματισμοί, το επικρατέστερο σύστημα παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στο Πακιστάν μετά τον καταστροφικό σεισμό τον Δεκέμβριο του 2005, με σκοπό να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της ανθρωπιστικής απόκρισης στις κρίσεις. Το σύστημα των συνεργατικών σχηματισμών αποσαφηνίζει τους ρόλους και τα καθήκοντα των ανθρωπιστικών φορέων μέσω της αυξημένης και ρητής ηγεσίας, με αποτέλεσμα τον καλύτερο συντονισμό, και μέσω των αποτελεσματικών συμπράξεων με τις χώρες υποδοχής, τις τοπικές αρχές, την κοινωνία των πολιτών και τους ανθρωπιστικούς εταίρους. Ταυτόχρονα, αποτρέπει την αλληλοεπικάλυψη προγραμμάτων, ενώ εντοπίζει και αντιμετωπίζει τα προγραμματικά κενά με στόχο την έγκαιρη και πιο αποτελεσματική απόκριση. Οι συνεργατικοί σχηματισμοί, οι οποίοι ορίζονται από τη Μόνιμη Διοργανική Επιτροπή (IASC), είναι διεθνείς αλλά και μη-κυβερνητικές ανθρωπιστικές οργανώσεις που αντιστοιχούν στους κύριους τομείς της ανθρωπιστικής απόκρισης. Έχουν την ευθύνη του συντονισμού του δυναμικού και της απόκρισης στις κρίσεις κι ενισχύουν την ετοιμότητα του συστήματος.
Τον Δεκέμβριο του 2011, η Μόνιμη Διοργανική Επιτροπή ενέκρινε το Μετασχηματιστικό Θεματολόγιο (Transformative Agenda) με στόχο την αποτελεσματική, έγκαιρη και από κοινού ανθρωπιστική απόκριση μέσω της στρατηγικής ενεργοποίησης των συνεργατικών σχηματισμών, τον αποτελεσματικό συντονισμό, την αποδοτική διεπικοινωνία, την ενισχυμένη ηγεσία και την αυξημένη λογοδοσία στους πληγέντες πληθυσμούς. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή ανέπτυξε τις πέντε δεσμεύσεις για τη λογοδοσία στους πληγέντες πληθυσμούς (CAAP), οι οποίες αποτέλεσαν αναπόσπαστο κομμάτι για τις κατευθυντήριες οδηγίες και τις επιχειρησιακές πολιτικές των συνεργατικών σχηματισμών και έχουν ως επίκεντρο: την ηγεσία/διακυβέρνηση, τη διαφάνεια, τους μηχανισμούς παραπόνων και ανατροφοδότησης, τη συμμετοχή, το σχεδιασμό, την επίβλεψη και την αξιολόγηση. Με στόχο να υλοποιήσει πιο αποτελεσματικά την αρχή της λογοδοσίας, η Μόνιμη Διοργανική Επιτροπή σχημάτισε το 2012 την Ομάδα Εργασίας για την προστασία από τη σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση από τους εργαζόμενους στον ανθρωπιστικό τομέα (IASC Task Force on PSEA).
Η εργασία μέσα από την εκτενή ανασκόπηση βιβλιογραφίας, αξιολογήσεων και αναφορών από διάφορους οργανισμούς του ΟΗΕ και ανθρωπιστικές οργανώσεις, παρουσιάζει το σύστημα των συνεργατικών σχηματισμών και εξετάζει αν οι κατευθυντήριες οδηγίες εφαρμόζονται αποτελεσματικά στο πεδίο. Το επίκεντρο της ανάλυσης είναι ο συντονισμός, η λογοδοσία και η συμμετοχή εντός των συνεργατικών σχηματισμών, για τα έτη 2005-2017.
Η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, μετά την εισαγωγή των συνεργατικών σχηματισμών, βελτιώθηκε όσον αφορά το συντονισμό των φορέων, αφού ανέπτυξε για πρώτη φορά ένα ενοποιημένο σύστημα συντονισμού της ανθρωπιστικής απόκρισης. Ωστόσο, η πλειονότητα των αξιολογήσεων συμπεραίνει ότι η λογοδοσία «προς τα κάτω» και η συμμετοχή των πληγέντων πληθυσμών στη λήψη αποφάσεων παραμένουν δύο από τις μεγαλύτερες αδυναμίες των συνεργατικών σχηματισμών. Συνολικά, το σύστημα δεν κατάφερε να ενσωματώσει τους πληγέντες στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση των προγραμμάτων. Επιπρόσθετα, οι ολοκληρωμένες αποστολές του ΟΗΕ ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο τις ανθρωπιστικές αρχές, αφού η ενσωμάτωση της ανθρωπιστικής απόκρισης στις αποστολές του ΟΗΕ πολιτικοποιεί την ανθρωπιστική βοήθεια, ενώ ο διαχωρισμός των ειρηνευτικών αποστολών και της αμεροληψίας των ανθρωπιστικών φορέων καθίσταται δύσκολος.
Λέξεις-κλειδιά:
Μόνιμη Διοργανική Επιτροπή, συνεργατικοί σχηματισμοί, συντονισμός, λογοδοσία, συμμετοχή