Μονάδα:
Κατεύθυνση Βυζαντινή ΙστορίαΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2019-10-29
Συγγραφέας:
Αρμένης Νικηφόρος
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Σοφία Μεργιαλή-Σαχά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας του Βυζαντινού Κράτους, Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Αντωνία Κιουσοπούλου, Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας, Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Κατερίνα Νικολάου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας, Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η αντιαιρετική πολιτική του Αλεξίου Α' Κομνηνού.
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η αντιαιρετική πολιτική του Αλεξίου Α' Κομνηνού.
Περίληψη:
Ο ενδέκατος αιώνας αποτέλεσε σημαντική περίοδο κατά την οποία οι διεκδικητές του θρόνου, η αριστοκρατία της πρωτεύουσας και η στρατιωτική αριστοκρατία των επαρχιών, ανταγωνίζονταν για την κυριαρχία στον θρόνο. Το 1081 με την επικράτηση του Αλεξίου Α' Κομνηνού και της δυναστείας του, ξεκίνησε μια περίοδος κυριαρχίας της στρατιωτικής αριστοκρατίας στην αυτοκρατορία. Η αλλεπάλληλες εναλλαγές αυτοκρατόρων που προηγήθηκαν τον ενδέκατο αιώνα, αλλά και ο εσωτερικός ανταγωνισμός για την εξουσία, είχε δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην οικονομία και την άμυνα του Κράτους. Στα τέλη του ενδέκατου αιώνα τα σύνορα βάλλονταν από κάθε πλευρά. Οι Τούρκοι στη Μικρά Ασία και οι Νορμανδοί στην Ιταλία είχαν επωφεληθεί εδαφικά εις βάρος του Βυζαντίου.
Η επικράτηση της οικογένειας των Κομνηνών σηματοδοτήθηκε από τη σύγκρουση του νέου καθεστώτος με το λαϊκό αίσθημα και την εχθρική υποδοχή από την κοινή γνώμη της πρωτεύουσας. H λεηλασία της Κωνσταντινούπολης από τα στασιαστικά στρατεύματα του Αλεξίου Α' και η προσπάθεια παραγκωνισμού της νόμιμης συζύγου του, Μαρίας Αλανής, ήταν οι αιτίες της λαϊκής αντίδρασης για τον ηθικό χαρακτήρα του νέου αυτοκράτορα. Σε αυτό το τεταμένο κλίμα προστέθηκαν και οι διαμαρτυρίες των εκκλησιαστικών όταν ο αυτοκράτορας προχώρησε στην εκποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας για τη χρηματοδότηση αξιόμαχου στρατεύματος,
Ο αυτοκράτορας κατανοούσε σαφώς τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορούσε να αποφέρει η πρόκληση του λαϊκού θρησκευτικού και ηθικού αισθήματος αλλά και η εχθρότητα της Εκκλησίας για την εξουσία του. Γι΄ αυτό το λόγο προχώρησε σε ένα καθαρά προπαγανδιστικό σχέδιο, αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης και εξευμενισμού της Εκκλησίας με την αντιαιρετική του πολιτική. Η δίωξη του Ιωάννη Ιταλού το 1082 και οι μεθοδευμένες ενέργειες του αυτοκράτορα για την καταδίκη του φιλοσόφου ως εικονομάχου πέτυχαν τη μεταστροφή της προσοχής του λαού από το πολιτικό επίπεδο της εκποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας στο θρησκευτικό της καταδίκης των εχθρών της Ορθοδοξίας. H καταδίκη σε θάνατο στην πυρά του Βασιλείου Βογόμιλου το 1100 επέτρεψε την προβολή της ευσέβειας του αυτοκράτορα. Το 1117 η καταδίκη του Ευστρατίου Νίκαιας, αποδεικνύει ότι ο αυτοκράτορας κατά το τέλος της βασιλείας του, αδυνατούσε να ελέγξει τις συνοδικές αποφάσεις. Το έδικτο του 1107 και οι μεταρρυθμίσεις της παιδείας είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία υψηλού επιπέδου στο σύνολο του κλήρου σχετικά με θεολογικά ζητήματα, που επηρέασαν άμεσα και τις συνοδικές αποφάσεις.
Η αντιαιρετική πολιτική του Αλεξίου Α' είχε πρωτίστως πολιτικό χαρακτήρα. Ο αυτοκράτορας κατάφερε τον αποπροσανατολισμό του λαού και της Εκκλησίας από το καταπιεστικό σύστημα διοίκησης του και συγχρόνως την προβολή του ως προστάτης της Ορθοδοξίας που έσωζε το λαό του από τους κίνδυνους των αιρέσεων και της θρησκευτικής παρέκκλισης.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ιστορία
Λέξεις-κλειδιά:
Αίρεση, Βυζάντιο, Κομνηνοί, Αλέξιος Α', Ιωάννης Ιταλός, Βασίλειος Βογόμιλος, Βογόμιλοι, Ορθοδοξία, Εκκλησία, 'Εδικτο
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
93
