Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δρ. Κράνης Χαράλαμπος Επίκ. Καθηγητής Τμήμ. Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος ΕΚΠΑ
Δρ. Λόζιος Στυλιανός Αναπλ. Καθηγητής Τμήμ. Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος ΕΚΠΑ
Δρ. Σκούρτσος Εμμανουήλ Επίκ. Καθηγητής Τμήμ. Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος ΕΚΠΑ
Μουζάκης Γεώργιος Χημικός Μηχανικός -ΥΠΕN / Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης
Περίληψη:
Αφότου πήραμε στα χέρια μας το διαπραγματευόμενο θέμα της μεταπτυχιακής μας εργασίας, την οποίαν εκλέξαμε λόγω της θελκτικής εικόνας κάποιων ταξιδιών στην περιοχή του Αχελώου και το κυριότερο της καταγωγής μας από το Μυρόφυλλο Τρικάλων που είναι παραποτάμιο στον άνω ρου του Αχελώου . Διατρέξαμε όλη την περιοχή του Αχελώου οδικώς , από τις πηγές έως την εκβολή του για να έχουμε μία σφαιρική εικόνα όλων των έργων . Ακόμη ρόλο έπαιξε η γενέτειρά μας που είναι στην ενδιάμεση απόσταση των φραγμάτων Μεσοχώρας που η απόληξη της σήραγγας Ηλεκτροπαραγωγής Γλύστρας είναι στον ομώνυμο οικισμό του Μυροφύλλου, αλλά και του φράγματος Συκιάς που κατακλύζει ένα μέρος του Μυροφύλλου με την περίφημη Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου . Μεγαλώσαμε δίπλα στον Αχελώο , κολυμπήσαμε το πρώτο μπάνιο στην ζωή μας εκεί και συνεχίζουμε μέχρι σήμερα, με την πάλη στην ζωή μας , των έργων στον Αχελώο με τα υπέρ και κατά, σύμφωνα με όσους τα υποστηρίζουν στα ΜΜΕ ( μέσα μαζικής επικοινωνίας τηλεοπτικών και γραπτών) και εν γένει αγώνας των . Το ουσιαστικότερο αν το πατρικό μας σπίτι των παππούδων μας, θα κατακλυσθεί από τα νερά του φράγματος Συκιάς , μαζί με την Ιερά Μονή και ενός μέρους του χωριού στην παραποτάμια όχθη είναι για το γενικό όφελος ή καταστροφή μας , με όλα τα υπόλοιπα αισθήματα μας , για τα έργα στον ποταμό Αχελώο είναι ένα καίριο ερώτημα σε εμάς. Διαπραγματευόμαστε λοιπόν το θέμα , με ζήλο και επιστημοσύνη για να είμαστε αληθινοί απέναντι στον εαυτό μας , στα παιδιά μας , στους συγχωριανούς μας , αλλά και γενικότερα απέναντι στην πατρίδα μας και το γενικό όφελος σεβόμενοι το δίκαιον, το περιβάλλον αυτή την ίδια την φύση. Λόγω της υψομετρικής ,κλιματικής, μορφολογίας εδάφους, μεταξύ των αποστάσεως , και εν γένει των παραμετρικών διαφορών των φραγμάτων αναπτύξαμε το καθένα φράγμα αυτοτελώς στην διαπραγμάτευσή του . Μόνον γενικότερα δια τον άνω ρου , λόγω της ιδιομορφίας και της εν γένει καταστάσεως κατασκευής και λειτουργίας των φραγμάτων Μεσοχώρας ,Συκιάς και εκτροπής των υδάτων της, στην Θεσσαλία ακολουθήσαμε την όλη κυρίως πάλη για ματαίωση λειτουργίας των μέχρι σήμερα. Αναπτύξαμε πάλι την περιβαλλοντική και οικολογική ανάπτυξη ξεχωριστά στο κάθε φράγμα λόγω της ιδιομορφίας του με την κατακλείδα των εκβολών του ποταμού και του Άνω ρου πάλι διαφορετικά για να τονιστεί η εκ των πραγμάτων διαφορετικότητα αυτών. Κάθε κατασκευή του φράγματος έχει την δική του ιδιομορφία και μελέτες κατασκευής του . Αυτό μας βοηθάει στην περιγραφή του σε πολλές περιβαλλοντικές, παραγωγικές, οικονομικές παραμέτρους που μας απασχολούν στο διαπραγματευόμενο θέμα .
Η εκτροπή του Αχελώου ως ιδέα μετρά σχεδόν 100 χρόνια από την αρχική της σύλληψη. Ήταν το 1925 όταν πρωτοδιατυπώθηκε και μελετήθηκε σε πιο ουσιαστικό επίπεδο το 1950 με αιτία το πρόβλημα που είχε προκύψει με την άρδευση του Θεσσαλικού κάμπου. Ωστόσο σχεδόν μαζί με τις μελέτες ήρθαν και οι αντιδράσεις τόσο από οικολογικές οργανώσεις όσο και από κατοίκους των περιοχών στις οποίες η εκτροπή θα σήμαινε καταστροφή χωριών και περιουσιών.
Τελικά το 1985 ξεκινούν τα έργα για την εκτροπή στο στενότερο σημείο της κοίτης στον άνω ρου του ποταμού στην περιοχή της Πίνδου. Λίγο αργότερα έχουμε την κατάληψη του φράγματος της Μεσοχώρας από κατοίκους του ομώνυμου χωριού την 30/05/1990. Το φράγμα μένει ανενεργό έως σήμερα. Η κατασκευή των
επιμέρους έργων για την εκτροπή ξεκινούν το 1986 με προϋπολογισμό 1,5 δισ ευρώ και περιελάμβανε την κατασκευή τεσσάρων φραγμάτων και μίας μεγάλης σήραγγας .Το πρώτο κομμάτι της κατασκευής του όλου έργου περιελάμβανε το φράγμα της Μεσοχώρας και το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της Γλύστρας και το δεύτερο το φράγμα της Συκιάς και μια σήραγγα 17,4 χιλιομέτρων προς το Θεσσαλικό κάμπο και τον Πηνειό ποταμό. Ωστόσο τρείς μεγάλες επεμβάσεις που είχαν γίνει την περίοδο 1950-1990 δεν είχαν αποδείξει ότι άξιζαν το κόστος και την περιβαλλοντική αλλοίωση που είχαν προκαλέσει σε συγκεκριμένες περιοχές. Οι επεμβάσεις αυτές αφορούσαν την δημιουργία υδροηλεκτρικών φραγμάτων των Κρεμαστών, του Καστρακίου, του Σταυρού και το φράγμα του Ταυρωπού. Το φράγμα των
Κρεμαστών που θεωρείται το μεγαλύτερο γαιοφράγμα της Ευρώπης, οδήγησε δεκάδες χωριά, γεφύρια και μνημεία της περιοχής στον αφανισμό τους και την μετάλλαξη της περιοχής από αγροτική σε τουριστική ενώ αλλοίωσε και το κλίμα της.
Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η εκτίμηση των επιπτώσεων της εκτροπής του Αχελώου ποταμού προς την Θεσσαλία σε περιβαλλοντικό και αναπτυξιακό επίπεδο καθώς και των επιπτώσεων στην κοινωνική και πολιτιστική δομή των περιοχών που επηρεάζονται από αυτό το έργο.
