Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μιχάλης Μαριόρας, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας Θρησκευμάτων, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Θεολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία είναι αφιερωμένη στο έργο και στη συμβολή της διακεκριμένης και πολυγραφότατης ερευνήτριας και καθηγήτριας Ανατολικών σπουδών, Nabia Abbott. Η πρωτοπόρος Nabia Abbott συγκαταλέγεται στη χωρία των οριεντολόγων του 20ου αιώνα και φαίνεται να αντιπροσωπεύει μια διαφορετική τάση στο εν λόγω ακαδημαϊκό πεδίο που διακρίνεται σαφέστατα από τις λεγόμενες οριενταλιστικές, βεβιασμένες και προκατειλημμένες στάσεις των προκατόχων της στο κλάδο. Αρχικά, επιδιώκεται μια προσπάθεια παρουσίασης των σημαντικότερων πτυχών του πολυδιάστατου έργου της, το οποίο χαρακτηρίζεται από την ευρύτητά του φάσματος του. Παράλληλα, καταβάλλεται μια προσπάθεια έκθεσης της μεθοδολογίας της. Οπλισμένη με τις μεθόδους της παπυρολογίας και της παλαιογραφίας, αποπειράται την ανοικοδόμηση του ιστορικού πλαισίου των προς εξέταση αραβικών παπύρων και θραυσμάτων εγγράφων, σε αναλογία με τα κατάλληλα παράλληλα, σωζόμενα κείμενά των ισλαμικών πηγών.
Η εργασία διακρίνεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται αρχικά, συνοπτικά η βιογραφία και οι σπουδές της Nabia Abbott. Μετά την παρουσίαση των πρώτων αυτών εισαγωγικών στοιχείων, ακολουθεί η χρονολογική παρουσίαση των κοινοποιημένων άρθρων και των βιβλίων της Abbott. Η πρώτη κατηγορία αποτελεί ως επί το πλείστον μια έκθεση των βασικών εξεταζόμενών θεμάτων και συμπερασμάτων της διδακτορικής διατριβής της Nabia Abbott, επί τη βάσει του Kurrah Papyri from Aphrodito in the Oriental Institute. Στην ακριβώς επόμενη κατηγορία, εκτίθενται σειρά άρθρων, τα οποία πραγματεύονται την ανάπτυξή της έγγραφης παράδοσής της αραβικής χερσονήσου. Σε αυτή την κατηγορία, γίνεται λόγος για την ιστορική ανάπτυξή της λεγόμενης βόρειας αραβικής γραφής, Νorth Arabic Script και την πρώιμη εξέλιξή του ισλαμικού βιβλίου. Η τρίτη κατηγορία αφορά την έκδοση του τρίτομου έργου της Studies in Arabic Literary Papyri (Vol.1 Historical Texts, Vol.2 Quranic Commentary and Tradition, Vol.3 Language Literature), στο οποίο αναδεικνύεται μεταξύ άλλων η μέχρι τότε παραγνωρισμένη συνδρομή της πρώτης δυναστείας του Ισλάμ, αυτής των ʾUmayyad (661-750 μ.Χ.). Το πρώτο μέρος της εργασίας ολοκληρώνεται με την τελευταία κατηγορία για τις Χίλιες και μια Νύχτες και τη θεωρία της Nabbia Abbot για τον προσδιορισμό της χρονολογικής εξέλιξής της διαστρωμάτωσης του εν λόγω έργου.
Το δεύτερο μέρος είναι αφιερωμένο στη μελέτη των πρώτων γυναικών στο Ισλάμ, μέσα από την οπτική της Nabia Abbott. Η ενασχόληση της Nabia Abbott με το γυναικείο ζήτημα υπήρξε μια συστηματική ιστορική μελέτη χρόνων. Πρόκειται στο σύνολο τους για τη δημοσίευση τριών άρθρων και δύο βιβλίων, τα οποία καλύπτουν ένα ευρύ ιστορικό χρονικό φάσμα. Αφορμόμενη από το αρχαίο παρελθόν της Αραβικής χερσονήσου, ξεκινάει με την εξιστόρησή των αγηφήσεων σημαντικών γυναικείων μορφών της περιόδου κυριαρχίας των Σαβαίων και των Ḥimyar (περίπου 800 π.Χ) που εκτείνονται μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους. Με χρονική συνέπεια, ακολουθεί το δεύτερο άρθρο για την προϊσλαμική κατάσταση και μια γενική παρουσίαση των γυναικείων ρόλων μέσα στον προϊσλαμικό κοινωνικό και προσωπικό βίο. Το τρίτο και τελευταίο άρθρο περί του γυναικείου status, σκιαγραφεί τις συνθήκες και το περιβάλλον εκδήλωσής των δυσμενών ισλαμικών αντιλήψεων για τις γυναίκες κατά τη σύγχρονη με τον Προφήτη περίοδο, αλλά και λίγο μεταγενέστερα μέχρι και την περίοδο των τεσσάρων πρώτων ορθά καθοδηγούμενών χαλίφηδων (631-661 μ.Χ.).
Τα δύο βιβλία της Abbott, τα οποία φαίνεται να άσκησαν και τη μεγαλύτερη επιρροή και για τα οποία η ίδια έγινε ευρέως γνωστή, είναι η πρώτη πλήρης βιογραφία της αγαπημένης συζύγου του Προφήτη ʿĀʾishah στα αγγλικά και το βιβλίο για τις δύο βασίλισσες της Βαγδάτης, κατά την πρώιμη περίοδο των ʿAbbāsid (750-1258 μ.Χ). Η συνοπτική παρουσίαση των δύο αυτών βιβλίων και των απορρεόντων από αυτά συμπερασμάτων αποτελούν το περιεχόμενό των τελευταίων κεφαλαίων της παρούσας εργασίας.
Λέξεις-κλειδιά:
γυναικείο ζήτημα στο Ισλάμ, αραβική παπυρολογία, παλαιογραφία, Oriental Institute of Chicago, Oriental Studies, Gender Studies
