Μονάδα:
Κατεύθυνση Βυζαντινή Αρχαιολογία και ΤέχνηΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2021-04-29
Συγγραφέας:
Πετρίδης Ευστράτιος
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Αναστασία Δρανδάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Γεώργιος Πάλλης, Επίκουρος Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πλάτων Πετρίδης, Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πρωτότυπος Τίτλος:
Η οικιακή επίπλωση στην πρωτοβυζαντινή περίοδο και ο ρόλος της στην καθημερινή ζωή (γραπτές πηγές - αρχαιολογικά τεκμήρια – απεικονίσεις)
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Η οικιακή επίπλωση στην πρωτοβυζαντινή περίοδο και ο ρόλος της στην καθημερινή ζωή (γραπτές πηγές - αρχαιολογικά τεκμήρια – απεικονίσεις)
Περίληψη:
Η εργασία αυτή έχει ως αντικείμενο την μορφή, τη χρήση και το διάκοσμο των οικιακών επίπλων από τον 4ο έως τον 7ο αιώνα. Τη μελέτη του θέματος αυτού συσκοτίζει η έλλειψη επαρκών τεκμηρίων: οι σχετικές αναφορές στα κείμενα της εποχής και απεικονίσεις στην εικονογραφία είναι σπάνιες, ενώ ακόμα πιο αποσπασματικά είναι τα ίδια τα κατάλοιπα επίπλων, λόγω της φθαρτότητας ή ανακυκλωσιμότητας των πρώτων υλών τους. Για τους λόγους αυτούς, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον χώρο της οικίας και τις διάφορες δραστηριότητες που λάμβαναν χώρα μέσα σε αυτόν, οι οποίες προϋπέθεταν την παρουσία ορισμένων ειδών επίπλων.
Τα αρχαιολογικά κατάλοιπα και οι αναφορές στα κείμενα οδηγούν σε μια διάκριση των χώρων της οικίας σε τρικλίνια, άλλες αίθουσες υποδοχής και λοιπούς ιδιωτικούς χώρους. Από αυτούς, περισσότερα είναι γνωστά για την μορφή, καθώς και για τις δραστηριότητες που λάμβαναν χώρα στο τρικλίνιο, τον σημαντικότερο χώρο εστίασης της οικίας. Στην καθιερωμένη του επίπλωση περιλαμβανόταν το στιβάδιο, το ημικυκλικό φορητό ή κτιστό ανάκλιντρο που γίνεται δημοφιλές από τον 4ο αιώνα και μετά, και μια ξύλινη ή μαρμάρινη τράπεζα. Παρόμοια επίπλωση μπορεί να διέθεταν και ορισμένες άλλες αίθουσες της οικίας, δίνεται ωστόσο έμφαση στην λειτουργία τους ως χώροι υποδοχής, όπου πιθανώς υπήρχαν ερμάρια - βιβλιοθήκες και καθίσματα. Ως μια ενιαία κατηγορία θεωρείται ο υπόλοιπος οικιστικός χώρος, αποτελούμενος από ιδιωτικά διαμερίσματα και υπνοδωμάτια που σπάνια ταυτίζονται ανασκαφικά. Από τα περιεχόμενά τους εξετάζονται οι κλίνες και τα έπιπλα που επέτρεπαν την αποθήκευση αντικειμένων, δηλαδή τα ερμάρια και τα κιβώτια. Στα παραπάνω προστίθεται μια σύντομη αναφορά στα έπιπλα που χρησιμοποιούσαν οι γραφείς και οι ιατροί, τα λεγόμενα μονοπόδια, καθώς και ορισμένα ξυλόγλυπτα από την Αίγυπτο, που πιθανώς αποτελούσαν τμήματα επίπλων.
Ο διάκοσμος των επίπλων εξετάζεται μέσα από τρεις κατηγορίες υλικού: τις μαρμάρινες τράπεζες που διέθεταν μια περιμετρική ταινία με ανάγλυφο διάκοσμο, ένα σύνολο από ξύλινα τμήματα επίπλων και της οστέινης επένδυσής τους, που βρέθηκαν σε μια καταποντισμένη αψιδωτή αίθουσα στις Κεγχρεές, καθώς και τα αιγυπτιακά ξυλόγλυπτα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Διαπιστώνεται η ύπαρξη κοινών εικονογραφικών προτιμήσεων, όπως είναι οι μορφές ζώων, οι σκηνές κυνηγιού και οι διονυσιακές συνθέσεις. Καθώς παρόμοια θέματα απαντούν σε διάφορα αντικείμενα που θα συναντούσε κανείς σε μια πλούσια οικία, προτείνεται η λειτουργία τους ως σύνολο, που προβάλλει τα ήθη και τον τρόπο ζωής της ανώτερης τάξης. Τις τάσεις αυτές επιβεβαιώνει μια μικρογραφία από τον Αμιατινό Κώδικα που απεικονίζει τον προφήτη Εσδρά μπροστά από ένα ευμεγέθες ερμάριο, διακοσμημένο με μορφές ζώων.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Αρχαιολογία
Λέξεις-κλειδιά:
καθημερινή ζωή, έπιπλα, οικιακός χώρος, οικιακός διάκοσμος
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
1
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
100
