Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κρυσταλλία Χαλκιά, Ομότιμη Καθηγήτρια Ε.Κ.Π.Α
Περίληψη:
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση των εικόνων στα σχολικά εγχειρίδια και στα βιβλία επιστήμης. Αυτή η αύξηση ακολουθεί την γενικότερη επιτακτική ανάγκη για αύξηση των οπτικών ερεθισμάτων σε σχέση με το κείμενο, σε συνάρτηση με το κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο της κάθε χώρας (Χαλκιά και Θεοδωρίδης, 2002; Bakas & Mikropoulos, 2003; Dimopoulos, Koulaidis & Sklaveniti, 2003, Ge et al., 2018). Μια εικόνα μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την κατανόηση της επιστήμης και να αναδείξει φαινόμενα και σχέσεις που δεν είναι άμεσα παρατηρήσιμα ή κατανοητά μόνο από το κείμενο (Ge et al., 2018).
Ωστόσο, δε θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένο ότι η πληθώρα των εικόνων στα σχολικά εγχειρίδια λειτουργεί πάντα με θετικό τρόπο. Η επιλογή της σωστής εικόνας είναι μία κρίσιμη διαδικασία, η οποία πρέπει να γίνεται με πολλή προσοχή και απαιτεί τον κατάλληλο οπτικό γραμματισμό (Θεοδωρίδης και Χαλκιά, 2002). Η ερμηνεία που δίνουν οι αναγνώστες σε κάθε εικόνα εξαρτάται τόσο από τις προηγούμενες ιδέες που έχουν σχηματίσει για το θέμα, όσο και από τα χαρακτηριστικά της εικόνας (Ametller & Pintó, 2002).
Καθώς τα παιδιά παρατηρούν τον κόσμο γύρω τους κατασκευάζουν εναλλακτικές ιδέες οι οποίες βασίζονται στην καθημερινή εμπειρία. Ειδικότερα, ο κόσμος της αστρονομίας εμπλέκει του μαθητές και τις μαθήτριες σε έννοιες και φαινόμενα για τα οποία δεν υπάρχει άμεση εμπειρία. Κάτι τέτοιο καθιστά δύσκολη την κατανόηση της μεγάλης κλίμακας των μεγεθών και των αποστάσεων που επικρατούν στο διάστημα, καθώς και των φαινομένων που υφίστανται σε αυτό (Schneps et al., 2014; Taylor et al., 2003; Vosniadou 1991). Πολλές έρευνες έχουν ασχοληθεί με τη λειτουργία των εικόνων στην αστρονομία και έχουν αναδείξει πώς οι ανακρίβειες στις αναπαραστάσεις και στην κλίμακα μεγεθών και αποστάσεων μπορούν να υποβάλουν εναλλακτικές ιδέες για τα ουράνια σώματα και τα φαινόμενα στα οποία εμπλέκονται (Bakas & Mikropoulos, 2003, Bailey & Slater, 2004; Bryce & Blown, 2013; Cin 2007; Dove, 2002; Kikas, 1987; Ojala, 1997; Pena & Quilez, 2001; Sharp, 1996; Testa et al., 2014; Σιμιτζόγλου & Χαλκιά, 2007).
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να αναλύσει τις εικόνες των επίσημων Σχολικών Εγχειριδίων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Ελλάδας και τις εικόνες και δυναμικές αναπαραστάσεις από το «Φωτόδεντρο» , οι οποίες αφορούν σε απεικονίσεις για το Ηλιακό μας σύστημα. Με βασικό κριτήριο τη λογική συνέπεια και την επίτευξη του διδακτικού στόχου κάθε εικόνας, παρατίθενται τα θετικά σημεία κάθε εικόνας, υποθέσεις για εναλλακτικές ιδέες που μπορεί να υποβάλλει η κάθε εικόνα, καθώς και προτάσεις βελτίωσης.
Λέξεις-κλειδιά:
αστρονομία, ηλιακό σύστημα, εικόνες, δυναμικές αναπαραστάσεις, σχολικά εγχειρίδια, εναλλακτικές ιδέες
