Κατεύθυνση Φαρμακευτική Ανάλυση-Έλεγχος Ποιότητας
Βιβλιοθήκη Σχολής Θετικών Επιστημών

2023-05-07

2023

Διαμάντα Μαρία

1. Λουκάς Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής Φαρμακευτικής Χημείας
2. Παντερή Ειρήνη, Καθηγήτρια Φαρμακευτικής Χημείας
3. Ντότσικας Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ

Διευρυμένος Βιοχημικός και Μοριακός Νεογνικός έλεγχος. Αξιολόγηση ύποπτων περιστατικών για κυστική ίνωση με αλληλούχιση Sanger του γονιδίου CFTR.

Ελληνικά

Διευρυμένος Βιοχημικός και Μοριακός Νεογνικός έλεγχος. Αξιολόγηση ύποπτων περιστατικών για κυστική ίνωση με αλληλούχιση Sanger του γονιδίου CFTR.

Ο νεογνικός έλεγχος (NBS) είναι ένα πρόγραμμα υγείας, το οποίο έχει σαν στόχο την έγκαιρη διάγνωση σπάνιων αλλά συγχόνως επικίνδυνων για τη ζωή νοσημάτων, με σκοπό την εφαρμογή κατάλληλης θεραπείας, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του νεογνού. Στην παρούσα εργασία μελετήθηκαν 1000 δείγματα νεογνών, στα οποία διενεργήθηκε βιοχημικός έλεγχος για την ανίχνευση ενδογενών μεταβολικών νοσημάτων (IEM), καθώς και άλλων γενετικών μεταβολικών ασθενειών που κληρονομούνται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο τρόπο. Στα ΙΕΜ συγκαταλέγονται οι διαταραχές λιπαρών οξέων, οργανικών οξέων και αμινοξέων, τα οποία ανιχνεύονται με τη διπλή φασματομετρία μαζών (MS/MS). Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος διενεργείται επαναληπτικός έλεγχος προκειμένου να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ψευδώς θετικού αποτελέσματος. Ωστόσο, αν εξακολουθήσει να επιμένει κάποια τιμή σε υψηλά επίπεδα, είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί και έλεγχος ούρων μέσω της τεχνικής GC/MS. Άλλες γενετικές ασθένειες που εξετάστηκαν με βιοχημικό έλεγχο, ήταν η ανεπάρκεια της βιοτινιδάσης (BTD), η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων (CAH) και η κυστική ίνωση (CF). Η ανεπάρκεια της βιοτινιδάσης ανιχνεύεται μέσω χρωματομετρικής μεθόδου. Στο εργαστήριο ανιχνεύτηκε ένα δείγμα με χαμηλή δραστικότητα βιοτινιδάσης. Η τιμή αυτή παρέπεμπε σε φορέα της νόσου, οπότε επακολούθησε ανάλυση σε πλάσμα αίματος, προκειμένου να εξακριβωθεί. Στην περίπτωση των CAH και CF χρησιμοποιούνται κυτία Delfia Neonatal kit με σκοπό τον προσδιορισμό της ορμόνης 17-α-ΟΗ Προγεστερόνης (17-OHP) και της ανθρώπινης ανοσοδραστικής τρυψίνης (IRT) αντιστοίχως. Αξιοσημείωτες ήταν τρεις περιπτώσεις θετικών δειγμάτων, ύποπτες για την κυστική ίνωση, λόγω των αυξημένων επιπέδων IRT. Αυξημένη τιμή IRT αποτελεί σοβαρή ένδειξη φορέα ή νοσούντα για κυστική ίνωση. Συνεπώς απαιτείται να διενεργηθεί μοριακός έλεγχος του γονιδίου CFTR, προκειμένου να διαπιστωθεί αν πρόκειται για φορέα της νόσου ή ασθενή και κατ’ επέκταση να διαπιστωθεί ποια μετάλλαξη φέρουν τα δύο αλληλόμορφα γονίδια, ώστε να εφαρμοστεί και η κατάλληλη θεραπεία. Ο μοριακός έλεγχος πραγματοποιήθηκε με την αλληλούχιση του γονιδίου CFTR, εφαρμόζοντας τη μέθοδο Sanger Sequencing. Οι δύο εκ των τριών περιπτώσεων που ανιχνεύτηκαν στο εργαστήριο, βρέθηκαν ότι ήταν φορείς της ασθένειας, αφού μόνο το ένα εκ των δύο αλληλομόρφων έφερε κάποια μετάλλαξη. Συγκεκριμένα έφεραν τη μετάλλαξη F508del, η οποία αποτελεί και την πιο κοινή αιτία εμφάνισης της κυστικής ίνωσης. Αντιθέτως, το τρίτο δείγμα ήταν περίπτωση σύνθετου ετερόζυγου, όπου στο ένα αλληλόμορφό του έφερε την κοινότυπη μετάλλαξη F508del και στο άλλο αλληλόμορφο την W1282X. O μοριακός έλεγχος λοιπόν αποτελεί πολύτιμο εργαλείο, καθώς μέσω αυτού γίνεται πιστοποίηση της νόσου, βρίσκεται κατάλληλη θεραπεία ανάλογα την περίπτωση και επιπλέον δίνει τη δυνατότητα σε υποψήφιους γονείς να γνωρίζουν το γονιδιακό τους προφίλ. Με αυτό τον τρόπο, θα τους γνωστοποιείται αν οι ίδιοι είναι φορείς μιας θνησιγόνου ασθένειας και άρα θα είναι σε
θέση να γνωρίζουν τις πιθανότητες που υπάρχουν να τη μεταβιβάσουν στους απογόνους τους. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν την αναγκαιότητα και τα οφέλη του νεογνικού ελέγχου τόσο σε βιοχημικό, όσο και σε μοριακό επίπεδο, και κατά πόσο αυτός έχει βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών-νεογνών.

Θετικές Επιστήμες

νεογνικός έλεγχος, βιοχημικός έλεγχος, μοριακός έλεγχος, μέθοδος Sanger, ανεπάρκεια βιοτινιδάσης, κυστική ίνωση, IRT, γονίδιο CFTR, μετάλλαξη F508del, γονιδιακή θεραπεία.

Ναι

3

Ναι

71

103

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3327070