Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Ευαγγελία Χαρμανδάρη, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Φλώρα Μπακοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Ιωάννης Μανιός, Καθηγητής, Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Περίληψη:
ΤΙΤΛΟΣ: Η αποτελεσματικότητα ενός εξατομικευμένου προγράμματος διατροφής
και σωματικής δραστηριότητας στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στους εφήβους
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η παχυσαρκία κατά την εφηβική ηλικία αποτελεί σημαντικό πρόβλημα υγείας
που έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις παγκοσμίως, με 1 στους 5 εφήβους στις ΗΠΑ να
είναι παχύσαρκοι, ενώ η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη θέση μεταξύ χωρών της Ευρώπης
(European region κατά τον Παγκόσιο Οργανισμό Υγείας) στον επιπολασμό της εφηβικής
παχυσαρκίας. Επιπρόσθετα, η παχυσαρκία κατά την εφηβική ηλικία συσχετίζεται με
σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα στην ενήλικη ζωή. Η αύξηση της κατανάλωσης
πρόχειρου φαγητού και του καθιστικού τρόπου ζωής είναι βασικοί παράγοντες που οδηγούν
στην παχυσαρκία στους εφήβους. Οι επιπλοκές της είναι σημαντικές και καθιστούν την
αντιμετώπισή της αναγκαία.
ΣΚΟΠΟΣ: Εκτίμηση της αποτελεσματικότητας ενός εξατομικευμένου προγράμματος
διατροφής και σωματικής δραστηριότητας ως μέθοδος αντιμετώπισης της παχυσαρκίας σε
εφήβους στην Ελλάδα.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Μελετήθηκαν 544 (n=544) έφηβοι (μέση ηλικία +/- τυπική απόκλιση: 12,29 +/- 2,10 έτη; Αγόρια: 216, Κορίτσια: 328) για ένα έτος. Οι έφηβοι ταξινομήθηκαν ανάλογα με
το Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) σε εφήβους με παχυσαρκία, με υπερβαρότητα και με
φυσιολογικό ΔΜΣ, σύμφωνα με τα όρια του International Obesity Task Force. Προ της
παρέμβασης, ελήφθη λεπτομερές ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, και έγινε πλήρης
κλινική εξέταση με προσδιορισμό των ανθρωπομετρικών παραμέτρων και των σταδίων
ενήβωσης κατά Tanner. Επιπλέον, διενεργήθηκε πλήρης εργαστηριακός έλεγχος με
προσδιορισμό αιματολογικών, βιοχημικών και ενδοκρινολογικών παραμέτρων, καθώς και
λιπομέτρηση για τον προσδιορισμό της σύστασης του σώματος. Κατόπιν, οι έφηβοι έλαβαν
οδηγίες για ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής και σωματικής άσκησης. Η
παρακολούθηση των εφήβων στο ιατρείο έγινε ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ενώ ένα έτος
μετά την έναρξη της παρέμβασης, έγινε εκ νέου κλινική εκτίμηση και εργαστηριακός
έλεγχος.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Κατά την αρχική αξιολόγηση, 55,0% των εφήβων ήταν παχύσαρκοι,
29,6% υπέρβαροι και 15,4% φυσιολογικού ΔΜΣ. Τα αγόρια είχαν υψηλότερα ποσοστά
παχυσαρκίας (69.4% έναντι 45,4%, p<0,001) αλλά χαμηλότερα ποσοστά υπέρβαρου
(21,8% έναντι 34,8%, p<0,001) σε σχέση με τα κορίτσια. Οι έφηβοι με παχυσαρκία είχαν
στατιστικά σημαντικά υψηλότερη συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση, καθώς και
καρδιομεταβολικούς δείκτες συγκριτικά με εφήβους με υπέρβαρο ή φυσιολογικό ΔΜΣ. Ένα
έτος μετά την έναρξη της παρέμβασης, το ποσοστό των εφήβων με παχυσαρκία μειώθηκε
κατά 27,1%, με την συνολική κατανομή να τροποποιείται ως εξής: 40,1% παχύσαρκοι,
34,2% υπέρβαροι και 25,7% φυσιολογικού ΔΜΣ. Επιπλέον, παρατηρήθηκε σημαντική
βελτίωση των περισσότερων καρδιομεταβολικών δεικτών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής και σωματικής
δραστηριότητας παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας
στους εφήβους.
Λέξεις-κλειδιά:
Παχυσαρκία, Εφηβεία, Διατροφή, Σωματική δραστηριότητα
