Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Αριάδνη Αργυράκη, Καθηγήτρια, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Ο προσδιορισμός των δυνητικά τοξικών στοιχείων στο έδαφος και στην οικιακή σκόνη είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση των κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία. Στην παρούσα εργασία εξετάστηκε η περίπτωση αστικών και μεταλλευτικών περιοχών της Κύπρου με στόχους α) την εκτίμηση περιεχομένων δυνητικά τοξικών στοιχείων (ΔΤΣ) στο έδαφος γύρω από το εγκαταλελειμμένο μεταλλείο χαλκού της Κοκκινοπεζούλας στην περιοχή του Μιτσερού, β) τη μελέτη για πρώτη φορά της σύστασης της οικιακής σκόνης στις περιοχές του Μιτσερού, της Λευκωσίας και της Λεμεσσού, και γ) τη διερεύνηση της βιοπροσβασιμότητας των ΔΤΣ δια της στοματικής οδού στο έδαφος του Μιτσερού και στη σκόνη των τριών περιοχών μελέτης. Έγινε επίσης εκτίμηση της επικινδυνότητας για την υγεία παιδιών ηλικίας <2 έτη με βάση την προτεινόμενη μεθοδολογία του διεθνούς έργου DUST SAFE. Οι μετρήσεις συγκεντώσεων στοιχείων στα δείγματα που συλλέχθηκαν (22 δείγματα εδάφους και 38 δείγματα οικιακής σκόνης) πλαισιώθηκαν με μετρήσεις μαγνητικής επιδεκτικότητας σε δύο συχνότητες ώστε να διερευνηθεί η σχέση μεταξύ περιεχομένων στοιχείων και μαγνητικών κόκκων. Ελέγχθηκε επίσης η ορυκτολογία των δειγμάτων με χρήση περιθλασιμετρίας ακτίνων Χ και μετρήθηκε το pH όπου υπήρχε αρκετό δείγμα.
Οι διάμεσες τιμές των συγκεντρώσεων στοιχείων μετά από διαλυτοποίηση με βασιλικό ύδωρ στα εδαφικά δείγματα από το Μιτσερό βρέθηκαν ίσες με 4, 26, 85, 960, 20, 6, 75 mg/kg για τα As, Cr, Cu, Mn, Ni, Pb, Zn αντίστοιχα οι οποίες είναι συγκρίσιμες με αυτές από προηγούμενες έρευνες σε εδάφη της Κύπρου. Αντίστοιχα στα δείγματα σκόνης οι διάμεσες τιμές μετά από ανάλυση φθορισμομετρίας ακτίνων Χ βρέθηκαν 4, 120, 114, 302, 57, 21, 516 mg/kg για τα As, Cr, Cu, Mn, Ni, Pb, Zn. Η στατιστική συσχέτιση των παραμέτρων που μελετήθηκαν στη σκόνη κατέδειξε τρεις διακριτές ομάδες στοιχείων: Pb−As, Zn−Cu και Mn-Fe-Ni-Cr και οι οποίες παραπέμπουν σε διαφορετικές ανθρωπογενείς και γεωγενείς πηγές προέλευσης των στοιχείων. Η στατιστική ομαδοποίηση στο έδαφος διαφέρει και πιθανά σχετίζεται με το μετάλλευμα που φιλοξενεί η περιοχή, τη γεωλογία της περιοχής του Μιτσερού αλλά και την ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή. Τα υψηλότερα επίπεδα βιοπροσβασιμότητας, ως ποσοστό του ψευδοολικού περιεχομένου στο έδαφος, προσδιορίστηκαν για τα Zn (59%), Cr (35%), Ni (30%). Στην οικιακή σκόνη υψηλά ποσοστά βιοπροσβασιμότητας προσδιορίστηκαν για τα Zn (98%), Ni (52%), Cu (42%). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η οικιακή σκόνη που μελετήθηκε βρίσκεται εντός των επιτρεπτών επιπέδων κινδύνου εμφάνισης καρκίνου για όλα τα στοιχεία, ενώ, ως προς το μη-καρκινογόνο επίπεδο κινδύνου βρέθηκε ότι το χρώμιο έχει τις υψηλότερες τιμές πιθανά λόγω του γεωλογικού υποβάθρου, αλλά δεν υπερβαίνει το επιτρεπτό όριο.
Τα ευρήματα της εργασίας είναι χρήσιμα για τη διαχείριση και τη μείωση των πιθανών κινδύνων που προκύπτουν από έκθεση σε σκόνη εσωτερικού χώρου, αλλά και από τα εδάφη, ενώ τοποθετεί την Κύπρο στον παγκόσμιο χάρτη δεδομένων σύστασης της οικιακής σκόνης ο οποίος είναι διαθέσιμος στο διαδίκτυο μέσω του έργου DUST SAFE.
Λέξεις-κλειδιά:
περιβαλλοντική γεωχημεία,εκτιμιση επικινδυνότητας για την υγεία, ανθρωπογενής ρύπανση, γεωγενής ρύπανση
