Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Εμμανουήλ Βελονάκης, Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Δημήτριος Αναστασόπουλος, Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Φωτεινή Στυλιανοπούλου, Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Παναγιώτα Σουρτζή, Αν. Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Μαριάννα Διομήδους, Επ. Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Ιωάννης Ελευσινιώτης, Επ. Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Αντώνιος Σταματάκης, Επ. Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η νόσος πάρκινσον είναι μία πολυπαραγοντική εκφυλιστική νόσος και ανήκει ανήκει στις εξωπυραμιδικές συνδρομές. Ο επιπολασμός της νόσου αυτής ποικίλει από περιοχή σε περιοχή και από ηλικιακή ομάδα σε ηλικιακή ομάδα, όμως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρεται στη νόσο λέγοντας ότι αυτός αγγίζει τα 200/100.000 άτομα σε παγκόσμια κλίμακα και αποτελεί μία από τις κυριότερες νόσους του Κεντρικού Νευρικού συστήματος. Πρόκειται για μια νόσο που τόσο γενετικοί όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνισή της.
Σκοπός της μελέτης: Με την παρούσα μελέτη γίνεται μια προσπάθεια αναγνώρισης και καταγραφής των σημαντικότερων παραγόντων κινδύνου που συμβάλλουν στην εμφάνιση της νόσου Parkinson στον ελληνικό χώρο.
Μέθοδος: Διεξήχθη μια μελέτη «ασθενών- μαρτύρων» από το Νοέμβριο 2009 έως και τον Απρίλιο 2011. To δείγμα αποτέλεσαν 120 ασθενείς από το ιατρείο κινητικών διαταραχών του ΓΝΑ «Γ.Γεννηματάς» και το Κέντρο Υγείας Καλυβίων και 153 μάρτυρες από τις δυο ορθοπεδικές κλινικές του ίδιου νοσοκομείου, καθώς και από το ίδιο κέντρο υγείας. Δημιουργήθηκε δομημένο ερωτηματολόγιο με βάση τα αποτελέσματα άλλων ξενόγλωσσων δημοσιεύσεων πάνω στο ίδιο θέμα για τον προσδιορισμό των πιθανών παραγόντων κινδύνου για τη νόσο Parkinson. Η συλλογή των στοιχείων έγινε με τη συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου, κατόπιν συνεντεύξεως των ασθενών και των μαρτύρων, μετά από ενημέρωση των συμμετεχόντων, για τη διερεύνηση των παραγόντων κινδύνου. Το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε ερωτήσεις σχετικά με δημογραφικά στοιχεία των ατόμων, το οικογενειακό ιστορικό της νόσου Parkinson και άλλων νευρολογικών νοσημάτων, τις διατροφικές συνήθειες, το κάπνισμα, το επίπεδο αθλητικής δραστηριότητας, την κατανάλωση νερού από πηγή ή πηγάδι, την έκθεση των ατόμων σε φυτοφάρμακα και την ενασχόληση με επεξαργασία μετάλλων. Για την ανάλυση των δεδομένων που προέκυψαν από την συμπλήρωση των ερωτηματολογίων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο STATA IC10.
Αποτελέσματα: Στη μελέτη συμμετείχαν συνολικά 120 ασθενείς με διαγνωσμένη νόσο και 153 μάρτυρες. Στη μελέτη βρέθηκε πώς η νόσος απαντάται συχνότερα στους άντρες, από ότι στις γυναίκες. Στην μονομεταβλητή ανάλυση στατιστικά σημαντική συσχέτιση με τη συχνότητα του νοσήματος (p-value <0,01) είχαν η ηλικία, η έκθεση σε φυτοφάρμακα, η διάρκεια έκθεσης σε φυτοφάρμακα (έτη έκθεσης), ο ψεκασμός των φυτοφαρμάκων, η ενασχόληση με πολεμική τέχνη και τα έτη ενασχόλησης, η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού για τη νόσο Parkinson και το κάπνισμα. Στην πολυμεταβλητή λογιστική παλινδρόμηση συμπεριλήφθησαν οι μεταβλητές που είχαν παρατηρούμενο επίπεδο σημαντικότητας p<0,10. Κατασκευάστηκαν δυο μοντέλα πολυμεταβλητής ανάλυσης. Στο μοντέλο Ι συμπεριλήφθηκαν οι πιθανοί παράγοντες κινδύνου και οι πιθανοί «προστατευτικοί», ενώ στο μοντέλο ΙΙ μόνο οι πιθανοί παράγοντες. Από τα αποτελέσματα της πολυμεταβλητής ανάλυσης προέκυψε ότι η έκθεση στα φυτοφάρμακα και στα δυο μοντέλα αυξάνει το κίνδυνο εμφάνιση της νόσου (μοντέλο Ι OR=2,95 (95% CI: 1,53-5,69 και μοντέλο ΙΙ ΟR=2,61 (1,33- 5,11), τα έτη έκθεσης στα φυτοφάρμακα εμφανίζουν στο μοντέλο Ι σχετικό κίνδυνο OR=1,03 (95% CI: 1,00-1,05) και στο μοντέλο ΙΙ OR=1,02 (95% CI: 1,00-1,05), το ψέκασμα εμφανίζει να αυξάνει το σχετικό κίνδυνο και στα δυο μοντέλα (ΟR=1,8 (95%CI:0,95-3,41) στο μοντέλο Ι και ΟR=1,53 (95% CI: 0,79-2,96) στο μοντέλο ΙΙ. Η νόσος εμφανιζόταν πιο συχνά σε άτομα που είχαν ατομικό ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επειδοσίου (μοντέλο Ι OR= 3,66 (95% CI: 0,89- 15,4) και μοντέλο ΙΙ OR=4,31 (95%CI: 0,95-19,44). Οι ασθενείς που είχαν καπνίσει πάνω από 600 τσιγάρα είχαν μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν τη νόσο (μοντέλο Ι OR=0,26 (95%CI: 0,07-0,98) και μοντέλο ΙΙ OR=0,19 (95%CI: 0,04-0,9). Tο ιστορικό πτώσεων και κακώσεων κεφαλής φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο για εμφάνιση της νόσου (OR= 0,58, 95% CI= 0,32- 1,07), σε αντίθεση με την ξένη βιβλιογραφία.
Συμπεράσματα: Παρότι χρειάζεται περαιτέρω ερευνητική εργασία για μελέτες που αφορούν τους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τη νόσο Parkinson, η υιοθέτηση στρατηγικών πρόληψης έναντι των αναγνωρισμένων παραγόντων κινδύνου μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των ατόμων με νόσο Parkinson.Η έκθεση σε φυτοφάρμακα, η διάρκεια έκθεσης στα φυτοφάρμακα και ο ψεκασμός φαίνεται ότι δρουν επιβαρυντικά στην εμφάνιση της νόσου, οπότε η ανάγκη για καλύτερα μέτρα ατομικής προστασίας είναι επιθυμητή. Η εμφάνιση της νόσου Parkinson μετά από ΑΕΕ οδηγεί στην ανάγκη για καλύτερη διατροφή και φυσική κατάσταση προς αποφυγήν του ΑΕΕ και κατεπέκτασην και της νόσου Parkinson.
