Κατεύθυνση Ιστορία και Θεωρία της Έντεχνης Μουσικής
Βιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής

2020-07-27

2020

Ρηγάκης Ρήγας

Ιάκωβος Σταϊνχάουερ, Επίκουρος καθηγητής (επιβλέπων), Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Φιλοσοφική Σχολή, Ε.Κ.Π.Α.
Νικόλαος Μαλιάρας, Καθηγητής, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Φιλοσοφική Σχολή, Ε.Κ.Π.Α.
Παύλος Σεργίου, Αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Φιλοσοφική Σχολή, Ε.Κ.Π.Α.

Στοιχεία εξέλιξης της μορφής σονάτας στη μουσική δωματίου του Johannes Brahms

Ελληνικά

Στοιχεία εξέλιξης της μορφής σονάτας στη μουσική δωματίου του Johannes Brahms

Η συνθετική πορεία του Brahms άρχισε τη δεκαετία του 1850, όταν ήδη είχαν αρχίσει να δημιουργούνται οι δύο βασικές τάσεις στη μουσική της κεντρικής Ευρώπης. Από τη μια μεριά, ήταν η λεγόμενη “προοδευτική” τάση, στην οποία τα μορφολογικά στοιχεία χρησιμοποιούνται με λιγότερη συνέπεια αφού το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη σχέση της μουσικής με άλλες μορφές τέχνης (λογοτεχνία, ποίηση, ζωγραφική) ή με τη φιλοσοφία. Από την άλλη, ήταν η λεγόμενη “συντηρητική” τάση —με κύριο εκφραστή της μετά το 1860 τον Brahms— που ως αφετηρία είχε τις κλειστές μορφές παλιότερων περιόδων της μουσικής, με σημαντικότερη τη μορφή σονάτας, μετατοπίζοντας το ενδιαφέρον αφενός στην αλληλεπίδραση και τη σχέση που διέπει τα επιμέρους δομικά τμήματα (κύριο και δευτερεύον θέμα, μετάβαση κ.λπ.) αλλά και τις υπόλοιπες δομικές μονάδες κάθε επιπέδου (κύτταρο, μοτίβο, φράση κ.λπ.) και αφετέρου στους θεματικούς συσχετισμούς ανάμεσα στα μέρη του έργου. Μέσα από τέτοια στοιχεία αναδεικνύονται η συνοχή και η ομοιογένεια της σύνταξης του μουσικού κειμένου.

Όσο αφορά στον χειρισμό της μορφής σονάτας, στη μουσική δωματίου του Brahms, δεν παρατηρείται ιδιαίτερη εξέλιξη αφού τα πιο σημαντικά και χαρακτηριστικά δομικά στοιχεία της παρουσιάζονται ήδη από τα πρώτα χρόνια της πορείας του. Ωστόσο, μέσα από το συνολικό έργο του παρουσιάζεται εξέλιξη στην ίδια τη μορφή σονάτας και σε φαινόμενα που συναντώνται ήδη στη μουσική προγενέστερων συνθετών, όπως είναι η περίτεχνη σύνδεση Επεξεργασίας και Ανακεφαλαίωσης και η ενσωμάτωση της σονάτας με άλλες κλειστές μορφές (ρόντο, θέμα και παραλλαγές, φούγκα κ.λπ.). Η αφομοίωση τέτοιων τεχνικών με άλλα γνωρίσματα της μουσικής του, όπως είναι η ασύμμετρη κατασκευή φράσεων, η συνδυαστική χρήση τρίσημου και δίσημου παλμού, η προχωρημένη αρμονία, η πολύπλοκη πολυφωνική υφή κ.ά. γίνεται με απαράμιλλα περίτεχνο και πολύπλοκο τρόπο προσδίδοντας στο έργο ιδιαίτερη συνοχή. Η χαρακτηριστική συνέπεια με την οποία τηρούνται οι μορφολογικές παράμετροι όχι μόνο δεν επισκιάζει το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα αλλά αντιθέτως το αναδεικνύει.

Η συνεισφορά τού έργου του στη μετέπειτα πορεία της δυτικής μουσικής άρχισε να αναγνωρίζεται κατά την δεκαετία του 1930, καθώς αρκετά από τα αντιπροσωπευτικά στοιχεία της μουσικής του, όπως τα παραπάνω, χρησιμοποιήθηκαν από τον Schoenberg ώστε να λυθούν σημαντικά ζητήματα δομικής φύσεως που έφερε η ατονικότητα.

Καλές Τέχνες - Ψυχαγωγία

μορφολογία, μορφή σονάτας 19ου αιώνα, μορφή σονάτας 18ου αιώνα, σονάτα-ρόντο, σονά-τα-φούγκα, διευρυμένη μορφή σονάτας τύπου 1, διευρυμένη μορφή σονάτα-ρόντο τύπου 1, μετατοπισμένη επεξεργασία, διευρυμένη διμερής σονάτα, δευτερεύουσα ανάπτυξη, μουσική δωματίου, θεωρία και ανάλυση, Johannes Brahms, Wolfgang Amadeus Mozart

Ναι

2

Ναι

26

78

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2920654