Supervisors info:
Αναστάσιος Σιούντας , Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.
Παναγιώτης Μπαμίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.
Ιωάννης Σεϊμένης , Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Δ.Π.Θ.
Summary:
Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, δίνει τη δυνατότητα ανάπτυξης υπερσύγχρονων τεχνικών ακτινοθεραπείας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων τεχνικών είναι η ογκομετρικά διαμορφωμένη ακτινοθεραπεία VMAT, όπου η χορήγηση γίνεται με τοξοειδή τρόπο περιστροφικά του ασθενούς. Η τεχνική VMAT επιτρέπει την χορήγηση υψηλών δόσεων ακτινοβολίας και επιτυγχάνει υψηλή ακρίβεια στον καρκινικό όγκο-στόχο, διατηρώντας παράλληλα διατηρεί την δόση στους γειτονικούς ιστούς στα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα. Η τεχνική αυτή είναι η συνηθέστερα εφαρμοζόμενη σε περιστατικά καρκίνου του προστάτη σε πολλά ακτινοθεραπευτικά κέντρα της Ευρώπης και της Αμερικής.
Ο σχεδιασμός του πλάνου ακτινοθεραπείας πραγματοποιείται σε υπολογιστικό σύστημα με κατάληλο λογισμικό (Treatment Planning System). Λόγω της πολυπλοκότητας στη χορήγηση της δόσης με τεχνική VMAT είναι επιτακτική η ανάγκη για επιβεβαίωση της κατανομής δόσης που υπολογίζεται στο σύστημα σχεδιασμού θεραπείας για τον ασθενή, με ανεξάρτητο μετρητικό σύστημα. Η επιβεβαίωση του πλάνου ακτινοθεραπείας αποτελεί μια σημαντική πράξη ποιοτικού ελέγχου που απαιτείται, πριν ο ασθενής υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία. Για να πραγματοποιηθεί αυτό, το πλάνο θεραπείας ενός ασθενή εφαρμόζεται σε τρισδιάστατο μετρητικό ομοίωμα λαμβάνοντας τις ίδιες παραμέτρους όπως αυτές προσδιορίστηκαν στο πλάνο του ασθενούς (ενέργεια δέσμης, αριθμός ΜU, παράμετροι κίνησης του γραμμικού επιταχυντή κ.α.). Ο έλεγχος πραγματοποιείται με σύγκριση της μετρούμενης κατανομής δόσης στο ομοίωμα με την θεωρητική κατανομή δόσης του ομοιώματος όπως αυτή έχει υπολογιστεί από το TPS. Εφόσον πραγματοποιηθεί η σύγκριση αυτών των κατανομών, εξάγεται το ποσοστό συμφωνίας και αν αυτό είναι αποδεκτό, σύμφωνα με τα κριτήρια του εκάστοτε ακτινοθεραπευτικού κέντρου, συμπεραίνουμε ότι το πλάνο ακτινοβόλησης του ομοιώματος χορηγήθηκε σωστά. Αυτό αποτελεί και την επιβεβαίωση ότι το ίδιο θα συμβεί και με το πλάνο του ασθενή στον ασθενή.
Τα μετρητικά συστήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην επιβεβαίωση πλάνου ακτινοθεραπείας είναι πολλά, όπως θάλαμοι ιονισμού, δίοδοι, πολυμερικές γέλες , ραδιοχρωμικά φιλμ , πάνελ στερεάς κατάστασης κ.α.
Στη παρούσα διπλωματική εργασία γίνεται μελέτη 21 πλάνων ασθενών με καρκίνο του προστάτη, με συνολικά 40 τόξα με τεχνική VMAT, 19 ασθενείς ακτινοβολήθηκαν με 2 τόξα ο καθένας και 2 ασθενείς ακτινοβολήθηκαν με 1 τόξο έκαστος. Όλα τα ακτινοθεραπευτικά πλάνα επιβεβαιώθηκαν στα πλαίσια ποιοτικού ελέγχου της θεραπείας με τέσσερις διαφορετικές μεθόδους. Οι δυο μέθοδοι, EPIQA και Varian Portal Dosimetry, χρησιμοποιούν εικόνες που λαμβάνονται με τη συσκευή EPID που διαθέτει ο γραμμικός επιταχυντής, ενώ οι άλλες δύο μέθοδοι χρησιμοποιούν ανεξάρτητα μετρητικά συστήματα, το MapCΗΕCK 2 SunNuclear και Film EBT3.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τρείς πρώτες μέθοδοι εφαρμόζονταν ήδη στο Γενικό Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, ενώ η τέταρτη (Film EBT3 ) εισήχθη κατά την διάρκεια εκπόνησης της παρούσας διπλωματικής εργασίας.
Τέλος, γίνεται παράθεση των συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων και των τεσσάρων μεθόδων, σχολιασμός πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων των μεθόδων, καθώς και στατιστική μελέτη για τη ισοδυναμία των μεθόδων.
Keywords:
VMAT , Plan verification , Methods comparison , Prostate , Cancer
