Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Καθηγητής Μ. Κούππαρης (επιβλέπων), Αναπλ. Καθηγήτρια Τζ. Άττα-Πολίτου, Επίκ. Καθηγήτρια Ε. Αρχοντάκη
Περίληψη:
Στην παρούσα διατριβή εξετάζεται η δυνατότητα χρήσης του γενικού εξατμιστικού
ανιχνευτή σκέδασης ακτινοβολίας (ELSD) στο χρωματογραφικό προσδιορισμό μερικών
από τα πιο κοινά κατιόντα που απαντώνται σε φαρμακευτικά σκευάσματα, βιολογικά
υγρά και περιβαλλοντικά δείγματα. Στο πρώτο μέρος, μελετάται η επίδραση της
ατομικής μάζας των ιόντων στην απόκριση του ανιχνευτή, όπως αυτή εκφράζεται από
την εξίσωση Α = α · mb, σε σχέση με τη σύσταση της κινητής φάσης. Ο τρόπος
μεταβολής των σταθερών α και b για τα κατιόντα των ΙΑ και ΙΙΑ ομάδων του
Περιοδικού Πίνακα, μελετάται με διάταξη FIA-ELSD για τέσσερις διαφορετικούς
διαλύτες και τα αποτελέσματα εφαρμόζονται στους προσδιορισμούς των μετάλλων στα
επόμενα κεφάλαια. Ο προσδιορισμός του λιθίου επιτυγχάνεται με δύο τρόπους με
εφαρμογή μηχανισμού ιοντικών ζευγών με στήλη C18 και με εφαρμογή μηχανισμού
κατιονανταλλαγής σε στήλη CS14. Οι μέθοδοι που αναπτύσσονται, χρησιμοποιούνται
για τον προσδιορισμό αλάτων του Li σε δύο φαρμακευτικά σκευάσματα με πολύ καλά
αποτελέσματα, καθώς επίσης και σε δείγματα πλάσματος αίματος και ούρων.
Ακολουθεί ο προσδιορισμός του αργιλίου, ως Al(OH)3 σε μίγμα με Mg(OH)2, με
μηχανισμό ιοντικών ζευγών και στήλη C18. Η μέθοδος που αναπτύσσεται,
εφαρμόζεται σε τρία σκευάσματα, δύο μασώμενα δισκία και ένα γαλακτώδες
εναιώρημα, η διαφορετική φαρμακοτεχνική μορφή των οποίων επιβάλλει και
διαφοροποιήσεις στην κατεργασία των δειγμάτων. Γίνονται δοκιμές διαλυτοποίησης
με οξέα, ωστόσο η πιθανή ανομοιογένεια των σκευασμάτων και τα προβλήματα κατά
τη διαδικασία δειγματοληψίας δίνουν αποτελέσματα με μεγάλες διακυμάνσεις. Στο
επόμενο κεφάλαιο επιχειρείται ο προσδιορισμός του ψευδαργύρου σε ενέσιμο
εναιώρημα ινσουλίνης, με μηχανισμό ιονανταλλαγής και μηχανισμό ιοντικών ζευγών.
Προσδιορίζεται ο ολικός Zn, αλλά και ο ελεύθερος Zn συμφώνα με τις απαιτήσεις
της Ευρωπαϊκής Φαρμακοποιίας. Ταυτόχρονα, γίνεται σύγκριση της προτεινόμενης
μεθόδου με τη μέθοδο αναφοράς AAS, και παρόλο που η μέθοδος HPLC-ELSD υστερεί
σημαντικά σε ευαισθησία, δίνει για το συγκεκριμένο σκεύασμα εξίσου αξιόπιστα
αποτελέσματα. Στο τελευταίο κεφάλαιο επιχειρείται ο προσδιορισμός των ιόντων
που απαντώνται στο πόσιμο νερό. Στο πρώτο μέρος του κεφαλαίου αναπτύσσεται
μέθοδος προσδιορισμού των κατιόντων Na+, K+, Mg2+ και Ca2+ με χρήση
κατιονανταλλακτικής στήλης και εφαρμόζεται στο αποσταγμένο νερό που παράγεται
στο εργαστήριο, σε τρία δείγματα εμφιαλωμένων μεταλλικών νερών του εμπορίου και
στο νερό του δικτύου της ΕΥΔΑΠ. Εφαρμόζεται, ακόμη, σε σκεύασμα φυσιολογικού
ορού για ενδοφλέβια χορήγηση. Στο δεύτερο μέρος του τελευταίου κεφαλαίου
αναπτύσσεται μέθοδος προσδιορισμού των ιόντων Cr(III) - Cr(VI) που απαντώνται
στο νερό, κυρίως ως αποτέλεσμα της βιομηχανικής δραστηριότητας. Για τον
προσδιορισμό των δύο συστατικών χρησιμοποιείται στήλη κατιονανταλλαγής και
σύστημα βαθμιδωτής έκλουσης. Η μέθοδος εφαρμόζεται στο πόσιμο νερό από δύο
αστικά κέντρα διαφορετικού μεγέθους και υποδομών. Η προτεινόμενη HPLC-ELSD
μέθοδος συγκρινόμενη με τη μέθοδο αναφοράς AAS, είναι μικρότερης ευαισθησίας,
επιτυγχάνει όμως τον ταυτόχρονο προσδιορισμό των δύο ειδών ενώσεων του χρωμίου
και μπορεί να εφαρμοστεί, είτε σε πολύ επιμολυσμένα δείγματα, είτε σε δείγματα
που περιέχουν πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις των εν λόγω στοιχείων, μετά από
κατεργασία προσυγκέντρωσης.
Λέξεις-κλειδιά:
HPLC – ELSD, Μέταλλα, Φαρμακευτική ανάλυση, Περιβαλλοντική ανάλυση, Κλινική ανάλυση
