Περίληψη:
Το οστεοσάρκωμα αποτελεί τον πρώτο σε συχνότητα κακοήθη όγκο των οστών στην
παιδική και εφηβική ηλικία. Η επιβίωση των πασχόντων μετά από συμβατική
αντιμετώπιση έχει εδώ και τουλάχιστον τρεις δεκαετίες καταλήξει σε μια οροφή: Η
5ετής επιβίωση ασθενών χωρίς μετάσταση είναι γύρω στο 70%, ενώ η παρουσία
μεταστατικής νόσου ή υποτροπής οδηγεί σε κατακόρυφη πτώση της επιβίωσης στα
επίπεδα του 20%. Είναι επομένως επιτακτική η ανεύρεση πρόσθετων θεραπευτικών
μέσων. Η αναγνώριση της διαταραχής της οστεογενετικής διαφοροποίησης ως βάσης
της οστεοσαρκωματογένεσης αποτελεί σταθμό στην κατανόηση της παθογένειας του
οστεοσαρκώματος. Κεντρική θέση στον έλεγχο της διαφοροποίησης κατέχουν οι
επιγενετικές τροποποιήσεις, δηλαδή οι τροποποιήσεις της γονιδιακής έκφρασης,
χωρίς αλλαγή της αλληλουχίας του DNA. Οι επιγενετικές τροποποιήσεις
περιλαμβάνουν τη μεθυλίωση του DNA, τις ιστονικές τροποποιήσεις και τη
μεταμεταγραφική μέσω microRNA αναστολή, ενώ ελέγχουν και άλλα βασικά
χαρακτηριστικά του όγκου, όπως είναι η επιθετικότητα, η αντίσταση στη
χημειοθεραπεία και η μεταστατική ικανότητα. Ειδικές για κάθε όγκο επιγενετικές
τροποποιήσεις - είτε στο ιστολογικό παρασκεύασμα, είτε στην κυκλοφορία του
αίματος – μπορεί να αποτελέσουν βιολογικούς δείκτες του συγκεκριμένου όγκου,
χρήσιμους για τη διάγνωση, πρόγνωση, πρόβλεψη, παρακολούθηση της θεραπείας και
διάγνωση υποτροπής. Τα αυξημένα επίπεδα του miR-21 και τα μειωμένα επίπεδα των
miR-34b, miR-143 και miR-199-3p στο πλάσμα πασχόντων αποτελούν τέτοιους
πιθανούς επιγενετικούς βιοδείκτες του οστεοσαρκώματος. Επιγενετικά δρώντα
φάρμακα, δηλαδή φάρμακα που αντιστρέφουν παθολογικά ή μιμούνται φυσιολογικά
επιγενετικά φαινόμενα, αποσκοπούν στην αποκατάσταση της φυσιολογικής
οστεογενετικής διαφοροποίησης των κυττάρων του οστεοσαρκώματος και πιθανώς να
αποτελέσουν συμπλήρωμα ή βασικό συστατικό μελλοντικών αντινεοπλασματικών
θεραπειών.
Λέξεις-κλειδιά:
Οστεοσάρκωμα, Επιγενετικη, Βιοδείκτες, Θεραπεία διαφοροποίησης
