Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Καλλιόπη Γάκη-Παπαναστασίου Καθηγήτρια ΕΚΠΑ (επιβλέπουσα), Χαμπίκ Μαρουκιάν Καθηγητής ΕΚΠΑ, Γεώργιος Λειβαδίτης (Ομ. Καθηγητής)
Περίληψη:
Με την εφαρμογή γεωαρχαιολογικής προσέγγισης επιδιώκονται η συνεκτίμηση
γεωμορφολογικών και αρχαιολογικών δεδομένων, δηλαδή η συσχέτιση του φυσικού
περιβάλλοντος και του πολιτισμού στην ευρύτερή του έννοια. Με αυτή την
αφετηρία, αντικείμενο της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας αποτέλεσε η
«Γεωρχαιολογική μελέτη στον Κάτω ρού του Αττικού Κηφισού ποταμού». Το
βορειότερο όριο της περιοχής έρευνας προσδιορίστηκε στις Τρεις Γέφυρες (Αγ.
Ανάργυροι), θέση νοτιώτερα, από την οποία εκτείνεται η πεδινή περιοχή της
ποτάμιας λεκάνης του Κηφισού.
Η εργασία περιλαμβάνει ως ενότητες, τη γεωλογία της Αττικής, την υδρολογική
λεκάνη του Κηφισού ποταμού, τη γεωαρχαιολογία του Κηφισού, και την περιγραφή
των αρχαιολογικών θέσεων εκατέρωθεν του Κηφισού ποταμού, τμήματος του Πειραιά
και του Φαλήρου.
Έγινε συλλογή και επεξεργασία των τοπογραφικών-γεωλογικών και γεωμορφολογικών
καθώς και των αρχαιολογικών δεδομένων και παρουσιάζονται σε ψηφιακούς χάρτες,
οι οποίοι υποβοηθούν την αξιολόγηση των δεδομένων και την εξαγωγή συμπερασμάτων.
Ειδικότερα μελετήθηκαν οι αρχαιολογικές θέσεις που βρίσκονται περί τα 2,5χλμ.
εκατέρωθεν του ποταμού ως προς το βάθος αποκάλυψης των αρχαιότητων καθώς και το
πάχος και το είδος των ιζημάτων που τις καλύπτουν. Επιπλέον συμπεριλήφθηκαν και
θέσεις του Πειραιά σε μήκος 2,5χλμ. στα δυτικά και νότια του ποταμού, παρότι
βρίσκονται εκτός της υδρολογικής του λεκάνης, γιατί η μορφολογική εξέλιξη του
επηρεάστηκε από τις ποτάμιες αποθέσεις του λεκανοπεδίου της Αττικής και των
μεταβολών που υπέστη η ακτή μέσα στο χρόνο.
Ακολούθως εκπονήθηκαν ψηφιακοί χάρτες με υπόβαθρο τους σύγχρονους τοπογραφικούς
χάρτες και τους τοπογραφικούς χάρτες του Kaupert, με την χρήση του προγράμματος
Arc GIS για την αποτύπωση των αρχαιολογικών θέσεων.
Οι χάρτες είναι θεματικοί και διαχρονικοί και αποσκοπούν στην προβολή κατά
αρχαιολογική περίοδο καταλαμβάνοντας το χρονική περίοδο από τους προϊστορικούς
μέχρι και τους μεταβυζαντινούς χρόνους.
Κατά τον τρόπο αυτό, στην υπό μελέτη περιοχή, παρουσιάζεται η εξέλιξη του
αναγλύφου στην πορεία του χρόνου και κατά πόσο αυτό επηρεάστηκε από τις φυσικές
διεργασίες και από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις. Επιπροσθέτως η γεωλογική αυτή
καθεαυτή προσέγγιση που αφορά στον Κηφισό ποταμό, ενισχύεται από τις
αρχαιολογικές μαρτυρίες, οι οποίες επιβεβαιώνουν την πορεία του ποταμού στην
αρχαιότητα. Ερμηνεύεται επίσης η επιλογή της όποιας ανθρώπινης εγκατάστασης και
δραστηριότητας καθώς και τι συνέβη στις εκβολές του αφού η παράκτια ζώνη υπέστη
μεταβολές από τη νεολιθικούς χρόνους έως σήμερα.
Λέξεις-κλειδιά:
Γεωαρχαιολογία, Κηφισός ποταμός, Ποτάμια Γεωμορφολογία, Αττική, Ελλάδα
