Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Γεώργιος Λυρίτης, Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Νικόλαος Παπαιωάννου, Αν Καθηγητής, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Ισμήνη Δοντά, Καθηγήτρια,Ιατρική, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η χρήση φυτών και βοτάνων για τη θεραπεία ασθενειών είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αυξηθεί οι έρευνες για τη δράση των φυτών και των συστατικών τους σε διάφορες ασθένειες, μεταξύ των οποίων και οι μεταβολικές παθήσεις των οστών, όπως η οστεοπόρωση.
Παλαιότερες μελέτες οι οποίες είχαν σαν αντικείμενο μελέτης τη δράση των φυτών στον οστικό μεταβολισμό, μας έδωσαν την ώθηση να ασχοληθούμε με την βιβλιογραφική ανασκόπηση ερευνών οι οποίες εστίασαν στην δράση, όχι ολόκληρου του φυτού, αλλά των ελαίων που λαμβάνονται από αυτά.
Το ελαιόλαδο, το οποίο αποτελεί βασικό συστατικό της Μεσογειακής διατροφής, βρέθηκε πως περιορίζει την μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση, πιθανόν λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.
Εκτός από το ελαιόλαδο, έχουν μελετηθεί δυο ακόμα έλαια τα οποία χρησιμοποιούνται στην καθημερινή διατροφή. Το έλαιο σόγιας και το σησαμέλαιο μελετήθηκαν με το μοντέλο του ωοθηκεκτομημένου επιμύ και βρέθηκε πως βελτιώνουν και τα δυο τους δείκτες οστικού μεταβολισμού.
Εκτός από τα έλαια τα οποία αποτελούν μέρος της διατροφής πολλών ατόμων, αντικείμενο έρευνας έχουν αποτελέσει και έλαια φρούτων. Το παρθένο έλαιο καρύδας και το έλαιο ροδιού βρέθηκαν πως έχουν ευεργετική δράση στην μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση.
Η προσοχή των ερευνητών έχει στραφεί και σε μη “δημοφιλή” έλαια, η χρήση των οποίων δεν είναι κοινή στην καθημερινή διατροφή. Το έλαιο του λιναρόσπορου, το οποίο αποτελεί πλούσια πηγή ω-3 και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, βρέθηκε, μετά από in vivo μελέτη, πως βελτιώνει την αρχιτεκτονική δομή των οστών.
Επίσης, τα αιθέρια έλαια από το φασκόμηλο και το δεντρολίβανο βρέθηκε πως προκαλούν αναστολή της οστικής απορρόφησης, η οποία είναι πιθανό να οφείλετε στα μονοτερπένια που περιέχουν. In vivo μελέτη πραγματοποιήθηκε και για το έλαιο του σκόρδου, το οποίο βρέθηκε πως περιορίζει το ρυθμό της οστικής απορρόφησης. Τέλος μελετήθηκε και το έλαιο από τη ρίζα της αγγελικής της σινικής. Το φυτό αυτό χρησιμοποιείται ευρέως στην Κίνα και πολύ συχνά και στην Ευρώπη και την Νότια Αμερική σαν διατροφικό συμπλήρωμα για την εμμηνόπαυση. Το έλαιο από τη ρίζα του μελετήθηκε in vivo με το πρότυπο του ωοθηκετομημένου επιμύ και βρέθηκε πως προκαλεί μικρότερη απώλεια οστικής μάζας σε σύγκριση με τους επιμύες που δεν έλαβαν θεραπεία.
Από τα ανωτέρω είναι φανερό πως η χρήση των φυτών και των παραγώγων τους έχει θετική δράση στον οστικό μεταβολισμό.
Το γεγονός, όμως, ότι σχεδόν όλες οι μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί σε ζωικά μοντέλα και όχι στον άνθρωπο, αποτελεί έναν περιοριστικό παράγοντα. Η χρήση, λοιπόν, των φυτικών ελαίων, με τα υπάρχοντα δεδομένα, δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις φαρμακευτικές θεραπείες.
