Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Δρ. Σ. Λόζιος, Επικ. Καθηγ. ΕΚΠΑ
Δρ. Ε. Λέκκας, Καθηγ. ΕΚΠΑ
Δρ. Ν. Βούλγαρης, Καθηγ. ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Οι τηλεφωνικές γραμμές ψυχολογικής και κοινωνικής βοήθειας ή καθοδήγησης (helplines) αποτελούν τις τελευταίες δεκαετίες σημαντικό μέρος πολλών συστημάτων υγείας διεθνώς. Η λειτουργία των τηλεφωνικών γραμμών εξυπηρετεί την πρόληψη ή την αποτροπή και την αποκατάσταση επικίνδυνων για τα άτομα ή τα κοινωνικά σύνολα συμπεριφορών και καταστάσεων. Επιπλέον, σε αρκετές χώρες του εξωτερικού υπάρχουν δομές που ανταποκρίνονται σε ένα ευρύ φάσμα καταστροφικών γεγονότων, φυσικών, ανθρωπογενών ή σύνθετων, και περιλαμβάνουν υπηρεσίες τηλεφωνικής στήριξης για άτομα που δέχονται την επίδραση των γεγονότων. Οι περισσότερες από αυτές τις υπηρεσίες εγκαινιάζονται μετά την εκδήλωση ενός κρίσιμου συμβάντος και ενδέχεται να έχουν πρόσκαιρο χαρακτήρα, ενώ ορισμένες λειτουργούν σε μόνιμη βάση και ανεξάρτητα από τις συγκυρίες. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες ποικίλλουν ανάλογα με την έκταση και τη σφοδρότητα του εκάστοτε ακραίου φαινομένου, τον βαθμό ανθεκτικότητας των πολιτών, την κατάρτιση του προσωπικού και τυχόν εθελοντών, τη διάρθρωση του συνολικού συστήματος πολιτικής προστασίας, υγείας και πρόνοιας ανά χώρα κ.λπ.
Στην Ελλάδα, υπηρεσίες συμβουλευτικής και πληροφόρησης μέσω τηλεφώνου παρέχονται από φορείς του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι ανταποκρίνονται σε κλήσεις ατόμων που διαφοροποιούνται ως προς τα δημογραφικά χαρακτηριστικά και τα αιτήματα. Ωστόσο, ειδικές μονάδες για την παροχή αρωγής μέσω τηλεφώνου σε ανθρώπους που άμεσα ή έμμεσα επηρεάζονται από ένα γεγονός μεγάλης κλίμακας δεν λειτουργούν στη χώρα μας. Παρότι η εκπαίδευση και η εμπειρία των στελεχών των υφιστάμενων φορέων σε θέματα διαχείρισης κρίσης αξιοποιούνται σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, η περαιτέρω ειδίκευση σε αυτά τα ζητήματα κρίνεται σκόπιμη, λόγω της σύμπλοκης φύσης και του ανυπολόγιστου αντίκτυπου καθεμίας από τις κατηγορίες καταστροφών σε έναν πληθυσμό.
Επιπλέον, η δημιουργία στοχευμένων υπηρεσιών μπορεί να εναρμονισθεί με την Εθνική Πολιτική για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών, καθώς επιμέρους δράσεις τους (π.χ. προπαρασκευή πληθυσμού, ψυχοεκπαίδευση πολιτών, ψυχολογικές πρώτες βοήθειες, συμβουλευτική διαχείρισης απώλειας, παραπομπή σε αρμόδιες υπηρεσίες) φαίνεται ότι μπορούν να συμπληρώσουν και να ενισχύσουν τις ενέργειες που απαιτούνται στις διάφορες φάσεις του κύκλου διαχείρισης μιας καταστροφής. Η αναγκαιότητα ίδρυσης και θεσμοθέτησης μιας τέτοιας υπηρεσίας βάσει υψηλών προδιαγραφών υπαγορεύεται από ένα πλήθος ιστορικών, κοινωνικών, οικονομικών και γεωγραφικών/μορφολογικών παραγόντων που διαμορφώνουν την πραγματικότητα στον ελλαδικό χώρο, η σημασία των οποίων υπογραμμίζεται στην παρούσα εργασία και συνιστά το έναυσμα για την εκπόνησή της.
Μέσω της εργασίας επιδιώκεται η κατάρτιση ενός μοντέλου οργάνωσης και λειτουργίας τηλεφωνικών γραμμών παροχής βοήθειας για άτομα που επηρεάζονται από μαζικές καταστροφές, το οποίο βασίζεται στα πρότυπα παρόμοιων υπηρεσιών του εξωτερικού. Με άλλα λόγια, σκοπός της εργασίας είναι η διατύπωση μιας τεκμηριωμένης πρότασης σχετικά με τη λειτουργία μιας μόνιμης και εξειδικευμένης μονάδας υπό τη διοίκηση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, η οποία μπορεί να συμβάλλει στην περαιτέρω ανάπτυξη της ανθεκτικότητας του πληθυσμού έναντι πάσης φύσεως κινδύνων καταστροφής.
Για τον σκοπό αυτό, προσδιορίζεται το γενικό πλαίσιο λειτουργίας μιας τηλεφωνικής γραμμής, αναδεικνύεται η ανάγκη παροχής εξειδικευμένης ψυχοκοινωνικής στήριξης σε επείγουσες καταστάσεις μέσω τηλεφώνου και τελικά διατυπώνεται ένα θεωρητικό πλαίσιο οργανωτικής συγκρότησης μιας τέτοιας υπηρεσίας στην Ελλάδα. Το προτεινόμενο μοντέλο αποτελεί την επιδιωκόμενη συμβολή της εργασίας σε επιστημονικό και επιχειρησιακό επίπεδο και λαμβάνει υπόψη το θεσμικό περιβάλλον, τους φορείς διαχείρισης κρίσεων, αλλά και τις ιδιαιτερότητες του ελλαδικού χώρου, ενώ επίσης απεικονίζει την ενδεικνυόμενη ενσωμάτωση της υπηρεσίας στον διοικητικό χάρτη της χώρας.
Η εργασία στηρίζεται στην αποδελτίωση δημοσιευμένων επιστημονικών ερευνών, κατά κανόνα της τελευταίας εικοσαετίας, στην περιήγηση σε δικτυακούς τόπους επιλεγμένων φορέων, καθώς και στην αποκωδικοποίηση της ισχύουσας εθνικής νομοθεσίας στον τομέα της πολιτικής προστασίας.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Κοινωνικές, Πολιτικές και Οικονομικές επιστήμες
Λέξεις-κλειδιά:
Τηλεφωνικές Γραμμές Στήριξης, Καταστροφές, Ανθεκτικότητα, Ελλάδα, Πολιτική Προστασία
