Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Βογιατζής, Ι., Επίκουρος Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Κουτσούκου, Α., Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Κοσκολού, Μ., Επίκουρη Καθηγήτρια, ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η δυναμική πνευμονική υπερδιάταση (ΔΠΥ) κατά την άσκηση και οι μεγάλες ενδοθωρακικές πιέσεις πιθανόν να περιορίζουν την ομαλή αύξηση της καρδιακής παροχής (Q) κατά τη διάρκεια άσκησης σε ασθενείς με Χρόνια αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Η ΧΑΠ κατηγοριοποιείται σε τέσσερα στάδια κατά GOLD ήπιου (I), μέτριου (II), σοβαρού (III) και πολύ σοβαρού βαθμού απόφραξης (IV) (GOLD, 1998; ATS/ERS, 2006). Ως εκ τούτου, αναμένεται ότι όσο μεγαλύτερη είναι η σοβαρότητα της νόσου, μεγαλύτερη θα είναι η εκδήλωση της ΔΠΥ και των μεταβολών των ενδοθωρακικών πιέσεων, άρα, τόσο μεγαλύτερος θα είναι ο περιορισμός στην αύξηση της καρδιακής παροχής κατά τη διάρκεια της άσκησης. Έτσι, ο στόχος της μελέτης ήταν να διερευνηθεί κατά πόσον η απόκριση της αύξησης της καρδιακής παροχής είναι περισσότερο περιορισμένη στα πιο προχωρημένα στάδια της ΧΑΠ, όπως επίσης και εάν η εξάλεπτη δοκιμασία βάδισης μπορεί να αντικαταστήσει την υπομέγιστη δοκιμασία σταθερού φορτίου στο κυκλοεργόμετρο σαν ένας τρόπος ανίχνευσης της σοβαρότητας της νόσου.
ΜΕΘΟΔΟΣ
Μελετήθηκαν εξήντα ασθενείς με ΧΑΠ (15 ασθενείς ανά στάδιο νόσου, Ι έως IV). Οι ασθενείς ολοκλήρωσαν μια μέγιστη καρδιοαναπνευστική δοκιμασία μέχρι εξάντλησης, μια υπομέγιστη δοκιμασία σταθερού φορτίου στο κυκλοεργόμετρο (75% του μέγιστου φορτίου: WRpeak%) και μια δοκιμασία βάδισης για έξι λεπτά (6MWT). Η καρδιακή παροχή, η καρδιακή συχνότητα και ο όγκος παλμού σε ηρεμία και στα πρωτόκολλα άσκησης μετρήθηκαν με βιοηλεκτρική αγωγιμότητα (PhysioFlow, Enduro) για τον προσδιορισμό της σταθεράς χρόνου τ κατά την έναρξη της άσκησης (On-transient) και κατά την περίοδο της ανάκαμψης (Off-transient). Η σταθερά χρόνου τ (Time constant On & Off) είναι ο χρόνος που απαιτείται για το 63% της εκθετικής απόκρισης των τιμών που πρέπει να επιτευχθεί σε δοκιμασία σταθερού φορτίου. Για την στατιστική ανάλυση και τη μελέτη των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση διακύμανσης σε δυο επίπεδα (two-way ANOVA) με 1ο παράγοντα το επίπεδο βαρύτητας νόσου (GOLD I, II, III και IV) και 2ο παράγοντα την πειραματική συνθήκη (υπομέγιστη δοκιμασία στο κυκλοεργόμετρο και στο 6MWT). Σημαντικές διαφορές στην ANOVA οδήγησαν σε περαιτέρω αναλύσεις Post-hoc προκειμένου να διερευνηθεί ποιοι μέσοι όροι διέφεραν στατιστικώς σημαντικά μεταξύ τους χρησιμοποιώντας το Post-hoc τεστ Tukey. Το επίπεδο σημαντικότητας στις στατιστικές αναλύσεις ορίστηκε στο p<0.05. Η στατιστική ανάλυση της παρούσας εργασίας έγινε μέσω του στατιστικού προγράμματος SPSS 17.0, ενώ για την ανάλυση της κινητικής (On-transient και Off-transient) χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα Sigmaplot 11 με μονοεκθετικές εξισώσεις πρόβλεψης. Όλες οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν στην Α΄ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική του νοσοκομείου Σωτηρία.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Έτσι λοιπόν η σταθερά χρόνου έναρξης της καρδιακής παροχής στη δοκιμασία σταθερού φορτίου στο κυκλοεργόμετρο ήταν σύντομη στο στάδιο Ι και πολύ πιο αργή στα στάδια ΙΙ, ΙΙΙ και IV. Η ANOVA κατέδειξε ότι οι διαφορές τόσο στην σταθερά χρόνου της καρδιακής παροχής στην μετάβαση από την ηρεμία στην άσκηση (στάδιο Ι: 45.2±1.5 sec, στάδιο ΙΙ: 64.7±2.8 sec, στάδιο ΙΙΙ: 89.8±2.5 sec και στάδιο IV: 106.0±2.5 sec.), όσο και από την άσκηση στην ηρεμία (στάδιο Ι: 42.0±2.1 sec, στάδιο ΙΙ: 68.1±3.1 sec, Ι στάδιο ΙΙ: 87.3±3.0 sec και στάδιο IV: 103.8±2.5 sec.), ήταν σημαντικά διαφορετικές μεταξύ των τεσσάρων σταδίων ΧΑΠ (p<0.05).
Ενώ η κινητική της καρδιακής παροχής, της καρδιακής συχνότητας και του όγκου παλμού (On & Off) δεν διέφεραν μεταξύ των δύο πρωτοκόλλων άσκησης (υπομέγιστη δοκιμασία στο κυκλοεργόμετρο και εξάλεπτη δοκιμασία βάδισης).
ΣΥΖΗΤΗΣΗ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Όσο πιο προχωρημένη ήταν η σοβαρότητα της νόσου τόσο πιο μειωμένη ήταν η αιμοδυναμική απόκριση στην υπομέγιστη δοκιμασία σταθερή φορτίου και στο 6MWT, γεγονός που αντικατοπτρίζει μεγαλύτερη καρδιαγγειακή δυσλειτουργία στη ΧΑΠ ή μεγαλύτερη επιδείνωση της φυσικής κατάστασης των ασθενών αυτών. Η εξάλεπτη δοκιμασία βάδισης αντικατοπτρίζει, εξίσου καλά με την υπομέγιστη δοκιμασία σταθερού φορτίου, το βαθμό της βλάβης στην αιμοδυναμική απόκριση στην άσκηση. Τα κύρια ευρήματα της μελέτης αυτής συνοψίζονται ως εξής: Α) Ο βαθμός επιδείνωσης της αναπνευστικής λειτουργίας σχετίζεται με το βαθμό περιορισμού της ανταπόκρισης της καρδιακής παροχής στην άσκηση σε ασθενείς με διαφορετική βαρύτητα νόσου. Β) Κατά την εξάλεπτη δοκιμασία βάδισης και ποδηλάτησης σε ασθενείς με σοβαρού βαθμού ΧΑΠ (Στάδια ΙΙΙ και IV) ο ρυθμός αύξησης της καρδιακής παροχής (φάση έναρξης) είναι σημαντικά πιο αργός συγκριτικά με αυτόν που καταγράφεται σε ασθενείς με μετρίου και ήπιου βαθμού απόφραξη (Στάδια II και I). Γ) Ο χρόνος κατά την φάση ανάκαμψης (φάση ανάκαμψης), μετά το πέρας δηλαδή της άσκησης, της καρδιακής παροχής σε ασθενείς σταδίου ΧΑΠ III και IV, είναι σημαντικά πιο αργός συγκριτικά με αυτόν που καταγράφεται σε ασθενείς σταδίου ΧΑΠ II και I. Δ) Η εξάλεπτη δοκιμασία βάδισης μπορεί να αντικαταστήσει την δοκιμασία στο κυκλοεργόμετρο, καθώς το 6MWT μπορεί να ανιχνεύσει τον βαθμό του περιορισμού της καρδιοκυκλοφορικής λειτουργίας σε ασθενείς που πάσχουν από ΧΑΠ.
