Περίληψη:
Η αναγκαιότητα μιας συνεκτικής προσέγγισης των ενεργειακών προκλήσεων της ΕΕ έχει οδηγήσει σταδιακά από το 1998, την ΕΕ στην υιοθέτηση ενός κοινού νομικού της πλαισίου, με στόχο την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτάσσει τον στόχο της διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών και οδεύσεων εφοδιασμού της, πέραν του παραδοσιακού ρωσικού προμηθευτή της, όπως και της απομάκρυνσης από μια "πολιτική του άνθρακα". Με αυτή την αφορμή, η εργασία εξετάζει τη συστημική εμπλοκή της Επιτροπής στο "¨Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου". Πρόκειται για ένα εκ των έργων καίριας ευρωπαϊκής σημασίας που "ενώνει τη λεκάνη της Κασπίας και της Μέσης Ανατολής με την ΕΕ". Ειδικότερα, η Επιτροπή προωθούσε από το 2003, μέσω Σχεδίων Δράσης, τη διεύρυνση του ευρωπαϊκού ενεργειακού κεκτημένου, με τον Νότιο Καύκασο να προκρίνεται ως περιφέρεια ισχυρού ενδιαφέροντος για την ΕΕ. Ακρογωνιαίος λίθος της ενεργειακής πολιτικής της Επιτροπ΄πης ήταν ο αγωγός Nabucco. Όπως και ο αμερικανικής προέλευσης πετρελαϊκός αγωγός Baku-Tbilis-Ceyhan στη δεκαετία του 90, ο Nabucco, λόγω του στρατηγικά σημαντικού μεγέθους του (31 δις κυβικά μέτρα ετησίως) έναντι των άλλων προτεινόμενων σχεδίων, σήμαινε για την Επιτροπή την εδραίωση της γεωπολιτικής ανεξαρτησίας των μετασοβιετικών κρατών. Σε αντάλλαγμα της πρόσβασης των τελευταίων (Τουρκμεκιστάν, Κεντρική Ασία) στη μεγάλη ευρωπαϊκή αγορά, η ΕΕ θα μπορούσε να ασκήσει κυρίαρχη επιρροή στο πλαίσιο της ΚΕΠΠΑ, ελέγχοντας τις σημαντικότερες διεθνώς εξαγωγικές οδούς υδρονγονανδθράκων. Αν και μία σειρά από τους λόγους οδήγησαν στη τελική απόρριψη του σχεδίου, ο ρωσικός παράγοντας λειτούργησε καταλυτικά, με τη Μόσχα να χρησιμοποιεί την ενεργειακή εξάρτηση ως ένα εργασλείο για τη διάσπαση της ενότητας της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Κρίσμος ήταν και ο ρόλος της αμερικάνικής διπλωματίας. Η τελευταία κλιμακώνοντας τον οικονομικό πόλεμος εναντίον του Ιράν τη περίοδο 2005-2010, ως αντίδραση στο πυρηνικό του πρόγραμμα, εξανάγκασε τους εταίρους του Nabucco να απομακρυνθούν από οποιαδήποτε σκέψη εφοδιασμού τόσο με ιρανικό, όσο και με εισαγόμενο από την Τεχεράνη, τουρκμενικό αέριο. Αυτή η εξέλιξη υποχρέωνε την ΕΕ στην οικοδόμηση ενός "Διακασπιακού αγωγού", που δεν έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα. Η τελική επικράτηση του διαδριατικού αγωγού ΤΑΠ, ως μία μετριοπαθής εμπορική επιλογή του Αζερμπαϊτζαν, που αποτελούσε και τη μοναδική βεβαιωμένη πηγή εφοδιασμού αερίου, κατέδειξε την αδυναμία της Επιτροπής να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στη περιοχή, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολτικής Γειτονίας. Εκπληρώνοντας το στόχο του Αζερμπαϊτζάν για μια αρχική χωρητικότητα 10 δις κυβικών μέτρων ετγησίως, με δυνατότητα επέκτασης στα 20 δις , ο ΤΑΠ θεωρήθηκε ελκυστικότερο σχέσειο τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά. Ο ΤΑΠ μπορούσε να προκαλέσει την ελάχιστη ζημιά στη περιφερειακή θέση ισχύος της Ρωσίας, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη περιφερειακή θέση του Αζερμπαϊτζάν και προσφέροντας στην ΕΕ την ευκαιρία να αποκτήσει νέους ενεργειακούς εταίρους.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Κοινωνικές, Πολιτικές και Οικονομικές επιστήμες
Λέξεις-κλειδιά:
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ρωσία, Αζερμπαιτζάν, ενέργεια
