Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Γεώργιος Ανδρέου, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Περίληψη:
Στην παρούσα μελέτη επιχειρείται μια αξιολόγηση της Πολιτικής Συνοχής στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, κατά τη διάρκεια δύο προγραμματικών περιόδων. Η πρώτη περίοδος είναι αυτή του ΕΣΠΑ 2007-2013 και η δεύτερη αυτή του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) που υλοποιείται με το ΕΣΠΑ 2014-2020. Ειδικότερα, μελετάται ο ρόλος των εθνικών και υποεθνικών δρώντων, δηλαδή της Κυβέρνησης (Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης), της Περιφέρειας, των Δήμων και των λοιπών φορέων, στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των προγραμμάτων. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία που έλαβε χώρα είτε μεταξύ τους, είτε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με βάση την Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση και την Αρχή της Επικουρικότητας.
Το ΕΣΠΑ 2007-2013 υλοποιήθηκε σε μια πολύ δυσχερή περίοδο, τόσο για την Ελλάδα, όσο και συνολικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ομοίως, το ΕΣΠΑ 2014-2020 βρήκε τη χώρα βυθισμένη στην οικονομική κρίση, από τη μια με αχνές αχτίδες και τάσεις ανάκαμψης, από την άλλη με εμφανή τα σημάδια συσσωρευμένης κόπωσης και φθοράς από την πολυετή ύφεση. Εξαιτίας αυτού, αλλά και γενικώς από τη φύση των προγραμμάτων, υπήρξαν και υπάρχουν πολλά κρίσιμα σημεία στα οποία απαιτήθηκε στενή συνεργασία μεταξύ των φορέων και σύμπλευση του βασικού προγραμματισμού με τους έκτακτους ad hoc χειρισμούς από τους δρώντες. Η παρούσα επιχειρεί να διαπεράσει όλα αυτά τα σημεία ενδιαφέροντος και να αξιολογήσει τους κατά περίπτωση χειρισμούς και τη συνεργασία των αρμοδίων φορέων, τις επιτυχίες, τις αποτυχίες και τις προσδοκίες. Με την επισκόπηση αυτή επιχειρείται η εξαγωγή συμπερασμάτων, αφενός μεν για τις συνέπειες του γενικότερου πλαισίου (κοινοτικό, εθνικό, υποεθνικό) στην υλοποίηση και την επίτευξη των στόχων των προγραμμάτων, αφετέρου δε για τις συνέπειες των ίδιων των προγραμμάτων, τόσο στους άμεσους αναπτυξιακούς στόχους τους, όσο και στη θεσμική λειτουργία της χώρας.
Ως γενικό συμπέρασμα προκύπτει καταρχάς η σαφέστατη και εντονότατη συσχέτιση της ποιότητας της οριζόντιας και κατακόρυφης συνεργασίας μεταξύ των συναρμοδίων φορέων, με την αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση των ζητημάτων και αντίστροφα. Μέσω αυτού, θα καταδειχθεί τελικά η εξόχως μεγάλη σημασία της in vivo εφαρμογής όσων ευαγγελίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση, από το σύνολο των δρώντων φορέων, αλλά και από την ίδια την Κοινότητα. Ακόμη, ως δεύτερο κεντρικό εξαγόμενο, καθίσταται απόλυτα σαφές ότι η Πολιτική Συνοχής, με τις όποιες δομικές ή επίκτητες αδυναμίες της και τις όποιες αβελτηρίες στην εφαρμογή της, παραμένει όλο και πιο εμφατικά η σημαντικότερη, αν όχι η μοναδική, αναπτυξιακή διέξοδος για ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, ενώ ταυτόχρονα παρακινεί σε ένα διαρκή μετασχηματισμό του ελληνικού κράτους (με την ευρεία έννοια) προς την κατεύθυνση της θεσμικής ωρίμανσης και ολοκλήρωσης.
Η μελέτη διαρθρώνεται σε πέντε ενότητες, πλέον της παρούσας εισαγωγής. Αρχικώς παρουσιάζονται οι κεντρικές έννοιες, πάνω στις οποίες οικοδομείται η μελέτη. Ακολούθως, σε δύο ενότητες παρουσιάζονται οι αντίστοιχες προγραμματικές περίοδοι, ενώ στην τέταρτη ενότητα συγκρίνονται οι δύο προγραμματικές περίοδοι. Η τελευταία ενότητα περιλαμβάνει τα συμπεράσματα. Τέλος, επισημαίνεται ότι η παρούσα μελέτη περιορίζεται στην εξέταση όλων των ανωτέρω ζητημάτων, μέσα στο πλαίσιο του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΠΕΠ) Στερεάς Ελλάδας των δύο περιόδων. Το μέρος του ΕΣΠΑ που υλοποιήθηκε στα όρια της Περιφέρειας μέσα από τομεακά προγράμματα υπουργείων (Υποδομών, Παιδείας, Υγείας κλπ), καίτοι ιδιαιτέρως σημαντικό, απαιτεί άλλου είδους και βάθους ανάλυση, συνεπώς η εξέτασή του εκφεύγει των στόχων της διπλωματικής εργασίας.
Λέξεις-κλειδιά:
Πολιτική Συνοχής, ΕΣΠΑ, ΚΠΣ, Διαρθρωτικοί Πόροι, Περιφερειακή Πολιτική, Περιφέρεια, Αυτοδιοίκηση, Στερεά Ελλάδα
