Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Καλλιρρόη Παπαδοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια, Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών.
Περίληψη:
Τα τελευταία χρόνια, τόσο σε παγκόσμιο, όσο και σε εθνικό επίπεδο, επίσημη πολιτική και πρακτική αποτελεί η φοίτηση παιδιών με αναπηρίες και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στις συνηθισμένες δομές της γενικής εκπαίδευσης. Ο διάλογος για την ενταξιακή εκπαίδευση, ως μια νέα προσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, με στόχο την αποτελεσματική ανταπόκριση στην ετερογένεια του μαθητικού πληθυσμού, γίνεται όλο και πιο έντονος.
Ωστόσο, στην καθημερινή σχολική ζωή, παρατηρείται σημαντική «απόκλιση» μεταξύ των πρακτικών και παραγόντων που προωθούν και επηρεάζουν την ενταξιακή εκπαίδευση και της φιλοσοφίας που αυτή εμπερικλείει.
Στη διαμόρφωση των πρακτικών που ευνοούν την ένταξη (ή τον αποκλεισμό), σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι εκπαιδευτικοί, ως βασικοί συντελεστές της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Από τη δεκαετία του 1960 άρχισε η αμφισβήτηση του παθολογικού μοντέλου εκπαίδευσης των κωφών/βαρήκοων μαθητών, σύμφωνα με το οποίο τα κωφά/βαρήκοα παιδιά εκπαιδεύονταν ξεχωριστά από τους συνομήλικες ακούοντες συμμαθητές τους και η φοίτηση στα γενικά σχολεία φαίνεται, πλέον, να κερδίζει έδαφος. Παρ’ όλα αυτά τα τρία βασικά ερωτήματα («πού», «πώς», «τι» πρέπει να διδαχθούν τα κωφά/βαρήκοα παιδιά), στα οποία έχει αναλωθεί η εκπαίδευση των κωφών, από τις απαρχές της, απασχολούν όσους εμπλέκονται σε αυτή μέχρι τις μέρες μας.
Η παρούσα ερευνητική εργασία είναι μια ποιοτική έρευνα, μέσω της οποίας έγινε προσπάθεια διερεύνησης, καταγραφής και ανάλυσης των απόψεων και εμπειριών δέκα (10) εκπαιδευτικών τμημάτων ένταξης, της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αναφορικά με την ενταξιακή εκπαίδευση κωφών και βαρήκοων μαθητών. Ειδικότερα, αναζητήθηκε ο προσδιορισμός της Ενταξιακής Εκπαίδευσης και της αναπηρίας, καθώς και οι εφαρμοζόμενες εκπαιδευτικές πρακτικές στα εν λόγω τμήματα, όπως και οι προκλήσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη η εκπαίδευση μαθητών με κώφωση/βαρηκοΐα, στο υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και οι προτεινόμενες αλλαγές προς βελτίωσή της.
Το μεθοδολογικό εργαλείο της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η ημι-δομημένη συνέντευξη και η ανάλυση των δεδομένων βασίζεται στη θεματική ανάλυση περιεχομένου. Απώτερος στόχος της συγκεκριμένης έρευνας είναι η συμβολή των ευρημάτων της στην προώθηση της Ενταξιακής Εκπαίδευσης.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της παρούσας ερευνητικής προσπάθειας στις απόψεις των εκπαιδευτικών διαφαίνεται σύγχυση και ελλιπής γνώση σχετικά με την Ενταξιακή Εκπαίδευση, ενώ απέναντι στη φοίτηση στο γενικό σχολείο, τόσο ατόμων με αναπηρία, γενικότερα, όσο και με κώφωση/βαρηκοΐα, ειδικότερα, προβάλλονται αρκετοί δισταγμοί.
Το κλινικό μοντέλο θέασης της αναπηρίας κυριαρχεί, ωστόσο, παρουσιάζει ενδιαφέρον η «συγκρατημένη» βεβαιότητα μέρους των συμμετεχόντων για κατάταξη της κώφωσης στις κατηγορίες των ατόμων με αναπηρία.
Η έλλειψη επιμόρφωσης προβάλλει, τόσο ως βασική προϋπόθεση των προσπαθειών για ένταξη, όσο και ως επιτακτική ανάγκη προκειμένου οι σύγχρονες εκπαιδευτικές προκλήσεις να μπορέσουν να αντιμετωπιστούν.
Η υιοθέτηση μη ενταξιακών εκπαιδευτικών πρακτικών και η επιμονή σε τυπικές πρακτικές της γενικής εκπαίδευσης, όπως είναι η μετωπική διδασκαλία και η βαθμολογική αξιολόγηση, σχετίζονται με την αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος να απεμπλακεί από παραδοσιακές μορφές, μη κατορθώνοντας, να ανταποκριθεί στις σύγχρονες οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές απαιτήσεις. Τέλος, η απαίτηση για διεπιστημονική συνεργασία και για βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής του σχολείου παραμένουν επίκαιρες.
Λέξεις-κλειδιά:
Ενταξιακή Εκπαίδευση, κώφωση/βαρηκοΐα, Τμήματα Ένταξης, απόψεις και εμπειρίες εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
