Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Πανταζής Νικόλαος, Διδάκτορας, Ιατρική, ΕΚΠΑ
Constantin T Yiannoutsos, Professor, Biostatistics, IU
Kara K. Wools-Kaloustian, Professor, Medicine, IU
Περίληψη:
Ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV), έχει μολύνει πάνω από 70 εκατομμύρια άτομα από
την αρχή της επιδημίας και έχει προκαλέσει 35 εκατομμύρια θανάτους. Από την άλλη μεριά, το αλκοόλ
καταναλώνεται ανά την υφήλιο και 3,3 εκατομμύρια θάνατοι όπως και 5,1% της παγκόσμιας
νοσοεπιβάρυνσης συσχετίζεται ή οφείλεται στη χρήση αλκοόλ. Σύμφωνα με τις έως τώρα μελέτες,
HIV και αλκοόλ συσχετίζονται. Η πορεία φορέων του ιού που εντάσσονται σε πρόγραμμα
αντιμετώπισης της λοίμωξης θα μπορούσε να επηρεάζεται με σημαντικό τρόπο από τη συνοδό χρήση
αιθυλικής αλκοόλης και η καταγραφή μιας τέτοιας πληροφορίας είναι δυνατόν να έχει σημασία για την
πρόβλεψη της πιθανής πορείας των ασθενών εντός τέτοιου προγράμματος. Η μελέτη αυτή αφορά στην
εξέταση αυτών των πιθανών συνεπειών της κατανάλωσης αλκοόλ από φορείς του HIV που
εντάσσονται σε πρόγραμμα αντιμετώπισης της νόσου, εξετάζοντας την διαφορά στην επίπτωση του
θανάτου, στην έναρξη θεραπείας και στην καταλληλότητα για έναρξη θεραπείας για διάφορα επίπεδα
κατανάλωσης αλκοόλ.
Πρόκειται για μια μελέτη παρατήρησης όπου συμμετέχουν 765 ενήλικα άτομα φορείς του HIV που
εντάσσονται σε πρόγραμμα φροντίδας σε πέντε κλινικές στην Αφρική (Κένυα και Ουγκάντα). Οι
ασθενείς παρακολουθήθηκαν για 433 ημέρες με έναρξη την ημέρα ένταξης στο πρόγραμμα.
Καθορίστηκαν τρία επίπεδα έκθεσης στο αλκοόλ με βάση το ερωτηματολόγιο AUDIT του
Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας: hazardous drinking για αποτέλεσμα στο AUDIT άνω του 7, hyper
drinking για άνω του 15 και binary drinking για άνω του 0. Επιπλέον καταγράφηκαν μεταβλητές όπως
η σταδιοποίηση της λοίμωξης κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας με την είσοδο στη μελέτη και ο
αριθμός των CD4 T βοηθητικών λεμφοκυττάρων του αίματος με την είσοδο στη μελέτη. Υπολογίστηκε
ο επιπολασμός για κάθε κατηγορία έκθεσης και έγιναν απλές αναλύσεις για την ανεύρεση πιθανών
συσχετίσεων μεταξύ της έκθεσης και της ηλικίας, του φύλου και του επίπεδου των CD4
λεμφοκυττάρων με την είσοδο στη μελέτη. Για την εκτίμηση των συνεπειών του αλκοόλ στην
επίπτωση των γεγονότων ενδιαφέροντος, διενεργήθηκε ανάλυση επιβίωσης, για δεδομένα με
ανταγωνιστικούς κινδύνους, με γεγονότα ενδιαφέροντος το θάνατο, την καταλληλότητα για θεραπεία
(CD4<350 ή/και WHO στάδιο>2) και την έναρξη θεραπείας (ARV).
Ο επιπολασμός της χρήσης αλκοόλ ανάλογα με το επίπεδο έκθεσης ήταν 26,67% για τους hazardous
drinkers, 15,95% για τους hyper drinkers και 41,57% για τους binary drinkers. Το αρσενικό φύλο
συσχετίζεται με μεγαλύτερη πιθανότητα χρήσης αλκοόλ για όλα τα επίπεδα έκθεσης (ORhazardous=4,34
p-valuehazardous:<0,001, ORhyper=4,14 p-valuehyper:<0,001, ORbinary=3,33 p-valuebinary:<0,001). Η
μεγαλύτερη ηλικία συσχετίζεται με το αλκοόλ για το επίπεδο έκθεσης hazardous drinking (ηλικία:
medianhazardous=32,79 έτη έναντι 30,68 ετών για τους μη εκτεθειμένους, p-value=0.014) και πιθανόν με
το επίπεδο έκθεσης hyper drinking (ηλικία: medianhyper=32,72 έτη έναντι 30,78 για τους μη
εκτεθειμένους, p-value=0.053) αλλά όχι με το επίπεδο binary drinking. Δε διαπιστώθηκε συσχέτιση
του αριθμού των CD4 κατά την είσοδο στη μελέτη με κάποιο από τα επίπεδα έκθεσης.
Παρατηρήθηκαν 521 γεγονότα έναρξης θεραπείας (ART initiation) με σημαντική συσχέτιση του subdistribution
hazard με το επίπεδο έκθεσης binary drinking (sdHR=0.775 / p-value=0.011), πιθανή
συσχέτιση με το hazardous drinking (sdHR=0.819 / p-value=0.079) και μη σημαντική συσχέτιση με το
hyper drinking (sdHR=0.819 / p-value=0.154). Παρατηρήθηκαν 48 θάνατοι χωρίς στατιστική συσχέτιση
του sub-distribution hazard με κάποιο από τα επίπεδα έκθεσης (hazardous drinking sdHR=1,647 / pvalue=
0,206, hyper drinking sdHR=1,191 / p-value=0,723, binary drinking sdHR=1,111 / pvalue=
0,669). Τέλος παρατηρήθηκαν 382 γεγονότα καταλληλότητας θεραπείας (ART eligibility) χωρίς
86
στατιστική συσχέτιση του sub-distribution hazard με κάποιο από τα επίπεδα έκθεσης (hazardous
drinking sdHR=1,041 / p-value=0,681, hyper drinking sdHR=1,007 / p-value=0,958, binary drinking
sdHR=1,046 / p-value=0,599).
Η κατεύθυνση των συσχετίσεων και των επιδράσεων μεταξύ του αλκοόλ και των μεταβλητών ή των
γεγονότων στην ανάλυση επιβίωσης είναι προς την αναμενόμενη κατεύθυνση, σύμφωνα με αυτά που
είναι ήδη γνωστά από την βιβλιογραφία. Φαίνεται ότι, τουλάχιστον από τα γεγονότα που εξετάστηκαν
σε αυτή τη μελέτη, η επίπτωση της έναρξης θεραπείας (ART initiation) συσχετίζεται με την
κατανάλωση αλκοόλ (ανάλογα με το επίπεδο έκθεσης). Έτσι η διερεύνηση πληροφοριών σχετικών με
την κατανάλωση αλκοόλ για έναν ασθενή με εργαλεία όπως το AUDIT, ίσως θα ήταν χρήσιμη για ένα
τέτοιο πρόγραμμα φροντίδας ασθενών που πάσχουν από HIV. Από την άλλη μεριά ο χαμηλός αριθμός
γεγονότων, ιδιαίτερα για το γεγονός του θανάτου, μειώνει την ισχύ την μελέτης και κάνει δυσκολότερη
την ανάδειξη στατιστικά σημαντικών συσχετίσεων για το γεγονός αυτό.
