Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Σοφία Μεργιαλή-Σαχά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Τριανταφυλλίτσα Μανιάτη-Κοκκίνη, Επίκουρη Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Ταξιάρχης Κόλιας, Καθηγητής του «Βίου και του πολιτισμού των Βυζαντινών», Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Μέσω της παρούσας διπλωματικής εργασίας επιχειρείται η εξέταση της διπλωματικής δραστηριότητας του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου με την Αγία Έδρα, το Στέμμα της Αραγωνίας και το βασίλειο της Ουγγαρίας, μέσω της μελέτης αφηγηματικών και διπλωματικών πηγών, βυζαντινών και λατινικών.
Η εργασία αποτελείται κατά σειρά από τα εξής μέρη: Ευχαριστίες, Εισαγωγή, Γενική Επισκόπηση της βυζαντινής διπλωματίας, Μέρος Α΄, που περιλαμβάνει τα Κεφάλαια 1, 2 και 3, Μέρος Β΄, που περιλαμβάνει τα Κεφάλαια 4 και 5, Συμπεράσματα, Βραχυγραφίες-Βιβλιογραφία.
Στην Εισαγωγή παρουσιάζεται το θέμα της μελέτης και η διάρθρωσή της, καθώς και οι πηγές και τα βοηθήματα που χρησιμοποιήθηκαν για τη συγγραφή της.
Στη Γενική επισκόπηση της Βυζαντινής διπλωματίας αναφέρονται οι βασικές αρχές και μέθοδοι της διπλωματίας, που ίσχυαν διαχρονικά στη βυζαντινή περίοδο, καθώς και εκείνες που επικρατούσαν κατά την Παλαιολόγεια εποχή.
Στο Μέρος Α΄ παρουσιάζεται η διπλωματία του Μιχαήλ με τους Ποντίφικες που θήτευσαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, δηλαδή από το 1259 ως το 1282. Συγκεκριμένα:
Στο Κεφάλαιο 1, το οποίο χωρίζεται σε δύο υποκεφάλαια, εξετάζονται οι πρώτες απόπειρες του αυτοκράτορα να προσεγγίσει την Αγία Έδρα: στο 1.1 καταγράφονται οι πρεσβείες που στάλθηκαν στον Πάπα Ουρβανό Δ΄, και στο 1.2 οι αντίστοιχες που στάλθηκαν στον Κλήμη Δ΄.
Στο Κεφάλαιο 2 αναφέρεται η διπλωματική δραστηριότητα του αυτοκράτορα με τον Πάπα Γρηγόριο Ι΄, η οποία οδήγησε στη σύγκληση της Συνόδου της Λυών (1274) και στα επακόλουθά της.
Στο Κεφάλαιο 3, το οποίο υποδιαιρείται σε τέσσερα υποκεφάλαια, παρουσιάζονται οι πρεσβείες που αποστάλθηκαν στην Αγία Έδρα το διάστημα 1276-1282: το 3.1 αφορά τον Πάπα Ιννοκέντιο Ε΄, το 3.2 τον Ιωάννη ΚΑ΄, το 3.3 τον Νικόλαο Γ΄, και το 3.4 τον Μαρτίνο Δ΄.
Στο Μέρος Β΄ περιγράφονται οι διπλωματικές επαφές που ανέπτυξε ο Μιχαήλ με το Στέμμα της Αραγωνίας και με το βασίλειο της Ουγγαρίας. Συγκεκριμένα:
Στο Κεφάλαιο 4 αναφέρονται οι πρεσβείες προς την Αραγωνία και στο Κεφάλαιο 5 οι αντίστοιχες προς την Ουγγαρία. Και στα δυο κεφάλαια παρουσιάζονται οι λόγοι που οδήγησαν τον Μιχαήλ να προσεγγίσει και να συμμαχήσει με την κάθε εξεταζόμενη δύναμη αλλά και οι αιτίες για τις οποίες η κάθε μια συνεργάστηκε τελικά με τον αυτοκράτορα.
Η μελέτη ολοκληρώνεται με τα Συμπεράσματα, τα οποία διακρίνονται σε Γενικά (Θετικά και Αρνητικά) και Ειδικά. Το κύριο συμπέρασμα είναι πως οι τρεις όψεις της διπλωματίας του αυτοκράτορα συνέκλιναν προς ένα σκοπό: στην εξουδετέρωση του Καρόλου Α΄ του Ανζού, της μεγαλύτερης απειλής για το Βυζάντιο επί βασιλείας Μιχαήλ. Ο αυτοκράτορας πέτυχε αυτόν τον σκοπό, αλλά με μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό τίμημα.
