Μονάδα:
Κατεύθυνση Βυζαντινή ΙστορίαΒιβλιοθήκη Φιλοσοφικής Σχολής
Ημερομηνία κατάθεσης:
2019-03-10
Συγγραφέας:
Κοντογιάννης Παναγιώτης-Βασίλειος
Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κατερίνα Νικολάου, αναπληρώτρια καθηγήτρια βυζαντινής Ιστορίας, ΕΚΠΑ,
Τριανταφυλλίτσα Μανιάτη-Κοκκίνη, επίκουρη καθηγήτρια βυζαντινής Ιστορίας, ΕΚΠΑ,
Σοφία Μεργιαλή-Σαχά, αναπληρώτρια καθηγήτρια βυζαντινής Ιστορίας, ΕΚΠΑ.
Πρωτότυπος Τίτλος:
Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες: μια νέα προσέγγιση των πηγών και αποτίμηση των αποτελεσμάτων.
Γλώσσες εργασίας:
Ελληνικά
Μεταφρασμένος τίτλος:
Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες: μια νέα προσέγγιση των πηγών και αποτίμηση των αποτελεσμάτων.
Περίληψη:
Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες αποτέλεσαν το αποκορύφωμα της αραβικής επιθετικότητας κατά τη διάρκεια του 7ου-8ου αιώνα. Σκοπός των Ωμεϋαδών χαλιφών ήταν η επικράτηση στην Μεσόγειο. Ως εκ τούτου η βυζαντινή αυτοκρατορία σύντομα αναδείχτηκε ως ο κυριότερος αντίπαλός τους. Περί τα μέσα της δεκαετίας του 630 οι Σαρακηνοί άρχισαν να επιχειρούν στα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας. Παρά τις προσπάθειες του Ηρακλείου να ανακόψει την προέλασή τους σύντομα απέσπασαν εκτεταμένα εδάφη.
Η κατάληψη των επαρχιών Συρίας και Αιγύπτου υπήρξε εξαιρετικά σημαντική για τους Άραβες, καθώς εκμεταλλευόμενοι την τεχνογνωσία των εντόπιων πληθυσμών μπόρεσαν να ναυπηγήσουν και να εξοπλίσουν στόλο, μεταφέροντας τη δράση τους και στην θάλασσα. Η υπεροχή των Βυζαντινών στην Μεσόγειο άρχισε σταδιακά να φθίνει, γεγονός που εντάθηκε μετά την ήττα τους στην ναυμαχία του Φοίνικα από τις δυνάμεις του Μωαβία (655). Οι παραπάνω εξελίξεις δημιούργησαν την αίσθηση μεταξύ των Αράβων πως μια επίθεση κατά της Κωνσταντινούπολης θα μπορούσε να επιφέρει την οριστική κατάλυση της αυτοκρατορίας.
Η πρώτη χρονικά πολιορκία της αυτοκρατορικής πρωτεύουσας πραγματοποιήθηκε το 674-678. Σύμφωνα με τον Θεοφάνη, το έργο του οποίου αποτελεί την σημαντικότερη πηγή πληροφόρησης για την εξέλιξη της επίθεσης, οι Άραβες προέβησαν στον αποκλεισμό της Κωνσταντινούπολης από ξηρά και θάλασσα. Εντούτοις παρά την αριθμητική τους υπεροχή δεν κατόρθωσαν να εκπορθήσουν την πόλη. Τόσο η απειρία των επιτιθέμενων, όσο και η αποτελεσματικότητα των Βυζαντινών συνέβαλαν στην εξέλιξη αυτή. Παρά τον ναυτικό αποκλεισμό της Κωνσταντινούπολης οι Άραβες δεν κατόρθωσαν να ανακόψουν τον ανεφοδιασμό των αμυνομένων. Αντίστοιχα οι οχυρώσεις της πόλης καθιστούσαν αδύνατη την κατάληψή της με έφοδο. Την θέση των επιτιθέμενων επιδείνωσε έτι περαιτέρω η δράση του βυζαντινού στόλου, ο οποίος εφοδιασμένος με το υγρόν πυρ κατάφερε σημαντικό πλήγμα στα εχθρικά πλοία. Όλα τα ανωτέρω οδήγησαν στην αποτυχία της πρώτης αραβικής πολιορκίας την Κωνσταντινούπολης. Η ήττα των αραβικών δυνάμεων έφερε τριγμούς στο εσωτερικό του χαλιφάτου, γεγονός που ωφέλησε την αυτοκρατορία. Ωστόσο η εξέλιξη αυτή αποδείχθηκε βραχύβια.
Η πολιτική αστάθεια στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας μετά και τον θάνατο του Ιουστινιανού Β΄, τελευταίου διαδόχου των Ηρακλειδών, έδωσε τη δυνατότητα στους Άραβες να επιχειρήσουν μια ακόμα επίθεση κατά της αυτοκρατορικής πρωτεύουσας. Η δεύτερη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης (717-718) είχε όμοια κατάληξη με την πρώτη. Η αποτυχία των δυνάμεων του Μασαλμά ήταν αποτέλεσμα της δράσης του Λέοντα Γ΄, ο οποίος στη προσπάθειά του να αποκρούσει την αραβική επίθεση ζήτησε τη συνδρομή των Βουλγάρων. Οι συνδυασμένες επιχειρήσεις Βυζαντινών και Βουλγάρων καθώς και ο δριμύς χειμώνας αποτέλεσαν τα αίτια της ήττας των αραβικών δυνάμεων.
Η πολιορκία του 717-718 υπήρξε η τελευταία απόπειρα των Αράβων για την οριστική κατάλυση της αυτοκρατορίας. Έκτοτε οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο κρατών απομακρύνθηκαν από το κέντρο της βυζαντινής αυτοκρατορίας λαμβάνοντας μεθοριακό χαρακτήρα.
Κύρια θεματική κατηγορία:
Ιστορία
Λέξεις-κλειδιά:
Βυζάντιο, Άραβες, πολιορκίες, Κωνσταντινούπολη
Αρ. σελίδων ευρετηρίου:
0
Αρ. βιβλιογραφικών αναφορών:
61
