Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Χρυσάνθη Μπατιστάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Θεοδόσιος Σαραντέας, Επίκουρος Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Γεωργία Γερολουκά-Κωστοπαναγιώτου, Καθηγήτρια, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Ο αποκλεισμός του βραχιονίου πλέγματος αναφέρεται για πρώτη φορά από τους William Halsted και Richard Hall (1884). Από τότε έχουν χρησιμοποιηθεί αρκετές μέθοδοι για να επιτευχθεί αναισθησία του άνω άκρου μέσω αποκλεισμού του βραχιονίου πλέγματος. Από τις τέσσερις κλασικές προσεγγίσεις, δηλ. διακαλινική, υπερκλείδια, υποκλείδια και μασχαλιαία, στην παρούσα μελέτη θα ασχοληθούμε με τις τρεις τελευταίες. Οι μέθοδοι για τον αποκλεισμό ήταν η έκλυση παραισθησίας, η ψηλάφηση της συνοδού αρτηρίας, η νευροδιέγερση και πιο πρόσφατα ο εντοπισμός με υπερηχογραφική καθοδήγηση. Ο υπερηχογραφικά καθοδηγούμενος αποκλεισμός πλεονεκτεί λόγω του μη επεμβατικού και δυναμικού χαρακτήρα της τεχνικής και έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από τις άλλες μεθόδους.
Το βραχιόνιο πλέγμα σχηματίζεται από τους πρόσθιους κλάδους των αυχενικών νεύρων Α5 έως Α8 και από το πρώτο θωρακικό νεύρο (Θ1). Στη συνέχεια σχηματίζονται τα τρία πρωτεύοντα στελέχη του πλέγματος, το άνω, το μέσω και το κάτω, ανάμεσα στον πρόσθιο και τον μέσο σκαληνό μυ. Τα πρωτεύοντα στελέχη περνούν πίσω από την κλείδα, διακλαδίζονται και στη συνέχεια σχηματίζονται τα δευτερεύοντα στελέχη: το έξω, το έσω και το οπίσθιο. Τέλος, στο έξω όριο του ελάσσονος θωρακικού μυός, τα δευτερεύοντα στελέχη δίνουν τους τελικούς κλάδους του βραχιονίου πλέγματος: το μυοδερματικό νεύρο, το μασχαλιαίο νεύρο, το κερκιδικό νεύρο, το μέσο νεύρο και το ωλένιο νεύρο.
Ο υποκλείδιος αποκλεισμός του βραχιονίου πλέγματος παρέχει αναισθησία στα άπω 2/3 του βραχίονα και είναι ιδανικός για τοποθέτηση καθετήρα μετεγχειρητικής αναλγησίας. Μπορεί να γίνει σε δύο διαφορετικές θέσεις: στον έξω υποκλείδιο βόθρο ή στον πλευροκλειδικό χώρο. Τα δευτερεύοντα στελέχη του βραχιονίου πλέγματος περιβάλλουν τη μασχαλιαία αρτηρία. Ο κίνδυνος για πνευμοθώρακα είναι μικρός αλλά οι διαταραχές πηκτικότητας είναι σχετική αντένδειξη για την επιτέλεσή του. Ο μασχαλιαίος αποκλεισμός βραχιονίου πλέγματος είναι ο πιο δημοφιλής αποκλεισμός και παρέχει αναισθησία κάτω από τον αγκώνα.. Οι τελικοί κλάδοι του βραχιονίου πλέγματος εντοπίζονται μέσα στο μασχαλιαίο βόθρο, περιμετρικά της μασχαλιαίας αρτηρίας. Υπάρχουν αρκετές ανατομικές παραλλαγές ως προς τη θέση των τελικών κλάδων του βραχιονίου πλέγματος στο έδαφος της μασχάλης. Τέλος, το κερκιδικό, το ωλένιο, το μέσο και το μυοδερματικό νεύρο μπορούν να αποκλειστούν και σε περιφερικότερα σημεία της διαδρομής τους με τη βοήθεια του υπερήχου. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να βελτιώσουμε έναν κεντρικότερο αποκλεισμό, να τον επιταχύνουμε και να τον παρατείνουμε. Οι αποκλεισμοί των νεύρων αυτών μπορούν να γίνουν είτε πάνω από τον αγκώνα ή κάτω από αυτόν.
Με τη βοήθεια του υπερήχου οι αποκλεισμοί έχουν γίνει πιο ασφαλείς, αποτελεσματικοί και ακριβείς. Χρειάζεται, όμως, γνώση της νέας τεχνικής και των οδηγών ανατομικών σημείων.
Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι η παρουσίαση της ανατομίας, της ηχοανατομίας και των τρόπων εκτέλεσης των περιφερικών αποκλεισμών του άνω άκρου κάτω από το επίπεδο της κλείδας με υπερηχογραφική καθοδήγηση. Για το σκοπό αυτό ανατρέξαμε κυρίως στην σχετική βιβλιογραφία των τελευταίων δέκα χρόνων. Τα περισσότερα είναι άρθρα ανασκόπησης. Πρόκειται για ένα σχετικά νέο πεδίο επιστημονικής τεχνικής και το συνολικό συμπέρασμα είναι ότι η χρήση του υπερήχου στους περιφερικούς αποκλεισμούς συμβάλλει αποφασιστικά στην αποτελεσματικότητα, την ασφάλεια και την ακρίβειά τους.
Λέξεις-κλειδιά:
Yπερηχογραφία, Νευρικοί αποκλεισμοί, Μασχαλιαία κοιλότητα, Αγκώνας.
