Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Μυλωνάς Κωνσταντίνος, Καθηγητής, Μέλος ΔΕΠ, Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ
Γκαρή Αικατερίνη, Καθηγήτρια, Μέλος ΔΕΠ, Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ
Πολυχρόνη Φωτεινή, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Μέλος ΔΕΠ, Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση μετρικών θεμάτων βαθμολόγησης των μαθητών Γυμνασίου από τους καθηγητές θετικών επιστημών. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκε η διαδικασία δόμησης και αξιολόγησης των διαγωνισμάτων τετραμήνου από τους καθηγητές, καθώς και ορισμένα μετρικά χαρακτηριστικά για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας των διαγωνισμάτων. Επιπλέον, εξετάσθηκαν τα χαρακτηριστικά της δόμησης και αξιολόγησης των γραπτών από τους εκπαιδευτικούς σε σχέση με δύο άλλες μεταβλητές, την επαγγελματική εξουθένωση και την αυτοσυνειδησία.
Τα διαγωνίσματα είναι το κατεξοχήν εργαλείο αξιολόγησης των επιδόσεων των μαθητών, τόσο στην ελληνική πραγματικότητα, όσο και στο εξωτερικό. Επομένως, επειδή αποτελούν σπουδαία διαγνωστικά εργαλεία, τα οποία προάγουν τη μαθησιακή διαδικασία, είναι σημαντικό να εξετασθεί τόσο η διαδικασία δόμησης, όσο και αξιολόγησης των διαγωνισμάτων. Αναλυτικότερα, θα πρέπει να δομούνται με τέτοιο τρόπο που να παρέχουν αξιόπιστα αποτελέσματα και έγκυρη πληροφόρηση. Παράλληλα, είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο τρόπος που αξιολογούνται, ώστε να μην παρατηρηθούν προβλήματα αξιοπιστίας στη βαθμολόγηση των απαντήσεων και να πραγματοποιείται όσο το δυνατόν αντικειμενικότερη διόρθωση. Φυσικά, η αξιολόγηση των μαθητών μέσω διαγωνισμάτων μπορεί να συνδεθεί με διάφορες έννοιες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ενδιαφέρει η σύνδεση με τον βαθμό αυτοσυνειδησίας και επαγγελματικής εξουθένωσης των εκπαιδευτικών, καθώς είναι στοιχεία που δεν έχουν συσχετισθεί με θέματα αξιολόγησης και βαθμολόγησης των μαθητών και θεωρήθηκε πως είναι πιθανόν να επιδρούν στις διδακτικές ενέργειες και αποφάσεις των εκπαιδευτικών.
Για την εκπόνηση της έρευνας χρησιμοποιήθηκε μικτή μεθοδολογική προσέγγιση, συνδυάζοντας ποιοτικότροπη και ποσοτικότροπη έρευνα. Πιο συγκεκριμένα, έγιναν συνεντεύξεις, οι οποίες αναλύθηκαν θεματικά και, στη συνέχεια, έχοντας ως βάση τα αποτελέσματα από τις συνεντεύξεις, κατασκευάστηκε το ερωτηματολόγιο, το οποίο αξιοποιήθηκε ως μεθοδολογικό εργαλείο της ποσοτικότροπης έρευνας. Το δείγμα αποτέλεσαν 100 εκπαιδευτικοί θετικών επιστημών που δίδασκαν σε Γυμνάσια της περιφέρειας της Αττικής. Όσον αφορά τις συνεντεύξεις, πραγματοποιήθηκαν με 7 καθηγητές θετικών επιστημών από 2 Γυμνάσια του Αλίμου.
Αναφορικά με το ψυχομετρικό μέρος της εργασίας, πραγματοποιήθηκε διερευνητική ανάλυση παραγόντων στο ερωτηματολόγιο της αξιολόγησης μέσω διαγωνισμάτων, η οποία υπέδειξε την ύπαρξη 8 παραγόντων, που ονομάστηκαν «Οργάνωση διόρθωσης των διαγωνισμάτων», «Χρησιμότητα διαγωνίσματος στην εκπαιδευτική διαδικασία», «Παράγοντες αλλοίωσης της τελικής βαθμολογίας», «Βαθμός εστίασης στην εμπειρία», «Ύπαρξη θεμάτων επιλογής», «Καταγραφή διδακτικών στόχων», «Θέματα διαβαθμισμένης δυσκολίας» και «Επαναληπτικό μάθημα πριν το διαγώνισμα». Οι συγκεκριμένοι παράγοντες ευθύνονται για περίπου το 68,65% της συνολικής διακύμανσης. Οι 3 από τους 8 παράγοντες περιλαμβάνουν δύο στοιχεία και λαμβάνονται υπόψιν με επιφύλαξη.
Τα κυριότερα ευρήματα έδειξαν πως οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται σε υψηλό βαθμό τη χρησιμότητα του διαγωνίσματος, θεωρούν πως ελάχιστες φορές υποπίπτουν σε σφάλματα μεροληψίας που επηρεάζουν την τελική βαθμολόγηση, διορθώνουν πρώτα ολόκληρο το γραπτό ενός μαθητή και, μετά, προχωράνε στη διόρθωση του επόμενου, στηρίζονται στην εμπειρία τους για θέματα δόμησης των διαγωνισμάτων και δεν προτιμούν την ύπαρξη θεμάτων επιλογής.
Παράλληλα, βρέθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ του παράγοντα «Χρησιμότητα διαγωνίσματος στην εκπαιδευτική διαδικασία» και των παραγόντων «Βαθμός εστίασης στην εμπειρία», «Καταγραφή διδακτικών στόχων» και «Θέματα διαβαθμισμένης δυσκολίας». Επίσης, υπήρξε στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ του παράγοντα «Παράγοντες αλλοίωσης της τελικής βαθμολογίας» και του παράγοντα «Ύπαρξη θεμάτων επιλογής».
Τέλος, οι δύο διαστάσεις της προσωπικής αυτοσυνειδησίας βρέθηκε ότι σχετίζονται θετικά με τους παράγοντες «Χρησιμότητα διαγωνίσματος στην εκπαιδευτική διαδικασία» και «Βαθμός εστίασης στην εμπειρία». Επιπλέον, η επαγγελματική αναποτελεσματικότητα σχετίζεται θετικά με τον παράγοντα «Παράγοντες αλλοίωσης της τελικής βαθμολογία» και αρνητικά με τον παράγοντα «Χρησιμότητα διαγωνίσματος στην εκπαιδευτική διαδικασία».
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας φανερώνουν ότι οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται την υψηλή χρησιμότητα των διαγωνισμάτων και πραγματοποιούν χρήσιμες ενέργειες, όπως η καταγραφή διδακτικών στόχων, η σχεδίαση θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας και η αποφυγή ύπαρξης θεμάτων επιλογής, πέραν των υποχρεωτικών. Ωστόσο, έχουν συνδέσει τη χρησιμότητα των διαγωνισμάτων με πρακτικές που δεν είναι κατάλληλες για τη δόμηση έγκυρων και αξιόπιστων διαγωνισμάτων, όπως είναι η χρήση της εμπειρίας. Παράλληλα, αν και οι καθηγητές θεωρούν πως η τελική βαθμολογία στα διαγωνίσματα είναι, κατά κύριο λόγο, αντικειμενική, στην πραγματικότητα εμφανίζονται συχνά μεροληπτικά σφάλματα στη βαθμολόγηση, τα οποία οι καθηγητές δεν τα αντιλαμβάνονται ή τα αγνοούν. Μάλιστα, η σειρά βαθμολόγησης των διαγωνισμάτων, που αναφέρουν οι εκπαιδευτικοί ότι υιοθετούν, είναι ένα από αυτά.
Κλείνοντας, η παρούσα μελέτη αποτελεί μια πρώτη προσέγγιση του υπό μελέτη θέματος και έναυσμα για περαιτέρω έρευνα.
