Κατεύθυνση Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο
Βιβλιοθήκη Νομικής Σχολής

2019-02-17

2019

Τσιούτρα Κωνσταντίνα

Κυριακόπουλος Γεώργιος, Επ. Καθηγητής, Νομική, ΕΚΠΑ
Παζαρτζή Φωτεινή, Καθηγήτρια, Νομική, ΕΚΠΑ
Γουργουρίνης Αναστάσιος, Νομική, ΕΚΠΑ

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΝΑΕΡΙΟ ΧΩΡΟ

Ελληνικά

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΝΑΕΡΙΟ ΧΩΡΟ

Το φάσμα των διακρατικών σχέσεων στο διεθνές προσκήνιο διαπνέεται από την αρχή της απαγόρευσης χρήσης βίας, αφού και ο σκοπός του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών συνίσταται στην διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Σε κάθε περίπτωση σημείο εκκίνησης οποιασδήποτε τέτοιας συζήτησης αποτελεί η απαγορευτική διάταξη του άρθρου 2 παρ. 4 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, η οποία ρητώς απαγορεύει τη χρήση βίας μεταξύ των κρατών. Για την εξισορρόπηση, ωστόσο, της αλληλεπίδρασης μεταξύ των κρατών προβλέπονται από το Διεθνές Δίκαιο συγκεκριμένοι εξαιρετικοί μηχανισμοί και αποδεκτές μορφές βίας, τα οποία τα υποκείμενα διεθνούς δικαίου καλούνται να εφαρμόσουν με αυστηρές προϋποθέσεις. Στην πραγματικότητα, η αρχή της απαγόρευσης χρήσης βίας και οι εξαιρέσεις αυτής έχει προκαλέσεις εκτεταμένες συζητήσεις μεταξύ έγκριτων διεθνολόγων, ενώ πέρα από τη θεωρία εξαιρετικό αντικείμενο μελέτης αποτελεί και η πρακτική των κρατών στο πέρασμα των χρόνων.
Στο ίδιο μήκος κύματος, κινούνται οι σχέσεις των κρατών σε όλα τα επίπεδα, τα οποία ρυθμίζονται από ειδικότερες κλάδους δικαίου. Είναι ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο η αρχή της απαγόρευσης χρήσης βίας εισέρχεται στο χώρο του Δικαίου του Αέρα, καταλαμβάνοντας, εξίσου σημαντική θέση, και, διαπλεκόμενη με τις ειδικότερες υποχρεώσεις των κρατών στο τομέα αυτό, δημιουργεί νέους προβληματισμούς. Σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο, από το γενικό διεθνές δίκαιο και μετά από περιστατικά βίας τα οποία κλόνισαν τη διεθνή κοινότητα, το δίκαιο του εναερίου χώρου επιχειρεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της εθιμικά και συμβατικά κατοχυρωμένης αρχής της απαγόρευσης χρήσης βίας, τόσο με συμβατικές διατάξεις μεγάλης εμβέλειας, όσο και με ειδικότερους μηχανισμούς. Περά από τις ειδικότερες ρυθμίσεις βέβαια, οι γενικές ρυθμίσεις του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου, αλλά και το ίδιο το εθιμικό δίκαιο εφαρμόζονται εξίσου στο δίκαιο του αέρα, με άλλους όρους, βέβαια, και διαφορετικές προκλήσεις πολλές φορές. Το άρθρο 2 παρ. 4 και οι εξαιρέσεις αυτού εξετάζονται υπό ειδικότερες συνθήκες, παρουσιάζοντας ίσως αποκλίσεις ως προς την πρακτική εφαρμογή τους λόγω των διαφορετικών απαιτήσεων που προκύπτουν στον εναέριο χώρο. Τέλος, δεν λείπουν από το χώρο αυτό και οι περιπτώσεις αποδεκτών μορφών βίας, οι οποίες εμφανίζονται εξαιρετικά και πολλές φορές σε ειδικότερες μορφές. Υπάρχουν παγιωμένοι θεσμοί πέρα από τη κλασσική μορφή βίας, όπως την αντιλαμβανόμαστε ως ένοπλη βία, οι οποίοι συνίστανται κυρίως σε ειδικές ζώνες απαγορεύσεων-περιορισμών στη χρήση του εναερίου χώρου και επιβολής καθεστώτων εξαναγκασμού, οι οποίες αποτελούν μία μορφή βίας και γίνονται αποδεκτές υπό προϋποθέσεις. Η συνηθέστερη, βέβαια, μορφή, βίας αποτελεί η παρουσία στρατιωτικού αεροσκάφους στον εναέριο χώρο, η οποία αυτή καθ’ αυτή δεν είναι παράνομη. Τέλος, μείζον κεφάλαιο, με πολλές νομικές και τεχνικές πτυχές, είναι οι διαδικασίες αναχαίτισης-αναγνώρισης.
Τα ανωτέρω ζητήματα αποτέλεσαν πολλάκις αντικείμενο έριδας στο διεθνή χώρο με πολλές νομικές πτυχές. Το παρόν πόνημα επιχειρεί την προσέγγιση των ζητημάτων αυτών και την ενδελεχή εξέταση τους, περιστρεφόμενο γύρω από τον κεντρικό άξονα της αρχής της απαγόρευσης χρήσης βίας.

Δίκαιο – Νομοθεσία

Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο

Απαγόρευση Χρήση Βίας, Δικαίωμα Άμυνας, Αρχή Αναλογικότητας, Δίκαιο του Αέρα, Απαγορευμένες Περιοχές, Περιορισμένες Περιοχές, Ζώνες Απαγόρευσης Πτήσεων, Ζώνες ADIZ, Κατάσταση Ανάγκης, Καταστάσεις renegade, Στρατιωτικές Χρήσεις Εναέριου Χώρου, Πολιτικό-στρατιωτικός Συντονισμός, Διαδικασίες Αναχαίτισης-Αναγνώρισης

Ναι

3

Ναι

110

103

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο αρχείο. H πρόσβαση επιτρέπεται μόνο εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ.

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2862938