Στοιχεία επταμελούς επιτροπής:
Γεώργιος Καλλέργης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ, Επιβλέπων
Γεώργιος Αλεβιζόπουλος, Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Μιχαήλ Μαδιανός, Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Ευμορφία Κούκια, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Αθηνά Καλοκαιρινού, Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Μιχαήλ Χατζούλης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Βενετία Βελονάκη, Επίκουρος Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η μέτρηση της έκβασης του ασθενούς έχει λάβει εξέχουσα θέση στην αξιολόγηση των συστημάτων υγείας τα τελευταία 30 χρόνια ενώ παράλληλα άρχισε να φαίνεται ότι η φροντίδα της ψυχικής υγείας πρέπει να παρέχεται βάσει των αναγκών των ασθενών, με απώτερο στόχο να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής τους
Σκοπός: Κύριος σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η αξιολόγηση των αναγκών, της ποιότητας ζωής και της λειτουργικότητας των ψυχικά πασχόντων που λαμβάνουν φροντίδα σε δομές ψυχικής υγείας στην Κύπρο. Επιπλέον, η έρευνα αποσκοπούσε στην διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των μεταβλητών που μελετήθηκαν.
Μέθοδος: Πραγματοποιήθηκε μια συγχρονική μελέτη (cross-sectional study). Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε σε δομές ψυχικής υγείας στην Κύπρο, κοινοτικές αλλά και νοσοκομειακές, με την χρήση ενός ερωτηματολογίου το οποίο περιλάμβανε την ελληνική μετάφραση του εργαλείου Camberwell Assessment of Need Short Appraisal Schedule (CANSAS), την Κλίμακα Αξιολόγησης της Ποιότητας Ζωής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHOQOL-BREF), και την Κλίμακα Ολικής Εκτίμησης της Λειτουργικότητας (GAS).
Αποτελέσματα: Το δείγμα αποτελείτο από 202 ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν φροντίδα σε εξωτερικές και νοσοκομειακές δομές των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας της Κύπρου. Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν 46,4 έτη. Το 53,5% των ασθενών ήταν άνδρες Το 58,4% των ασθενών έπασχαν από ψυχωσικές διαταραχές, το 34,7% έπασχαν από διαταραχές διάθεσης και το 6,9% έπασχαν από αγχώδεις διαταραχές. Ο μέσος αριθμός ετών με τη νόσο ήταν 17,1 χρόνια. Ο συντελεστής εσωτερικής αξιοπιστίας Cronbach’s alpha του ερωτηματολογίου αναγκών του Camberwell στην παρούσα μελέτη ήταν 0,75 γεγονός που δηλώνει αποδεκτή αξιοπιστία. Σε ότι αφορά στις ανάγκες σύμφωνα με το CANSAS, η μέση τιμή των εκλαμβανόμενων συνολικών αναγκών από τους ψυχικά πάσχοντες στην Κύπρο ήταν 9,56, η μέση τιμή των καλυμμένων αναγκών ήταν 4,08 και η μέση τιμή των ακάλυπτων αναγκών 5,51. Στην παρούσα έρευνα οι πέντε πιο συχνά αναφερόμενες ακάλυπτες ανάγκες ήταν 1) σεξουαλική έκφραση, 2) ψυχολογική ανησυχία ή ψυχική αναστάτωση, 3) οικείες σχέσεις, 4) συντροφικότητα και 5) καθημερινές δραστηριότητες σε φθίνουσα σειρά. Οι πέντε λιγότερο αναφερόμενες ακάλυπτες ανάγκες ήταν οι ανάγκες για 1) αυτοφροντίδα, 2) στέγαση, 3) χρήση τηλέφωνου, 4) φροντίδα παιδιών, 5) χρήση αλκοόλ. Το 18,2% δήλωσαν ότι δεν είναι καθόλου ικανοποιημένοι την ποιότητα ζωής τους γενικά, το 22,7% ότι είναι λίγο ικανοποιημένοι, το 29,3% ότι είναι μέτρια ικανοποιημένοι, το 21,2% δήλωσαν ότι είναι πολύ ικανοποιημένοι και το 8,6% ότι είναι υπερβολικά ικανοποιημένοι. Το 19,9% δήλωσαν ότι δεν είναι καθόλου ικανοποιημένοι με την υγεία τους, το 17,3% ότι είναι λίγο ικανοποιημένοι, το 34,2% ότι είναι μέτρια ικανοποιημένοι, το 18,9% δήλωσαν ότι είναι πολύ ικανοποιημένοι και το 9,7% ότι είναι υπερβολικά ικανοποιημένοι. Οι περισσότεροι ασθενείς είχαν σοβαρή διαταραχή της λειτουργικότητας (42,6%), το 28,7% είχαν μέτρια διαταραχή της λειτουργικότητας, το 19,8% είχαν ήπια διαταραχή της λειτουργικότητας, το 6,9% είχαν βαριά διαταραχή της λειτουργικότητας και το 2% είχαν καλή λειτουργικότητα. Η μείωση της βαθμολογίας των ακάλυπτων αναγκών σχετίζονταν με αύξηση της βαθμολογίας αυτοεκτίμησης της ποιότητας ζωής. Η μείωση της βαθμολογίας των ακάλυπτων αναγκών σχετίζονταν με αύξηση της βαθμολογίας λειτουργικότητας. Η αύξηση της βαθμολογίας των καλυμμένων αναγκών σχετίζονταν με αύξηση της βαθμολογίας ικανοποίησης για την υγεία.
Συμπεράσματα: Τα εργαλεία εκτίμησης των αναγκών, της ποιότητας ζωής και της λειτουργικότητας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εκτίμηση της κλινικής αποτελεσματικότητας και του κόστους των παρεμβάσεων, την παρακολούθηση της υγείας του πληθυσμού των ψυχικά πασχόντων, στον σχεδιασμό υπηρεσιών για κάλυψη των αναγκών τους, στην βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας καθώς και ως ενίσχυση στην διαδικασία λήψης αποφάσεων στην καθημερινή κλινική πρακτική. Η ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, πέρα από τη μείωση των συμπτωμάτων, φαίνεται να έχει ιδιαίτερη σημασία για την εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής και καλύτερης ψυχοκοινωνικής λειτουργικότητας για τα άτομα με ψυχικές διαταραχές. Τα αποτελέσματα από την χρήση των εργαλείων στον πληθυσμό των ψυχικά πασχόντων στην Κύπρο φαίνεται να συμβαδίζουν με δεδομένα από άλλες διεθνείς έρευνες.
