Στοιχεία επιβλεπόντων καθηγητών:
Κωνσταντίνος Δάβος, Ερευνητής Β΄, ΙΙΒΕΑΑ
Νικόλαος Κουλούρης, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Σπυρίδων Ζακυνθινός, Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Περίληψη:
Η χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια (ΧΚΑ) είναι ένα πολύπλοκο κλινικό σύνδρομο το οποίο αυξάνει τη νοσηρότητα, και θνησιμότητα, και έχει τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος. Οι αιτίες που προκαλούν ΧΚΑ ποικίλλουν, αλλά οι συνέπειες φαίνεται να είναι επιζήμιες για την υγεία, τη φυσική ικανότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Μειωμένη περιφερική ροή , αυξημένο οξειδωτικό στρες, φλεγμονώδεις παράγοντες, ατροφία των σκελετικών μυών και ενδοθηλιακή δυσλειτουργία είναι μερικοί από τους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς που οδηγούν σε κακή πρόγνωση. Ο επιπολασμός της ΧΚΑ αυξάνεται κατά πολύ με την ηλικία καθώς επηρεάζει κυρίως τον ηλικιωμένο πληθυσμό με αριθμούς που φθάνουν στο 2% περίπου του πληθυσμού. Ο αριθμός των ασθενών αναμένεται να αυξηθεί μελλοντικά καθώς αυξάνεται και το συνολικό προσδόκιμο ζωής. Ως εκ τούτου, αναμένεται ότι πολλοί από τους ασθενείς με ΧΚΑ να είναι αδύναμοι-άτονοι (“frail”) κατά την έναρξη της νόσου ή να καταστούν κατά τη διάρκεια της πορείας της. Η αδυναμία-ατονία (“frailty”) είναι ένα γηριατρικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από μια κατάσταση ευπάθειας που σχετίζεται με την έκπτωση της λειτουργίας πολλών φυσιολογικών συστημάτων και την απώλεια φυσιολογικών αποθεμάτων. Επιπλέον, οι μεταβολές στη σύνθεση του σώματος (για παράδειγμα στον σκελετικό μυ, την οστική πυκνότητα και την πυκνότητα του λιπώδους ιστού) είναι συχνές σε ασθενείς με ΧΚΑ. Η καχεξία αναγνωρίζεται ως ένα σύνθετο σύνδρομο πολλαπλών παραγόντων σε χρόνιες παθήσεις που οδηγεί σε απώλεια βάρους και αποτελεί κοινή συνέπεια της ΧΚΑ. Η καχεξία ορίζεται ως απώλεια βάρους άνω του 7,5% εντός 6 μηνών σε ασθενή ο οποίος δεν παρουσιάζει οίδημα. Η σαρκοπενία είναι επίσης παρούσα σε αυτούς τους ασθενείς και υποδηλοί απώλεια μυϊκής μάζας χωρίς απαραίτητα απώλεια βάρους, επειδή το ποσοστό απώλειας μυϊκού ιστού μπορεί να αντικατασταθεί από λιπώδη ιστό. Διαφορετικοί τρόποι μέτρησης χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό και την αξιολόγηση της σαρκοπενίας, της αδυναμίας-ατονίας και της καρδιακής καχεξίας. Ωστόσο, δεν υπάρχει ειδική επίσημη μέθοδος για την ανίχνευσή τους. Ο τρόπος αντιμετώπισης της σαρκοπενίας και της καρδιακής καχεξίας και η βελτίωση της κατάστασης αδυναμίας σε ασθενείς με ΧΚΑ εξακολουθεί να αποτελεί μεγάλη επιστημονική πρόκληση. Εκτός από τη φαρμακευτική θεραπεία και τα συμπληρώματα διατροφής, η καρδιακή αποκατάσταση (ΚΑ) με βάση την άσκηση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα τρόπο βελτίωσης των υποκειμενικών και αντικειμενικών παραμέτρων της υγείας και της ποιότητας ζωής του ασθενούς, όπως η φυσική ικανότητα, η κόπωση, και το άγχος. Σκοπός της προκειμένης ανασκόπησης είναι να διερευνηθεί ο ρόλος της ΚΑ με βάση την άσκηση σε ασθενείς με ΧΚΑ, που ταυτόχρονα πάσχουν από αδυναμία-ατονία, καχεξία ή σαρκοπενία, βασιζόμενη στην σχετική βιβλιογραφία.
Δεδομένα και πληροφορίες, από περίπου 90 δημοσιευμένα άρθρα, χρησιμοποιήθηκαν ως βιβλιογραφική αναφορά. Μελετήθηκαν διάφοροι τύποι άσκησης για ΚΑ ως προς την επίδρασή τους σε ασθενείς με ΧΚΑ όπως: άσκηση με αεροβική γυμναστική, καλλισθενική άσκηση, προπόνηση δύναμης, προπόνηση αναπνευστικών μυών, νευρομυϊκή διέγερση, γιόγκα, υδροθεραπεία, “tai chi”. Αυτά τα διαφορετικά πρωτόκολλα άσκησης παρέχουν πληθώρα από οφέλη και δείχνουν ότι αυξάνουν την ποιότητα ζωής. Δεν υπάρχει σαφής απάντηση όσον αφορά τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα, ακόμη και αν τα αποτελέσματα φαίνονται ελπιδοφόρα. Η άσκηση με βάση την ΚΑ όταν εφαρμόζεται μεθοδικά μπορεί να είναι ένας ισχυρός τρόπος για να αλλάξουν δραστικά και αισιόδοξα οι ζωές των ανθρώπων. Ωστόσο, τα προγράμματα ΚΑ για ασθενείς με ΧΚΑ μέχρι στιγμής δεν είναι προσανατολισμένα αποκλειστικά στην σαρκοπενία, την καρδιακή καχεξία και την αδυναμία-ατονία. Απαιτούνται περισσότερες απαντήσεις σχετικά με τον τύπο της άσκησης, τις μεθόδους και άλλες παραμέτρους που παίζουν κρίσιμο ρόλο στο αποτέλεσμα που μπορεί να έχει η ΚΑ με βάση την άσκηση έτσι ώστε να υπάρξουν ασφαλή συμπεράσματα.
Λέξεις-κλειδιά:
Καρδιακή ανεπάρκεια, Αδυναμία, Καχεξία, Σαρκοπενία, Καρδιακή αποκατάσταση, Άσκηση
